Te (landarea): berrikuspenen arteko aldeak
Te orrialdera berbideratzen |
Euskarazko wikipedia aberasteko HPSren proiektuaren barruan Elhuyar Fundazioak egindako aldaketa. |
||
| 1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
{{taxotaula infotaula |
|||
#BIRZUZENDU[[Te]] |
|||
| kolorea = lightgreen |
|||
| izena = ''Camellia sinensis'' |
|||
| irudia = Camellia sinensis - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-025.jpg |
|||
| irudiaren tamaina = 250px |
|||
| irudiaren testua = ''Camelia sinensis''. Franz Eugen Köhler, ''Köhler's Medizinal-Pflanzen'' (1887). |
|||
| erreinua = Plantae |
|||
| banaketa = Magnoliophyta |
|||
| klasea = Magnoliopsida |
|||
| ordena = Ericales |
|||
| familia = Theaceae |
|||
| generoa = Camellia |
|||
| espeziea = ''Camellia sinensis'' |
|||
| binomial = |
|||
| binomial aditua = |
|||
}} |
|||
[[Fitxategi:Two Leaf and a Bud Tea Garden Srimongol Sylhet Bangladesh.JPG|thumb|300px|left|Te-saila (Bangladesh)]] |
|||
'''Camellia sinensis''', ''Camellia'' [[genero]]ko eta [[Theaceae]] [[familia]]ko landarea. |
|||
Espezie honetako landareen hostoekin egiten da te-infusioa. Te zuria, berdea, beltza eta Oolong tea, denak egiten dira espezie honekin. Haien arteko aldea honetan datza: modu diferentean prozesatzen dira, eta oxidazio-maila desberdinetara heltzen dira. |
|||
''Camellia'' izena [[Georg Kamel]] (1661–1706) jesuitarengandik datorkio. Farmazialaria ere bazen, eta misiolari gisa joan zen Filipinetara. [[Lineo]]k Kamelen izena hautatu zuen 1753an genero honentzat, jesuitak botanikari egin zion ekarpena ohoratzeko. ''Sinensis'' hitzak, berriz, ''txinakoa'' esan nahi du latinez. |
|||
Lau [[barietate]] onartzen dira, eta horietatik ''C. sinensis'' sinensis barietatea eta ''C. sinensis'' assamica barietatea erabiltzen dira gehien tea egiteko. |
|||
Jatorriz, [[Txina]] kontinentalekoa eta [[Asia]]ren hego eta hego-ekialdekoa da espezie hau. Gaur egun, ordea, mundu osoko lurralde tropikal eta subtropikaletan landatzen da. |
|||
[[Zuhaixka]] [[hostoiraunkor]]ra da, eta normalean ez zaio uzten 2 m-ko garaiera gainditzen; libre utziz gero, zuhaitz bihurtuko litzateke. [[Lore]] zuri-horixkak ditu (2,5-4 cm-koak), eta 7-8 petalo. [[Hosto]]ak 4–15 cm luze eta 2–5 cm zabal izan ohi dira, eta berde kolore distiratsua izaten dute. Hosto jaioberriak argiagoak izaten dira, eta nahiago izaten dira tea egiteko. Hosto-adinaren araberakoa izaten da te-kalitatea, konposizio kimiko desberdina izaten baitute (hosto jaioberriek % 4 [[kafeina]] izan ohi dute). Kimua eta lehen bi edo hiru hostoak eskuz biltzen dira, astean behin edo bi astean behin. |
|||
== Kanpo loturak == |
|||
* {{en}} [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/duke_energy/Camellia_sinensis.html ''Camellia sinensis'' espezieari buruzko informazioa] |
|||
* {{en}} [http://www.plantcultures.org.uk/plants/tea_landing.html ''Plant Cultures'' webgunea] |
|||
[[Category:Magnoliopsida]] |
|||
[[am:ሻይ ቅጠል]] |
|||
[[az:Çay (bitki)]] |
|||
[[bg:Чай (растение)]] |
|||
[[bs:Čaj (biljka)]] |
|||
[[cs:Čajovník čínský]] |
|||
