Limerick: berrikuspenen arteko aldeak

Limerick; Luimneach; Limerick; Luimneach
	Urbs Antiqua Fuit Studiisque Asperrima Belli; Gerrako trebezietan oso jaioa zen antzinako hiri bat bazen
	Limerick hiriko ikuspegia: Shannon ibaia eta King John's gaztelua. Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Irlandako Errepublika
Herrialdea; Lurralde Historikoa;	Txantiloi:IRL; Munster ; Limerickeko konderria
Alkatea	Gerry McLoughlin
Izen ofiziala	Limerick; Luimneach
Jatorrizko izena	Limerick; Luimneach
Posta kodea	L
Geografia
Koordenatuak	52°39′55″N 8°37′26″W / 52.6653°N 8.6238°W
Azalera	20,79 km²
Altuera	10 m
Demografia
Biztanleria	58.319 (2016); 1.540 (2011)
Metropolia	91,454
Dentsitatea	2,75 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	812
Telefono aurrizkia	61
Ordu eremua	UTC±00:00
Hiri senidetuak	Quimper, Cloppenburg, Spokane (Washington), New Brunswick (New Jersey), Kansas City, Santa Clara (Kalifornia) eta Hohenlohe (en)
	http://www.limerick.ie/ Webgune ofiziala

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

10:20, 13 iraila 2012ko berrikusketa

Limerick/Luimneach Irlandako Errepublikako hirugarren hiririk handiena eta izen bereko konderriaren hiriburua da, herrialdeko hego-mendebaldean kokatutakoa. Hiri hau Shannon ibaiak zeharkatzen du. Limerickek 57.106 biztanle ditu (2011) baina metropoli eremua 91.454-taraino iristen da.

Geografia eta klima

Limerick Shanon ibaiak sortzen duen estuarioan dago, eta ibaia zeharkatzeko hiru toki daudenez oso toki estrategikoa izan da betidanik. Bestalde Golden Vale lautadaren hegoaldean kokatzen da. Lautada hau oso aproposa da nekazaritza eta abeltzaintzareko.

Klima ozeaniko epela du. 977mm-ko prezipitazioak izaten ditu urtean eta batazbesteko tenperaturak 3ºC urtarrilean eta 20ºC uztailean dira. Sekula erregistratu den tenperaturarik baxuena -11'4ºC izan da (2010an) eta altuena 31'6ºC (1995ean)

Historia

Limerickeko lehenengo asentamenduak Inis Sibhtonn zuen izena, zeina "erregearen uhartea" esan nahi duen. Limerick herria bera vikingoek sortu zuten 812 urtean eta hauek Hlymrekr izena eman zioten.

XII mendean normandiarrek hiria berdiseinatu zuten eta Joanes erregearen gaztelua eta Andre Mariaren katedrala eraiki zituzten. Garai hartan Thomond erresumako hiriburua izan zen eta hala iraun zuen 1543ean desegin zen arte. Gaur egun oraindik ohiko toponimoa da Thomond.

Shannon estuarioko hiri estrategikoa zenez, XVII mendeko gerra zibiletan nabarmen sufritu zituen Oliver Cromwellen (1651) eta Gilen III.aren aldekoen setioak (1690), batez ere Boyneko gudua galdu eta ihes egin zuten irlandar errebeldeei babesa eman zienean. Azken gertakari honek makina bat kondaira sortu ditu irlandar folklorean. Setioa Limerickeko Itunarekin amaitu zen 1691ean. Itun honek eskubideak eman zizkien katolikoei, beti ere Gilen III.aren menpekotasuna onartuz.

Bake egoera honek hiriaren loraldi ekonomikoa ekarri zuen. Merkataritzak ekarritako aberastasunari esker Limerick asko handitu zen eta erdigunean georgiar estiloko etxeak eraiki ziren, gaur egun duen itxura hartuz. 1800ko Batasun Agiriak eta Irlandako Gosete Handiak hiriaren hazkundea gelditu eta gainbehera ekarri zuen. Hala ere Dublin, Cork eta Waterforderako trenbideak eraiki ziren eta inguruko erdigune izaten jarraitu zuen.

XX mendea Irlandar Independentzia Gerrarekin hasi zen. Limericken britainiar armadaren aurkako protesta sutsuak izan ziren eta hiriak bere burua soviet aske izendatu zuen 1919 apirilaren 15ean. Egoera honek astebete iraun zuen.

Ekonomia

Dublinen eta Corkek ondoren, Irlandako hirugarren ekonomia gunea da. Unibertsitateak, Teknologia Institutuak eta Aireportuak Ipar Amerikako konpainia handiak ekarri dituzte Limerickera, besteak beste Dell (teknologia berriak) eta Johnson & Johnson (lentillak).

Dell-ek berak Irlandako Barne produktu gordinaren %2a ekoizten zuen, baina 2009an lantegia Limericketik atera eta Poloniara eramatean langabezia tasak gora egin du hirian. Gaur egun %28'6koa da, Irlandako batazbestekoaren bikoitza.

