Fauvismo: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.7.2) (robota Erantsia: ar:حوشية
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
1. lerroa: 1. lerroa:
{{lanean|xirkan}}
[[Fitxategi:Portrait of Henri Matisse 1933 May 20.jpg|thumb|100px|Henri Matisse '''Les Fauves'''eko buruenetakoa izan zen]]
[[Fitxategi:Portrait of Henri Matisse 1933 May 20.jpg|thumb|150px|Henri Matisse '''Les Fauves'''eko buruenetakoa izan zen]]
'''Fauvismoa''' [[XX. mende]]ko hasieran sortu eta biziraupen laburra izan zuen [[margolaritza]] modernoko mugimendua izan zen. Izena [[frantses]]etiko ''Fauve'' hitzetik dator, hots, ''piztiak''.
'''Fauvismoa''' ([[frantses]]ezko ''fauve'' hitzetik dator, hots, ''basapiztia'') [[XX. mende]]ko hasieran sortu eta biziraupen laburra izan zuen [[margolaritza]] modernoko mugimendua izan zen.


[[Margolari]] talde honen arabera, [[arte]]lanaren ezaugarri piktorikoak bereziki nabarmendu behar ziren eta, [[inpresionismo]]an ez bezala, [[kolore]]aren indarra aldarrikatzen zuen irudikapenaren gainetik.
Izadiaren formak bere horretan irudikatzea erdeinatzen zutelako eta margoen harmonia ''"basatiak"'' eratzen ahalegintzen zirelako, fauvista -basati, alegia- esan zitzaion [[1905]]ean [[Paris]]en erakusketa bat egin zuen margolari gazte talde bati, eta fauvismo deitu zioten haiek sortu zuten higikundeari. [[Margolari]] talde honen arabera, [[arte]]lanaren ezaugarri piktorikoak bereziki nabarmendu behar ziren eta, [[inpresionismo]]an ez bezala, [[kolore]]aren indarra aldarrikatzen zuen irudikapenaren gainetik.


Pintura-mugimendu gisa, [[1900]]aren inguruan hasi zen eta bere azkenak [[1910]]tik aurrera ere kausi ahal izan arren, berez 3 urte besterik ez zituen iraun ([[1905]]-[[1907]]) eta hiru erakusketa baino ez zituen izan. Estilo honen buru [[Henri Matisse]] eta [[André Derain]] izan ziren.
Pintura-mugimendu gisa, [[1900]]aren inguruan hasi zen eta bere azkenak [[1910]]tik aurrera ere kausi ahal izan arren, berez 3 urte besterik ez zuen iraun ([[1905]]-[[1907]]) eta hiru erakusketa baino ez zituen izan. Estilo honen buruak [[Henri Matisse]] eta [[André Derain]] izan ziren.


== Historia ==
{{zirriborro oinarria
Fauvismoa zaletasun bereko eta jarrera artistiko oso hurbileko pintore multzo bat zen, kritikaren erasoak elkarrengana hurbildu baizik ez zuena. Ez zen ez elkarte antolatu bat, ez adiskidetasunez edo sineste artistiko zehatz batez elkarri loturiko talde sendo bat, ez eskola bat. Higikunde hura [[Matisse]]ren inguruan eratu zen, hura baitzen adinez eta nagusitasun intelektualez zeregin hartarako egokiena. Harez gainera, [[Georges Rouault|Rouault]], Marquet, Camoin, Manguin, Puy, Derain, Vlaminck, Friesz, Dufy izan ziren fauvista nagusiak, baina zerrenda hori ez da inondik ere itua eta mugatua, aitzitik, taldearen muin edo gisakotzat hartzen diren hamar bat lagun horiez gainera, baziren baita ere unean uneko adiskidetasunagatik edo bestelako zernolakoren bategatiktalde hartara hurbilduak eta talde hartatik urrunduak, eta baziren orobat artearen historiak beren geroztikako lanengatik eta bere obraren bilakaerarengatik beste eskolen eta joeren baitan sartu izan dituenak, nola diren Braque, Metzinger, Delaunay...
|irudia = P art.png

|kolorea = #f7f8ff
Ez da erraza fauvismoaren jatorriak zeintzuk izan ziren jakitea. Fauvista gehienek bere kasa ikasiak eta prestatuak zirela esaten zuten, eta ez zuten eragin finkorik aitortu, Van Goghena izan ezik. Itxura denez, Gustave Moreaulc Arte Ederren eskolan zuen lantegia izan zen fauvisten harrobi nagusia.
|gaia = Pintura

|gaiari = [[pintura]]ri
Bukatu, ordea, bat-batean bukatu zen fauvismoa, eta tupusteko bukaera horrek harrituta utzi zituen artearen historialariak.
}}