[[da:Tebusk]] |
|||
[[de:Tee (Pflanze)]] |
|||
[[en:Camellia sinensis]] |
|||
[[et:Teepõõsas]] |
|||
[[fi:Teepensas]] |
|||
[[fr:Théier]] |
|||
[[fy:Teeplant]] |
|||
[[he:קמליה סינית]] |
|||
[[hi:कामेल्या सीनेन्सीस्]] |
|||
[[hsb:Chinski čajowc]] |
|||
[[hu:Tea (növényfaj)]] |
|||
[[id:Camellia sinensis]] |
|||
[[it:Camellia sinensis]] |
|||
[[ja:チャノキ]] |
|||
[[ko:차나무]] |
|||
[[la:Camellia sinensis]] |
|||
[[lg:Caayi]] |
|||
[[lt:Kininis arbatmedis]] |
|||
[[lv:Tējas koks]] |
|||
[[mk:Чајна билка]] |
|||
[[ml:തേയില]] |
|||
[[mrj:Чӓй (кушкыш)]] |
|||
[[ms:Pokok Teh]] |
|||
[[nds:Teeplant]] |
|||
[[nl:Theeplant]] |
|||
[[oc:Camellia sinensis]] |
|||
[[pl:Herbata chińska (roślina)]] |
|||
[[pt:Camellia sinensis]] |
|||
[[qu:Tiy yura]] |
|||
[[ro:Camellia sinensis]] |
|||
[[ru:Чай (растение)]] |
|||
[[rw:Icyayi]] |
|||
[[sa:चायसस्यम्]] |
|||
[[simple:Camellia sinensis]] |
|||
[[sk:Čajovník čínsky]] |
|||
[[sr:Чај (биљка)]] |
|||
[[ta:தேயிலை]] |
|||
[[te:తేయాకు]] |
|||
[[th:ต้นชา]] |
|||
[[tl:Tsa]] |
|||
[[tr:Çay (bitki)]] |
|||
[[uk:Чай (рослина)]] |
|||
[[vi:Chè (thực vật)]] |
|||
[[zh:茶树]] |
|||
[[zh-min-nan:Tê-châng]] |
|||
== Erreferentziak == |
|||
{{ elhuyar | data=2012/10/4}} |
|||
14:59, 4 urria 2012ko berrikusketa
 | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Camelia sinensis. Franz Eugen Köhler, Köhler's Medizinal-Pflanzen (1887).
| ||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||
|
Camellia sinensis, Camellia generoko eta Theaceae familiako landarea.
Espezie honetako landareen hostoekin egiten da te-infusioa. Te zuria, berdea, beltza eta Oolong tea, denak egiten dira espezie honekin. Haien arteko aldea honetan datza: modu diferentean prozesatzen dira, eta oxidazio-maila desberdinetara heltzen dira.
Camellia izena Georg Kamel (1661–1706) jesuitarengandik datorkio. Farmazialaria ere bazen, eta misiolari gisa joan zen Filipinetara. Lineok Kamelen izena hautatu zuen 1753an genero honentzat, jesuitak botanikari egin zion ekarpena ohoratzeko. Sinensis hitzak, berriz, txinakoa esan nahi du latinez.
Lau barietate onartzen dira, eta horietatik C. sinensis sinensis barietatea eta C. sinensis assamica barietatea erabiltzen dira gehien tea egiteko.
Jatorriz, Txina kontinentalekoa eta Asiaren hego eta hego-ekialdekoa da espezie hau. Gaur egun, ordea, mundu osoko lurralde tropikal eta subtropikaletan landatzen da.
Zuhaixka hostoiraunkorra da, eta normalean ez zaio uzten 2 m-ko garaiera gainditzen; libre utziz gero, zuhaitz bihurtuko litzateke. Lore zuri-horixkak ditu (2,5-4 cm-koak), eta 7-8 petalo. Hostoak 4–15 cm luze eta 2–5 cm zabal izan ohi dira, eta berde kolore distiratsua izaten dute. Hosto jaioberriak argiagoak izaten dira, eta nahiago izaten dira tea egiteko. Hosto-adinaren araberakoa izaten da te-kalitatea, konposizio kimiko desberdina izaten baitute (hosto jaioberriek % 4 kafeina izan ohi dute). Kimua eta lehen bi edo hiru hostoak eskuz biltzen dira, astean behin edo bi astean behin.
Kanpo loturak
- (Ingelesez) Camellia sinensis espezieari buruzko informazioa
- (Ingelesez) Plant Cultures webgunea