Nazioarteko harremanak: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
15. lerroa: 15. lerroa:
== Teoria nagusiak ==
== Teoria nagusiak ==


Nazioarteko harremanen teoriak bi multzo nagusitan bereiz daitezke: [[positibismo|positibistak]] (arrazionalista ere deituak) eta post-positibistak (reflektibista ere deituak).
Nazioarteko harremanen baitan, ondorengo teoria hauek gailentzen dira:


===Teoria positibistak===
* Errealismoa
====Errealismoa====
* Idealismoa

* [[Marxismo]]a
Teoria errealistaren arabera, estatuen helburu garrantzitsuena bizirautea da. Horregatik, nazioarteko harremanak aztertzean, segurtasunean eta boterean jartzen du arreta. Guztiz gaitzesten du estatuak beraien interes propioa ez beste arrazoiren batek gidatuta dabiltzanik. Gerra, zentzu horretan, biziraupena bermatzeko edo boterea handitzeko bitartekoa izan daiteke soilik.
* [[Funtzionalismo]]a

* Teoria kritikoa
Politikari dagokionez, errealismoak uste du gizartea oinarrizko lege objektiboen arabera antolatzen dela. Horregatik, ikuspegi erabat neutraletik aztertzea proposatzen du.

Estatu barnean ordena defendatzen du, baina nazioartean anarkia bultzatzen du, hau da, estatu bakoitzak bere interes propioen aldeko jarrera bultzatzea, besteen ardurarik gabe. Irudi bat erabiltzeko, billarreko mahaia aipatzen da.

====Liberalismoa====

[[Lehen Mundu Gerra]]ren ostean, [[nazio-estatu]]ek gerra eragozteko izandako ezintasuna zela eta, teoria errealistatik aldentzen hasi ziren batzuk. Estatuen jarduera nolabait mugatu beharra azpimarratu zuten, baita nolabaiteko nazioarteko lankidetzari bide ematea ere. Horrela abiatu ziren, besteak beste, [[Nazioen Liga]], Lehen Mundu Gerraren ondoren, eta [[NBE|Nazio Batuak]] eta [[NATO]] bezalako erakundeak, [[Bigarren Mundu Gerra]]ren ostean.

Liberalismoa, apurka-apurka, idealismorantz garatzen joan zen. Horrela, [[Woodrow Wilson]]ek, adibidez, honako hau defendatzen zuen: estatuek gehiago irabaz dezakete elkarri lagunduz eta lankidetzaren bidez. Horrela, gerra alferrekoa eta kaltegarria zela ikusi zuten.

===Teoria post-positibistak===
====Konstruktibismoa====

Teoria post-positibistek ukatu egiten dute nazioarteko harremanek lege objektiboak jarraitzen dituztenik. Aitzitik, konstruktibismoak aldarrikatzen duenez, nazioarteko harremanak (gizarteko gainerakoak bezala) historiaren kontingentziaren arabera gertatzen dira, hau da, egitura politikoek eragina dute sortzen diren emaitzetan.

====Marxismoa====

Ikertzaile [[marxismoa|marxistek]] ukatu egiten dute nazioarteko harremanen liberalismoa. Harremanak, borondatean baino gehiago, baliabide ekonomiko eta materialen banaketan oinarritzen direla diote. Dependentzia hartzen dute oinarrizko kontzeptutzat. Horren bidez azaltzen dute herrialde garatuen eta garapen bidekoen arteko harreman desorekatua.

====Teoria post-estrukturalistak====

Nazioarteko harremanak tradizionalki aztertu diren parametroak zalantzan jartzen dituzte, besteak beste, [[genero]] ikuspegia, kolonialismoa, etab.


== Ikus, gainera ==
== Ikus, gainera ==

16:17, 10 otsaila 2012ko berrikusketa

Nazioarteko harremanak estatuen arteko nahiz estatu eta nazioarteko sistemako bestelako unitateen arteko harremanak aztertzen dituen diziplina akademikoa da. Esan bezala, bere aztergai bezala, estatuez gain, nazioarteko erakundeak, gobernuz kanpoko erakundeak -edo GKEak- nahiz korporazio multinazionalak barne biltzen ditu.

Nazioarteko harremanak azterketa-gune diziplina-anitza da, bere baitan hainbat ikerketa eremu bilduz, besteak beste: ekonomia, historia, geografia eta zientzia politikoa. Azken urteetan, era berean, ikerketa esparru berriak gehitzen ari zaizkio nazioarteko harremanen eremuari; eta genero ikerketak, ingurumena zein informatika azpimarratu behar dira.

