Juan Manuel de Rosas: berrikuspenen arteko aldeak
t r2.7.1) (robota Erantsia: pl:Juan Manuel de Rosas |
No edit summary |
||
| 1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
[[Fitxategi:Juan Manuel de Rosas. |
[[Fitxategi:Juan Manuel de Rosas by Descalzi.png|thumb|right|200px|Juan Manuel de Rosas.]] |
||
'''Juan Manuel de Rosas''' ([[Buenos Aires]], [[Argentina]], 1793 - [[Southampton]], [[Hampshire]], [[Ingalaterra]], 1877) argentinar [[militar]]ra eta [[diktadura|diktadorea]] izan zen. [[Argentina]] XIX. mendeko bigarren laurdenean murgildurik egon zen [[zentralismo]]aren eta [[federalismo]]aren arteko joera guztien arteko liskar guztietan parte hartu zuen. |
'''Juan Manuel de Rosas''' ([[Buenos Aires]], [[Argentina]], 1793 - [[Southampton]], [[Hampshire]], [[Ingalaterra]], 1877) argentinar [[militar]]ra eta [[diktadura|diktadorea]] izan zen. [[Argentina]] XIX. mendeko bigarren laurdenean murgildurik egon zen [[zentralismo]]aren eta [[federalismo]]aren arteko joera guztien arteko liskar guztietan parte hartu zuen. |
||
12:46, 11 abendua 2012ko berrikusketa
Juan Manuel de Rosas (Buenos Aires, Argentina, 1793 - Southampton, Hampshire, Ingalaterra, 1877) argentinar militarra eta diktadorea izan zen. Argentina XIX. mendeko bigarren laurdenean murgildurik egon zen zentralismoaren eta federalismoaren arteko joera guztien arteko liskar guztietan parte hartu zuen.
Biografia
1828. urtean Dorrego Buenos Airesko gobernutik kendu zutenean, Juan Lavalle gobernari berriaren aurka agertu zen Rosas, eta bere burua izendatu zuen gobernari (1829). Alderdi federalistaren buruzagiak batasunaren aldeko alderdiak garaitu zituen 1831n. Hiru urtez aginpidean egon ondoren, Juan Manuel Balcarceren esku utzi zuen Buenos Airesko gobernua, eta hegoalderantz jo zuen, "Basamortuko lehen konkista" izenaz ezagutzen den amerindiarren aurkako guduan borrokatzera (1833).
Buenos Airesera itzuli zenean, Balcarceren aurkako konspirazio batean parte hartu zuen, eta probintziako gobernuburu bihurtu zen, berriro ere. Federalista zela esanagatik, guztiz zentralista izan zen Rosasen diktadura: adierazpen-askatasuna kendu zuen, orobat legebiltzarra, eta ezkutuko polizia eratu zuen oposizioa deuseztatzeko. Argentinaren mende jarri nahi izan zituen Paraguai eta Uruguai, baina, azkenik, Justo José Urkiza buruzagi zuen argentinar, uruguaiar eta paraguaiar koalizioak Rosasen gudarostea menderatu zuen, 1852. urtean, Caseroseko guduan. Ingalaterrara erbesteratu behar izan zuen.
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.