Bat-batean margo ilunak erabiltzen hasi ziren (marroiak, berde itzaliak, urdin ilunak), eta koadroa antolatzeko modu zurrun eta geometrikoak. Ez zen beraz bilakaerarik izan, erabateko haustura baizik.
== Fauvismoaren ezaugarriak eta eraginak ==
Fauvisten arteko lotura eta ezaugarri nagusia kolore biziak erabili izana da, bere garaiko jende asko asaldatu zuen ezaugarria hain zuzen ere. Koloreak beren horretan ezartzen zituzten koadroan : gorriminak, horiak, herdeak Vlaminckek ; gorriak eta urdinak Derainek ; laranjak eta ubelak Matissek eta Manguinek ; denek ez zuten margo eskala bera erabiltzen, baina denek erabili zituzten kolore bizi horiek, aldez aurretik azterketa sakonak egin ondoren, batez ere Gauguinen eta Van Goghen obran.

Koloreak balio adierazkor bat zuen haientzat, eta zirrarak adierazteko erabiltzen zuten mugimenclua irudikatzeko bezainbat.

Plano margotuen kontrakotasunaren bidez mugimendua eta sakonera iradokitzen zuten . Hori da, inondik ere, fauvistek egin zuten ekarpenik emankorrena. Fauvismoa bukatu oncloren ere, pintore haiek margoen ezaugarri hori sakontzen jarraitu zuten, eta alderdi horretan pintura abstraktua zordun zaio fauvismoari. Esan izan da fauvistak, margoez liluraturik, guztiz axolagabeturikzeudela marrazkiaz eta irudien antolamencluaz . Egia da hori ez zela haien kezka nagusia . Berariaz marraztu zuten marrazkera soilaz eta are batzuetan traketsaz, nahiz Matisse eta Dufy, adibidez, marrazkilari bikainak ziren.

Fauvismoan erabateko ezaugarriak, denentzat berdinak, nekez finka badaitezke ere, fauvista askok sintesirako borondante garbi bat erakutsi zuten, estilizaziorako joera, alegia, eta, beraz, interes handia izan zuten joera hori berez zuten bi adierazpidetan : kartelak eta, batez ere, karikatura. Fauvista batzuk karikaturagile bikainak izan ziren.

Fauvistek bidaia asko egin zituzten, eta paisajea landu zuten gehienbat : Paris eta bere inguruak, Normandia, Cote d'Azur, Anberes, Londres ; oso ikuspegi arruntak ziren : kale xumeak, portuak eta itsasertzak ; ez zuten ez paisaje fantastilcorik edo heroikorik pintatu, ez pertsonaia aipagarririk, eta oso bakan baizik ez izadi hilik.

XIX. mendeko pintore independente guztiek, margoari bere indar adierazkorra ematen ahalegindu ziren guztiek, izan zuten eraginik fauvismoan : DelacroLx, Turner, Manet, Redon, Monet, Cezanne, Gauguin...

Orobat Monticelli, Carrand, Diaz, Munch, Ensor eta Picassoren lehenengo obrek. Baina Munch izan ezik, fauvismoaren aitzindari berehalakotzat har baitaiteke, gainontzekoak zeltarkako eragina izan ziren fauvismoarentzat . Eragin zuzenagoak izan ziren, nahiz batzuek auzitan jarri zituzten, inpresionismoa, neoinpresionismoa eta Gustave Moreau.

== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2012/10/12}}


[[Kategoria:Arte modernoa]]
[[Kategoria:Arte modernoa]]

01:32, 12 urria 2012ko berrikusketa

Henri Matisse Les Fauveseko buruenetakoa izan zen

Fauvismoa (frantsesezko fauve hitzetik dator, hots, basapiztia) XX. mendeko hasieran sortu eta biziraupen laburra izan zuen margolaritza modernoko mugimendua izan zen.

Izadiaren formak bere horretan irudikatzea erdeinatzen zutelako eta margoen harmonia "basatiak" eratzen ahalegintzen zirelako, fauvista -basati, alegia- esan zitzaion 1905ean Parisen erakusketa bat egin zuen margolari gazte talde bati, eta fauvismo deitu zioten haiek sortu zuten higikundeari. Margolari talde honen arabera, artelanaren ezaugarri piktorikoak bereziki nabarmendu behar ziren eta, inpresionismoan ez bezala, kolorearen indarra aldarrikatzen zuen irudikapenaren gainetik.

Pintura-mugimendu gisa, 1900aren inguruan hasi zen eta bere azkenak 1910tik aurrera ere kausi ahal izan arren, berez 3 urte besterik ez zuen iraun (1905-1907) eta hiru erakusketa baino ez zituen izan. Estilo honen buruak Henri Matisse eta André Derain izan ziren.