Historia

Estatu-nazioetan oinarritutako nazioarteko harremanak Westfaliako bakea sinatzean sortu ziren (1648). Aurretik, Europako estatuen arteko harremana hierarkia lauso batean oinarritzen zen. Westfalian, aldiz, subiranotasuna edo burujabetzaren printzipioa aitortu zen lehen aldiz. Printzipio horren arabera, estatu bakoitzeko agintariak ez zukeen parekorik izango estatu barnean (bera izango litzateke nagusi bakar), baina beste estatuetako kideen maila berean egongo zatekeen. Hau da, inor ez da estatu baten lurraldearen barnean agintariari aurka egiteko gai, baina agintari horrek ez du eskubiderik beste estatu bateko agintariaren aurka jotzeko. Ikuspegi horrek goia jo zuen Makiaveloren Printzipea eta Thomas Hobbesen Leviathan lanekin.

Immanuel Kanten eraginez, teoria horrek aurrerapauso bat eman zuen XVIII. mendean; estatu-nazioetako agintariak gerra saihesteko eginbeharra zutela aldarrikatu zuen, batez ere sistema demokratikoa zeukaten herrialdeen artean.

Nazioarteko Harremanen ikasketa eta ikerketa gehiena unibertsitate britainiarrek zuzendu zuten hasieran. Gai horretako beren beregi sortutako lehen katedra unibertsitarioa Aberystwytheko (Gales, Erresuma Batua) unibertsitatean sortu zen 1918an. Hortik hedatu zen, ondoren, Genevara (Suitza), Amerikako Estatu Batuetara zein Londresera.

Teoria nagusiak

Nazioarteko harremanen teoriak bi multzo nagusitan bereiz daitezke: positibistak (arrazionalista ere deituak) eta post-positibistak (reflektibista ere deituak).

Teoria positibistak

Errealismoa

Teoria errealistaren arabera, estatuen helburu garrantzitsuena bizirautea da. Horregatik, nazioarteko harremanak aztertzean, segurtasunean eta boterean jartzen du arreta. Guztiz gaitzesten du estatuak beraien interes propioa ez beste arrazoiren batek gidatuta dabiltzanik. Gerra, zentzu horretan, biziraupena bermatzeko edo boterea handitzeko bitartekoa izan daiteke soilik.

Politikari dagokionez, errealismoak uste du gizartea oinarrizko lege objektiboen arabera antolatzen dela. Horregatik, ikuspegi erabat neutraletik aztertzea proposatzen du.

Estatu barnean ordena defendatzen du, baina nazioartean anarkia bultzatzen du, hau da, estatu bakoitzak bere interes propioen aldeko jarrera bultzatzea, besteen ardurarik gabe. Irudi bat erabiltzeko, billarreko mahaia aipatzen da.

Liberalismoa

Lehen Mundu Gerraren ostean, nazio-estatuek gerra eragozteko izandako ezintasuna zela eta, teoria errealistatik aldentzen hasi ziren batzuk. Estatuen jarduera nolabait mugatu beharra azpimarratu zuten, baita nolabaiteko nazioarteko lankidetzari bide ematea ere. Horrela abiatu ziren, besteak beste, Nazioen Liga, Lehen Mundu Gerraren ondoren, eta Nazio Batuak eta NATO bezalako erakundeak, Bigarren Mundu Gerraren ostean.

Liberalismoa, apurka-apurka, idealismorantz garatzen joan zen. Horrela, Woodrow Wilsonek, adibidez, honako hau defendatzen zuen: estatuek gehiago irabaz dezakete elkarri lagunduz eta lankidetzaren bidez. Horrela, gerra alferrekoa eta kaltegarria zela ikusi zuten.

Teoria post-positibistak

Konstruktibismoa

Teoria post-positibistek ukatu egiten dute nazioarteko harremanek lege objektiboak jarraitzen dituztenik. Aitzitik, konstruktibismoak aldarrikatzen duenez, nazioarteko harremanak (gizarteko gainerakoak bezala) historiaren kontingentziaren arabera gertatzen dira, hau da, egitura politikoek eragina dute sortzen diren emaitzetan.

Marxismoa

Ikertzaile marxistek ukatu egiten dute nazioarteko harremanen liberalismoa. Harremanak, borondatean baino gehiago, baliabide ekonomiko eta materialen banaketan oinarritzen direla diote. Dependentzia hartzen dute oinarrizko kontzeptutzat. Horren bidez azaltzen dute herrialde garatuen eta garapen bidekoen arteko harreman desorekatua.

Teoria post-estrukturalistak

Nazioarteko harremanak tradizionalki aztertu diren parametroak zalantzan jartzen dituzte, besteak beste, genero ikuspegia, kolonialismoa, etab.

Ikus, gainera

Txantiloi:NA lotura