Kultura

Irlandako kultur hiri nagusietako bat da Limerick. Belltable Theater antzokia, arte garaikideko Limerick City Gallery of Art museoa, Irish Chamber Orchestra (Irlandako Ganbara Orkestra) eta Hunt Museum dira honen adibide.

Hiri honetan Angela's Ashes eleberria eta izen bereko filma girotuta daude. Bertakoa da The Cranberries musika talde famatua ere.

Kirolak

Limerick Irlandako errugbiaren hiriburua dela esaten da. Bertan du egoitza Munster Rugby taldeak. Munster bi aldiz izan da Heineken kopako txapelduna, 2006an eta 2008an.

Errugbiaz gai Futbol gaelikoa baina batez ere hurlinga dira nagusi Limericken. Futbolak eta kriketak ere badute jarraipena.

Ondasun nabarmenak

King John's gaztelua: 1200an Shannon ibaiaren uhartean eraikia.
Andre Mariaren katedrala: Katedral anglikar hau hiriko eraikin zaharrena, 1172an eraikia.
Saint John's katedrala: 1861ean jasotako katedral katolikoa.
Hunt museoa.

Pertsonaia ezagunak

Richard Harris (1930-2002), aktorea.
Frank McCourt (1930-2009), idazlea.
Michael D. Higgins (1941-), politikaria, olerkaria eta Irlandako Errepublikako presidentea.
Aphex Twin (1971), musikaria.
Dolores O'Riordan (1972), The Cranberries taldeko abeslaria.
Paul O'Connell (1979), errugbilaria.

Iruditegia

Limerickeko O'Connell kalea
Andre Mariaren katedrala

Andre Mariaren katedrala
Saint John's katedrala
River Point eraikina
King John's gaztelua

Hiri senidetuak

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Limerick

Limerick hiriko webgune ofiziala (Ingelesez)