Historia

Fauvismoa zaletasun bereko eta jarrera artistiko oso hurbileko pintore multzo bat zen, kritikaren erasoak elkarrengana hurbildu baizik ez zuena. Ez zen ez elkarte antolatu bat, ez adiskidetasunez edo sineste artistiko zehatz batez elkarri loturiko talde sendo bat, ez eskola bat. Higikunde hura Matisseren inguruan eratu zen, hura baitzen adinez eta nagusitasun intelektualez zeregin hartarako egokiena. Harez gainera, Rouault, Marquet, Camoin, Manguin, Puy, Derain, Vlaminck, Friesz, Dufy izan ziren fauvista nagusiak, baina zerrenda hori ez da inondik ere itua eta mugatua, aitzitik, taldearen muin edo gisakotzat hartzen diren hamar bat lagun horiez gainera, baziren baita ere unean uneko adiskidetasunagatik edo bestelako zernolakoren bategatiktalde hartara hurbilduak eta talde hartatik urrunduak, eta baziren orobat artearen historiak beren geroztikako lanengatik eta bere obraren bilakaerarengatik beste eskolen eta joeren baitan sartu izan dituenak, nola diren Braque, Metzinger, Delaunay...

Ez da erraza fauvismoaren jatorriak zeintzuk izan ziren jakitea. Fauvista gehienek bere kasa ikasiak eta prestatuak zirela esaten zuten, eta ez zuten eragin finkorik aitortu, Van Goghena izan ezik. Itxura denez, Gustave Moreaulc Arte Ederren eskolan zuen lantegia izan zen fauvisten harrobi nagusia.

Bukatu, ordea, bat-batean bukatu zen fauvismoa, eta tupusteko bukaera horrek harrituta utzi zituen artearen historialariak.

Bat-batean margo ilunak erabiltzen hasi ziren (marroiak, berde itzaliak, urdin ilunak), eta koadroa antolatzeko modu zurrun eta geometrikoak. Ez zen beraz bilakaerarik izan, erabateko haustura baizik.

Fauvismoaren ezaugarriak eta eraginak

Fauvisten arteko lotura eta ezaugarri nagusia kolore biziak erabili izana da, bere garaiko jende asko asaldatu zuen ezaugarria hain zuzen ere. Koloreak beren horretan ezartzen zituzten koadroan : gorriminak, horiak, herdeak Vlaminckek ; gorriak eta urdinak Derainek ; laranjak eta ubelak Matissek eta Manguinek ; denek ez zuten margo eskala bera erabiltzen, baina denek erabili zituzten kolore bizi horiek, aldez aurretik azterketa sakonak egin ondoren, batez ere Gauguinen eta Van Goghen obran.

Koloreak balio adierazkor bat zuen haientzat, eta zirrarak adierazteko erabiltzen zuten mugimenclua irudikatzeko bezainbat.

Plano margotuen kontrakotasunaren bidez mugimendua eta sakonera iradokitzen zuten . Hori da, inondik ere, fauvistek egin zuten ekarpenik emankorrena. Fauvismoa bukatu oncloren ere, pintore haiek margoen ezaugarri hori sakontzen jarraitu zuten, eta alderdi horretan pintura abstraktua zordun zaio fauvismoari. Esan izan da fauvistak, margoez liluraturik, guztiz axolagabeturikzeudela marrazkiaz eta irudien antolamencluaz . Egia da hori ez zela haien kezka nagusia . Berariaz marraztu zuten marrazkera soilaz eta are batzuetan traketsaz, nahiz Matisse eta Dufy, adibidez, marrazkilari bikainak ziren.

Fauvismoan erabateko ezaugarriak, denentzat berdinak, nekez finka badaitezke ere, fauvista askok sintesirako borondante garbi bat erakutsi zuten, estilizaziorako joera, alegia, eta, beraz, interes handia izan zuten joera hori berez zuten bi adierazpidetan : kartelak eta, batez ere, karikatura. Fauvista batzuk karikaturagile bikainak izan ziren.

Fauvistek bidaia asko egin zituzten, eta paisajea landu zuten gehienbat : Paris eta bere inguruak, Normandia, Cote d'Azur, Anberes, Londres ; oso ikuspegi arruntak ziren : kale xumeak, portuak eta itsasertzak ; ez zuten ez paisaje fantastilcorik edo heroikorik pintatu, ez pertsonaia aipagarririk, eta oso bakan baizik ez izadi hilik.

XIX. mendeko pintore independente guztiek, margoari bere indar adierazkorra ematen ahalegindu ziren guztiek, izan zuten eraginik fauvismoan : DelacroLx, Turner, Manet, Redon, Monet, Cezanne, Gauguin...

Orobat Monticelli, Carrand, Diaz, Munch, Ensor eta Picassoren lehenengo obrek. Baina Munch izan ezik, fauvismoaren aitzindari berehalakotzat har baitaiteke, gainontzekoak zeltarkako eragina izan ziren fauvismoarentzat . Eragin zuzenagoak izan ziren, nahiz batzuek auzitan jarri zituzten, inpresionismoa, neoinpresionismoa eta Gustave Moreau.

Erreferentziak