Hazi geruza: berrikuspenen arteko aldeak
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-organu +organo) |
Irudia Commons-en ez dagoenez eta artikuluan ageri ez zenez, haren kodea ezabatu dut |
||
| 1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
[[Fitxategi:Gastrulation.png|thumb|300px|Diblasto baten [[gastrulazio]]a: hazi geruzen eraketa, [[blastula]] batetik (1), [[gastrula]] bateraino (2).]] |
[[Fitxategi:Gastrulation.png|thumb|300px|Diblasto baten [[gastrulazio]]a: hazi geruzen eraketa, [[blastula]] batetik (1), [[gastrula]] bateraino (2).]] |
||
[[Fitxategi:Cell differentiation.gif|thumb|300px]] |
|||
'''Hazi geruza''', '''orri enbrionario''' edo '''orri blastodermiko''' bat, animalien [[enbriogenesi]]an eratutako [[zelula]] talde bat da. Hazi geruzak, nabarmen, soilik [[ornodun]]etan daude. Hala ere, [[belaki]]ak baino konplexuagoak diren animalia guztiek sortzen dituzte , ehun primarioen bi edo hiru geruza (batzuetan, hazi geruza primario deituak). [[Erradio simetria]] duten animaliek, [[cnidario]]ak kasu, bi dituzte, [[ektodermo]]a eta [[endodermo]]a. [[Simetria bilateral]]eko animaliek, bi horien arteko hirugarren geruza bat garatzen dute, [[mesodermo]] izenekoa. Hazi geruzek, ehun eta organoen sorrerari lekua utziko diote [[organogenesi]] prozesuan. |
'''Hazi geruza''', '''orri enbrionario''' edo '''orri blastodermiko''' bat, animalien [[enbriogenesi]]an eratutako [[zelula]] talde bat da. Hazi geruzak, nabarmen, soilik [[ornodun]]etan daude. Hala ere, [[belaki]]ak baino konplexuagoak diren animalia guztiek sortzen dituzte , ehun primarioen bi edo hiru geruza (batzuetan, hazi geruza primario deituak). [[Erradio simetria]] duten animaliek, [[cnidario]]ak kasu, bi dituzte, [[ektodermo]]a eta [[endodermo]]a. [[Simetria bilateral]]eko animaliek, bi horien arteko hirugarren geruza bat garatzen dute, [[mesodermo]] izenekoa. Hazi geruzek, ehun eta organoen sorrerari lekua utziko diote [[organogenesi]] prozesuan. |
||
19:46, 22 maiatza 2012ko berrikusketa
Hazi geruza, orri enbrionario edo orri blastodermiko bat, animalien enbriogenesian eratutako zelula talde bat da. Hazi geruzak, nabarmen, soilik ornodunetan daude. Hala ere, belakiak baino konplexuagoak diren animalia guztiek sortzen dituzte , ehun primarioen bi edo hiru geruza (batzuetan, hazi geruza primario deituak). Erradio simetria duten animaliek, cnidarioak kasu, bi dituzte, ektodermoa eta endodermoa. Simetria bilateraleko animaliek, bi horien arteko hirugarren geruza bat garatzen dute, mesodermo izenekoa. Hazi geruzek, ehun eta organoen sorrerari lekua utziko diote organogenesi prozesuan.
Ezberdintzearen hasieraren lehen froga, hazi geruzen presentzia da.
- Ektodermoa: Kanporen dagoen hazi geruza da. Nerbio-sistemaren, arnas-sistemaren goikaldeko liseri hodiaren (estomodeoa), epidermisaren eta honen eranskinak diren ile eta azazkalen, eta, azkenik, ugatzak.
- Endodermoa: Barruren dagoen hazi geruza da. Blastozelearen inguruan hazten den barne zelula masatik abiatuta, zelula geruza bat kanporantz joaten hasten denean agertzen da. Hesteen, gibelaren, pankrearen, biriken eta barne organo gehienen jatorria da.
- Mesodermoa: Aurreko bien artean dagoen hazi geruza da. Barneko zelula masatik abiatuta sortzen da. Hezurdura sistemaren, giharren eta zirkulazio eta ugaltze aparatuen jatorria da.
Hazi geruzen ikerketaren historia
Hazi geruzen orokortasuna eta garrantzia, XIX. mendean onartu zen. Heinz Christian Pander izan zen horiek errekonozitzen lehena, oilasko enbrioietan, 1817an. Zortzi urte beranduago, 1825ean, Martin Heinrich Rathkek, orri enbrionario baliokideak identifikatu zituen krustazeoetan. Hiru urte beranduago, 1828an, Karl Earnst von Baerrek beste ornodun batzuen enbrioietan aurkitu zituen. 1849an, Julian Huxleyk, ornodunen barne eta kanpoko hazi geruzak, zelentereoen bi geruzen berdinak zirela erakutsi zuen. 1877an, Ray Lankesterrek, Ernst Haeckelen Gastraeari buruzko teorian oinarritua, metazoo guztien balizko amankomuneko arbaso bat, animalien erreinua, hiru talde handitan banatu zuen hazi geruza kopuruaren arabera: homoblastikoak (protozooak), diblastiko edo diploblastikoak (zelentereoak) eta triblastiko edo triploblastikoak (gainontzeko animaliak).