@@ 13. lerroa: / 13. lerroa: @@
 | probintzia =
 | probintziabalioa =
-| alkatea =
+| alkatea = Gerry McLoughlin
 | dn = 52
 | mn = 39
@@ 30. lerroa: / 30. lerroa: @@
 | irudia = Limerick - Shannon River cropped.jpg
 | irudiaren testua = Limerick hiriko ikuspegia: [[Shannon ibaia]] eta [[King John's gaztelua]].
-| sorrera =
+| sorrera = 812
 | postakodea = L
 | azalera = 20.79
-| metropolia =
+| metropolia = 91.454
 | altuera =
-| biztanleria = 90,778
+| biztanleria = 57.106
-| urtea = 2006
+| urtea = 2011
 | dentsitatea =
+| web = http://www.limerick.ie/ Webgune ofiziala
-| web =
 |}}
-'''Limerick/Luimneach''' [[Irlandako Errepublika]]ko laugarren hiririk handiena eta [[Limerickeko konderri|izen bereko konderriaren]] hiriburua da, herrialdeko hegoaldean kokatutakoa. Hiri hau [[Shannon ibaia]]k zeharkatzen du.
+'''Limerick/Luimneach''' [[Irlandako Errepublika]]ko hirugarren hiririk handiena eta [[Limerickeko konderri|izen bereko konderriaren]] hiriburua da, herrialdeko hego-mendebaldean kokatutakoa. Hiri hau [[Shannon ibaia]]k zeharkatzen du. Limerickek 57.106 biztanle ditu (2011) baina metropoli eremua 91.454-taraino iristen da.
+== Geografia eta klima ==
+Limerick Shanon ibaiak sortzen duen estuarioan dago, eta ibaia zeharkatzeko hiru toki daudenez oso toki estrategikoa izan da betidanik. Bestalde ''Golden Vale'' lautadaren hegoaldean kokatzen da. Lautada hau oso aproposa da nekazaritza eta abeltzaintzareko.
+Klima ozeaniko epela du. 977mm-ko prezipitazioak izaten ditu urtean eta batazbesteko tenperaturak 3ºC urtarrilean eta 20ºC uztailean dira. Sekula erregistratu den tenperaturarik baxuena -11'4ºC izan da (2010an) eta altuena 31'6ºC (1995ean)
 == Historia ==
+Limerickeko lehenengo asentamenduak ''Inis Sibhtonn'' zuen izena, zeina "erregearen uhartea" esan nahi duen. Limerick herria bera [[vikingo]]ek sortu zuten 812 urtean eta hauek ''Hlymrekr'' izena eman zioten.
+XII mendean [[normandiar]]rek hiria berdiseinatu zuten eta [[King John's gaztelua|Joanes erregearen gaztelua]] eta [[Andre Mariaren katedrala (Limerick)|Andre Mariaren katedrala]] eraiki zituzten. Garai hartan Thomond erresumako hiriburua izan zen eta hala iraun zuen 1543ean desegin zen arte. Gaur egun oraindik ohiko toponimoa da Thomond.
+Shannon estuarioko hiri estrategikoa zenez, XVII mendeko gerra zibiletan nabarmen sufritu zituen [[Oliver Cromwell]]en (1651) eta [[Gilen III.a Ingalaterrakoa eta II.a Eskoziakoa|Gilen III.aren aldekoen]] setioak (1690), batez ere [[Boyneko gudua]] galdu eta ihes egin zuten irlandar errebeldeei babesa eman zienean. Azken gertakari honek makina bat kondaira sortu ditu irlandar folklorean. Setioa Limerickeko Itunarekin amaitu zen 1691ean. Itun honek eskubideak eman zizkien katolikoei, beti ere Gilen III.aren menpekotasuna onartuz.
+Bake egoera honek hiriaren loraldi ekonomikoa ekarri zuen. Merkataritzak ekarritako aberastasunari esker Limerick asko handitu zen eta erdigunean georgiar estiloko etxeak eraiki ziren, gaur egun duen itxura hartuz. [[Batasun Agiria (1800)|1800ko Batasun Agiriak]] eta [[Irlandako Gosete Handia]]k hiriaren hazkundea gelditu eta gainbehera ekarri zuen. Hala ere [[Dublin]], [[Cork]] eta [[Waterford]]erako trenbideak eraiki ziren eta inguruko erdigune izaten jarraitu zuen.
+XX mendea [[Irlandar Independentzia Gerra]]rekin hasi zen. Limericken britainiar armadaren aurkako protesta sutsuak izan ziren eta hiriak bere burua [[Sobiet (kontseilua)|soviet]] aske izendatu zuen 1919 apirilaren 15ean. Egoera honek astebete iraun zuen.
+== Ekonomia ==
+Dublinen eta Corkek ondoren, Irlandako hirugarren ekonomia gunea da. Unibertsitateak, Teknologia Institutuak eta Aireportuak Ipar Amerikako konpainia handiak ekarri dituzte Limerickera, besteak beste '''Dell''' (teknologia berriak) eta '''Johnson & Johnson''' (lentillak).
+Dell-ek berak Irlandako [[Barne produktu gordin]]aren %2a ekoizten zuen, baina 2009an lantegia Limericketik atera eta Poloniara eramatean langabezia tasak gora egin du hirian. Gaur egun %28'6koa da, Irlandako batazbestekoaren bikoitza.
+== Kultura ==
+Irlandako kultur hiri nagusietako bat da Limerick. ''Belltable Theater'' antzokia, arte garaikideko ''Limerick City Gallery of Art'' museoa, ''Irish Chamber Orchestra'' (Irlandako Ganbara Orkestra) eta ''Hunt Museum'' dira honen adibide.
+Hiri honetan ''[[Angela's Ashes]]'' eleberria eta [[Angela's Ashes (filma)|izen bereko filma]] girotuta daude. Bertakoa da [[The Cranberries]] musika talde famatua ere.
+== Kirolak ==
+Limerick Irlandako [[errugbi]]aren hiriburua dela esaten da. Bertan du egoitza [[Munster Rugby]] taldeak. Munster bi aldiz izan da [[Europako errugbi kopa|Heineken kopako]] txapelduna, 2006an eta 2008an.
+Errugbiaz gai [[Futbol gaeliko]]a baina batez ere [[hurling]]a dira nagusi Limericken. [[Futbol]]ak eta [[kriket]]ak ere badute jarraipena.
-== Leku interesgarria ==
-* [[King John's gaztelua]]
-== Zinema ==
+== Ondasun nabarmenak ==
+* [[King John's gaztelua]]: 1200an Shannon ibaiaren uhartean eraikia.
-Hiri honetan ''[[Angela's Ashes]]'' eleberria eta [[Angela's Ashes (filma)|izen bereko filma]] girotuta daude.
+* [[Andre Mariaren katedrala (Limerick)|Andre Mariaren katedrala]]: Katedral anglikar hau hiriko eraikin zaharrena, 1172an eraikia.
+* Saint John's katedrala: 1861ean jasotako katedral katolikoa.
+* Hunt museoa.
 == Pertsonaia ezagunak ==
@@ 61. lerroa: / 90. lerroa: @@
 <gallery>
 Irudi:OConnell.JPG|Limerickeko O'Connell kalea
-Irudi:St Johns Cathedral Limerick Ireland.jpg|St Johns katedrala
+Irudi:LimerickCity StMarysCathedral.jpeg|[[Andre Mariaren katedrala (Limerick)|Andre Mariaren katedrala]]
+Irudi:St Johns Cathedral Limerick Ireland.jpg|Saint John's katedrala
 Irudi:RiverPointLimerickIreland.JPG|River Point eraikina
 Irudi:Limerick Castle2.jpg|[[King John's gaztelua]]