Gironako probintzia

Girona
Espainia
Administrazioa
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Katalunia
ISO 3166-2	ES-GI
Hiriburua	Girona
President of the Provincial Council of Girona (en)	Miquel Noguer Planas (en)
Zatiketa	ikusi Baixa Cerdanya, Alt Empordà, Baix Empordà, Garrotxa, Gironès, Pla de l'Estany, Ripollès, Selva, Viladrau, Espinelves eta Vidrà
Geografia
Koordenatuak	42°10′00″N 2°40′00″E
Azalera	5,910 km²
Mugakideak	Lleidako probintzia, Bartzelonako probintzia eta Ekialdeko Pirinioak
Punturik altuena	Puigpedrós
Demografia
Biztanleria	786.596 (2021) 21.042 (2020)
Dentsitatea	112,44 bizt/km²
Gentilizioa	Gironatar
Informazio gehigarria
Ordu eremua	UTC+01:00
www.ddgi.cat

Girona Espainiako probintzia bat da, Kataluniako autonomia erkidegoan kokatuta dagoena.

2005. urtean, probintziak 663.793 biztanle zituen. Hiriburua Girona hiria da.

Geografia

Iparraldean Ekialdeko Pirinioak, ipar-mendebaldean Andorra eta Lleida, hego-mendebaldean Bartzelona eta ekialdean Mediterraneo itsasoa ditu mugakide.

Iparraldea eta mendebaldea menditsuak dira, baina Ampurdan eta La Selva aldea lauak. Itsasertza amiltsua da. Ter ibaia eta haren adarrak (Fresser, Oñar), Muga, Fluviá eta beste ibai batzuk igarotzen dira Gironatik. Gironako kostaldea Kataluniako ezagunena da, Costa Brava izena alegia, Portboutik Blanesera zabaltzen dena.

Bestela, Ekialdeko Piriniotako hainbat mendi, ibar eta bazter interesgarri daude probintziaren iparraldean. Tontorrik garaienak Puig Pedros (2.914 m), Puigmal (2.910 m) eta Pic de Bastiments (2.875 m) dira.

Kliman alde nabarmenak daude mendialdearen eta itsasaldearen artean.

Udalerri nagusiak

Sakontzeko, irakurri: «Gironako udalerrien zerrenda»

1. Girona: 77.475 biztanle (2002)
2. Figueres: 35.174.
3. Blanes: 32.926.
4. Olot: 28.890.
5. Lloret de Mar: 23.424.
6. Salt: 23.214.
7. Palafrugell: 19.115.
8. Sant Feliu de Guixols: 18.994.
9. Banyoles: 15.796.
10. Palamos: 15.662.

Eskualdeak

• Alt Empordà (Figueres).
• Baix Emporda (La Bisbal d'Emporda).
• Baixa Cerdanya (ekialdeko zatia, Puigcerda).
• Garrotxa (Olot).
• Girones (Girona).
• Pla de l'Estany (Banyoles).
• Ripolles (Ripoll).
• Selva (Santa Coloma de Farners).

Historia

Girona hiriburuko eta inguruetako bista.

Antzinatik izan da ezaguna Girona, aztarnategi grekoek erakusten duten bezala, Empúriesen esaterako. Erdi Aroan Markerri Hispanikako parte izan zen, eta geroago Katalan-Aragoitar erreinukoa. Girona hiriburua lehen kolonia grekoen garaian sortua zen; erromatarren garaian Gerundia izena zuen. 409an bisigodoek hartu zuten, eta 713an arabiarrek. VIII. mende bukaeran Ludobiko Piok eskuratu zuen IX. mendean, Wilfrido Iletsuak Bartzelonarekin lotu zuen. Erdi Aroan Kataluniako hiri nagusia izan zen, Bartzelonaren ondoren. 1285ean Frantziako Filipe Ausartak setiatu zuen; Independentziarako Gerran bi setio jasan zituen (1808 eta 1809).

Ekonomia

Nekazaritza da ekonomia jarduera nagusia (aleak, kotoia, tabakoa, barazkiak eta fruituak), baina abere hazkuntzak ere garrantzia handia du (zerria, ardia). Industrian jakien industria eta ehungintza dira nagusi. Turismoak garrantzi handia du itsasaldean.

Pertsonaia ospetsuak

• Isaac Albeniz (1860-1909), musikagilea.
• Salvador Dali (1904-1989), artista.
• Salvador Espriu (1913-1985), idazlea.

Kanpo loturak

• (Gaztelaniaz) Gironako mendiak "Mendikat" webgunean