Afrika Erdiko Errepublika: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.7.2) (robota Aldatua: ts:Afrika Wale Xikarhi
MerlIwBot (eztabaida | ekarpenak)
202. lerroa: 202. lerroa:
[[nah:Tlācatlahtohcāyōtl Tlahco Africa]]
[[nah:Tlācatlahtohcāyōtl Tlahco Africa]]
[[nds:Zentraalafrikaansche Republiek]]
[[nds:Zentraalafrikaansche Republiek]]
[[ne:मध्य अफ्रिकी गणतन्त्र]]
[[nl:Centraal-Afrikaanse Republiek]]
[[nl:Centraal-Afrikaanse Republiek]]
[[nn:Den sentralafrikanske republikken]]
[[nn:Den sentralafrikanske republikken]]

14:06, 6 azaroa 2012ko berrikusketa

Afrika Erdiko Errepublika
La Renaissance, E Zingo' (Sangoz)

Afrika Erdiko Errepublikako bandera

coat of arms of the Central African Republic (en) Itzuli
Geografia
HiriburuaBangi
4°22′24″N 18°33′46″E
Azalera622.984 km²
Punturik altuenaMont Ngaoui (en) Itzuli (1.410 m)
Punturik sakonenaUbangi (335 m)
KontinenteaAfrika
MugakideakTxad, Sudan, Kamerun, Kongoko Errepublika, Hego Sudan, Kongoko Errepublika Demokratikoa eta Arabiar Liga
Administrazioa
Gobernu-sistemaErrepublika
Afrika Erdiko Errepublikako estatuburuaFaustin-Archange Touadéra
Afrika Erdiko Errepublikako lehen ministroaFirmin Ngrébada (en) Itzuli
LegebiltzarraNational Assembly (en) Itzuli
Harreman diplomatikoak Ikusi mapa Wikidatan
Zeren kide
Demografia
Biztanleria4.659.080 (2017)
42.663 (2013)
Dentsitatea7,48 bizt/km²
Hizkuntza ofizialak
Erabilitako hizkuntzak
Ezkontzeko adinagizonezko: 22
emakumezko: 18
Emankortasun-tasa4,286 (2014)
Eskolaratu gabeko umeak693.467 (2012)
Bizi-itxaropena52,171 (2016)
Giniren koefizientea56,2 (2008)
Giza garapen indizea0,404 (2021)
Ekonomia
BPG nominala1.949.411.659,2045 $ (2017)
193.943.522,33897 (2016)
BPG per capita323,2 $ (2015)
BPG erosketa botere paritarioa3.389.415.337 nazioarteko dolar (2017)
200.351.180 (2016)
BPG per capita EAPn727,486 nazioarteko dolar (2017)
33,4 (2016)
BPGaren hazkuntza erreala4,5 % (2016)
Inflazioa4,7 % (2016)
−0,1 (2015)
Historia
Sorrera data: 1960
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia+236
ISO 3166-1 alpha-2CF
ISO 3166-1 alpha-3CAF
Ordu eremua
Elektrizitatea220 V. 50 Hz.Europlug (en) Itzuli eta Type E (en) Itzuli
Internet domeinua.cf

Afrika Erdiko Errepublika, izenak berak dioenez, Afrikaren erdialdean dagoen estatua da, eta, hortaz, itsasgabea. Afrika Erdiko Errepublika munduko herrialde txiroenetarikoa da, Afrikako hamar txiroenen artean.

Geografia

Afrika Erdiko Errepublika, satelitezko irudian.

Mugak

Afrika Erdiko Errepublikak mugakide ditu iparraldean Txad, ekialdean Sudan, hegoaldean Kongoko Errepublika eta Kongoko Errepublika Demokratikoa, eta mendebaldean Kamerun.

Orografia

Afrika Erdiko Errepublika guztiz estatu itsasgabea da, kontinentearen erdi-erdian kokatua. Herrialdearen zatirik handiena goi-ordoki zabalak hartzen du, 500 m garai dena. Ipar-ekialdean Fertit mendixkak daude, eta hegoaldean mendi sakabanatu batzuk. Ipar-mendebaldean Yade mendigunea dago, granitozko goi-ordokia (1.143 m).

Ibai nagusiak Ubangui, Chari eta Lobaye dira.

Klima eta landaredia

Klima tropikal-ekuatoriala da, euri ugarikoa, eta tenperatura 18 etq 40 Â°C artekoa. Landaredia (eta, hortaz, ekosistema osoa) arrisku bizian dago, basamortutze aurreratua dela-eta.

Historia

Behin oihanez estalitako lurralde hauetako lehen biztanleak pigmeo babingak eta gero bantuak izan ziren. XIX. mendea arte, Islamiar mugatik haratago bizi izan ziren, erljio abrahamikoen eraginetik at (Judaismoaa, Kristautasuna eta Islama). Garai horretan hasi ziren merkatari musulmanak gutxinaka eskualdean sartzen, merkataritza errazteko asmotan. Baina mende erdialdetik aurrera, soldadu armatuz lagundutako esklabo-merkatariak eskualdean sartu ziren. 1860-1910 artean, Afrika erdialdeko esklabo-merkatariek (Sudan, Txad, Kamerun, AEE iparraldeko Dar al-Kuti eta AEE hegoaldeko Nzakara eta Zande eskualdekoak) ekialdeko eskualdeetako biztanleriaren gehiengoa esportatu zuten, gaur egun biztanle gutxi dutenak.


Frantziarrek XIX. mende amaieran kolonizatu zuten eskualde osoa eta Oubangui-Chari izenpean administratu. Bigarren Mundu Gerran kolonia aliatuekin bat egin zuen. Herrialdea 1958ko abenduaren 1ean bihurtu zen Afrika Erdiko Errepublika eta 1960ko abuztuaren 13an independentzia aldarrikatu zuen.

Independentzia osteko 30 urtetan, estatuaren agintea presidente ez-demokratikoen esku zegoen, sarri estatu kolpez bereganatua. Biztanleen nahigabea handitzen joan zen, batez ere Gerra Hotza amaitzean. Lehenengo egiazko hauteskunde demokratikoak 1993an izan ziren. Ange-Félix Patassé-k irabazi zuen, baina herriaren babesa galtzen joan zen eta François Bozizé jeneralak kargutik bota zuen. Bozizé jeneralak 2005eko maiatzeko hauteskundeak irabazi zituen eta agintean da orain.

Banaketa administratiboa


Afrika Erdiko Errepublika 14 prefektura administratibotan (préfectures), 2 prefektura ekonomikotan (préfectures economique) eta autonomia udalerri baten banatua dago. Prefekturak azpiprefekturatan (sous-préfectures) banatuak daude.

14 prefekturak::

Bi prefektura ekonomikoak Nana-Grébizi eta Sangha-Mbaéré dira. Autonomia udalerria hiriburua da: Bangi.

Afrika Erdiko Errepublikako prefekturak.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Afrika Erdiko Errepublika