Ameskoabarrena: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
No edit summary |
||
12. lerroa: | 12. lerroa: | ||
| garaiera = 563 |
| garaiera = 563 |
||
| azalera = 46.80 |
| azalera = 46.80 |
||
| biztanleria = |
| biztanleria = 793 |
||
| bizt_urtea = |
| bizt_urtea = 2011 |
||
| distantzia = 60 |
| distantzia = 60 |
||
| euskaldunak = 6,6 |
| euskaldunak = 6,6 |
12:40, 6 otsaila 2012ko berrikusketa
Ameskoabarrena | |||
---|---|---|---|
Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||
| |||
Kokapena | |||
Herrialdea | Euskal Herria | ||
Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||
Merindadea | Lizarra | ||
Eskualdea | Lizarrerria | ||
Administrazioa | |||
Estatua | Espainia | ||
Erkidegoa | Nafarroa | ||
Izen ofiziala | Améscoa Baja | ||
Alkatea | Diego Arturo Urra Velasco (AIAB, Indep.) | ||
Posta kodea | 31xxx | ||
INE kodea | 31013 | ||
Herritarra | ameskoar, ameskoabarrendar | ||
Geografia | |||
Koordenatuak | 42°46′15″N 2°07′54″W / 42.770889°N 2.131692°W | ||
Azalera | 46,8 km² | ||
Garaiera | 563 metro | ||
Distantzia | 60 km (Iruñetik) | ||
Demografia | |||
Biztanleria | 724 (2023: −8) | ||
Dentsitatea | 15,47 biztanle/km² | ||
Zahartzea[1] | % 27,9 | ||
Ugalkortasuna[1] | ‰ 19,87 | ||
Ekonomia | |||
Jarduera[1] | % 77,32 (2011) | ||
Desberdintasuna[1] | % 0 (2011) | ||
Langabezia[1] | % 8,32 (2013) | ||
Euskara | |||
Euskaldunak[1][2] | % 10,80 (2018: %4,22) |
Ameskoabarrena[3] Nafarroako udalerria da. Herria Nafarroako hiriburutik 60 kilometrora dago eta 2009ko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera, 811 biztanle ditu.
Inguru naturala eta kokapena
Ameskoabarrena Lizarrako merindadearen iparraldean dago, Urbasako mendizerratik gertu. Urbasako mendilerroa eta parkea udalerriaren iparraldean daude kokaturik. Bestalde, Urbasako mendateak Ameskoabarrena eta Olazti (Sakana) lotzen ditu.
Iparraldean Urbasarekin egiten du muga, hegoaldean Lana eta Allinekin, ekialdean Abartzuzarekin, eta mendebaldean Eulaterekin.
Klima eta landaredia
Ibarraren erdialdean dagoen klima mediterraneoko guneren bat, eta ipar eta ipar-ekialdeko mendietako klima atlantiarra izan ezik, udalerriaren gehienean klima azpimediterraneoa nagusitzen da. Urteko batez besteko tenperatura 8-10 gradukoa eta prezipitazioak 800 eta 1400mm bitartekoak dira. Iparraldeko gune menditsuenean 1.400mm gorakoak ere izan daitezke. Urteroko egun euritsuak 100 eta 120 artekoak dira.
Ameskoabarrena baso gehien dituen Nafarroako udalerria da, udalerriaren azaleraren %65,6. Larre lur moduan erabilitakoak %16,1 eta laborantza lurrak %15,1 dira. Zuhaitz espezieen artean, ameztia, hosto txikiko haritza, eta udalerriaren iparraldean pagoa nabarmentzen dira.
Herriak
Ondoko kontzejuek osatzen dute Ameskoa udalerria: San Martin, Artatza, Bakedano, Barindano, Ekala, Gollano, Urra eta Zudairi.
Historia
Ameskoabarrena jaurerria izan zen Erdi Aroan zehar, eta udalerriari buruzko lehen dokumentu idatzia XI. mendekoa da. XVI. mendea arte, herriaren izena "Ameskoa" izan zen.
Demografia
1897 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2006 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1.236 | 1.300 | 1.354 | 1.373 | 1.428 | 1.592 | 1.690 | 1.713 | 1.233 | 1.051 | 860 | 816 | 826 |
2008ko erroldaren arabera, hamaika etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %1,34 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).
Politika
Alkateak
1979-1983 | ||
1983-1987 | ||
1987-1991 | ||
1991-1995 | ||
1995-1999 | ||
1999-2003 | ||
2003-2007 | ||
2007-2011 | Diego Arturo Urra Velasco | Basaula |
2011- | Diego Arturo Urra Velasco | AIAB |
Udal hauteskundeak
Ameskoabarrengo alkatea Diego Arturo Urra Velasco da 2007ko udal hauteskundeez geroztik. Orduan bera kide zen Basaula zerrendak atera zituen aukeratutako zinegotzi guztiak. Baliogabeko botoak 5 izan ziren (emandako guztien %1,29) eta 14 boto zuri izan ziren (botoen %3,66). Abstentzioa %46,41koa izan zen.
Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
Basaula | 347 | 4 |
2011n berriro Urra atera zen alkate, kasu honetan AIAB (Agrupación Independiente Améscoa Baja) zerrendako kide. Beste bi zerrendak (Agrupación Independiente Artaza eta Arrepuiak) ere ordezkaritza lortu zuten.
Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
AIAB | 301 | 5 |
Artaza | 74 | 1 |
Arrepuia | 64 | 1 |
Udaletxea
Udaletxe zaharra Zudairitik gertu dagoen Bazarramendi izeneko gunean izan zen. Ondorengo udal eraikina Zudairiko kontzejuaren etxean egon zen. Gaur egungo udaletxea 1923an eraiki zen Luis Salvatierra arkitektoaren proiektuaren arabera. Udalak alkatea eta sei zinegotzi dauzka.
- HELBIDEA: San Anton kalea, 30 (Zudairi kontzejua)
Euskara
Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Ameskoabarrena eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %6,60k zekien euskaraz hitz egiten.
2008an Nafarroako Ezker Batuak eta Nafarroa Baik Euskararen Foru Legea aldatu eta gune mistoan udalerri gehiago sartzeko (horien artean Ameskoabarrena) proposamena aurkeztu zuten Nafarroako legebiltzarrean. UPN ez beste talde guztien baiezko botoarekin proposamena aurrera aterako zela zirudienean, PSN alderdiaren ustegabeko jarrera aldaketak atzera bota zuen gune mistoaren hedapena[4].
Azpiegitura eta garraioak
Automoviles Urederra autobus konpainiak Ameskoabarrengo Zudairi eta Barindanoko kontzejuak Lizarrarekin batzen ditu. Autobus lineak honako ibilbidea egiten du:
Ikus, gainera
Erreferentziak
- ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 50-55 or..
- ↑ Euskaltzaindiaren 155. araua: «Nafarroako udal izendegia».
- ↑ Euskarakultur.com webguneko albistea.
Kanpo loturak
- (Gaztelaniaz) Ameskoabarrenari buruzko informazioa, Nafarroako Gobernuaren webgunean.
- Bakedano kontzejuaren ikuspegia, Google Street View-n.
Ameskoabarrenako kontzejuak eta lekuak | ||
---|---|---|
Artatza • Bakedao • Barindano • Ekala • Gollano • San Martin • Urra • Zudairi |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |