Vatikano Hiria: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xqbot (eztabaida | ekarpenak)
t r2.7.3) (Bot: Modificando tl:Lungsod ng Vaticano por tl:Lungsod Batikano
298. lerroa: 298. lerroa:
[[th:นครรัฐวาติกัน]]
[[th:นครรัฐวาติกัน]]
[[tk:Watikan]]
[[tk:Watikan]]
[[tl:Lungsod ng Vaticano]]
[[tl:Lungsod Batikano]]
[[tr:Vatikan]]
[[tr:Vatikan]]
[[tt:Ватикан]]
[[tt:Ватикан]]

09:14, 15 urtarrila 2013ko berrikusketa

Vatikano Hiria
Inno e Marcia Pontificale
(Aita Santuaren ereserkia eta martxa)

Vatikano Hiriko bandera

Coat of arms of Vatican City (en) Itzuli
Geografia
Hiriburuabaliorik ez eta Vatikano Hiria
41°54′14″N 12°27′11″E
Azalera0,49 km²
Punturik altuenaVatican Hill (en) Itzuli (77 m)
Punturik sakonenaSan Petriren plaza (33 m)
KontinenteaEuropa
MugakideakItalia eta Europar Batasuna
Administrazioa
Gobernu-sistemaMonarkia eklesiastikoa
Aita santuaFrantzisko
President of the Pontifical Commission for the Vatican City State (en) ItzuliFernando Vérgez Alzaga (en) Itzuli
LegebiltzarraVatikano Hiriko Estatuaren Pontifize-Batzordea
Zeren kide
Demografia
Biztanleria764 (2023)
146 (2018)
Dentsitatea1.559,18 bizt/km²
Hizkuntza ofizialak
Erabilitako hizkuntzak
Ekonomia
Historia
Sorrera data: 1929ko otsailaren 11
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia+39 eta +379
ISO 3166-1 alpha-2VA
ISO 3166-1 alpha-3VAT
Ordu eremua
Internet domeinua.va
vaticanstate.va

Vatikano Hiria[1] (italieraz, Stato della Città del Vaticano) —Vatikanoa edo Egoitza Santua ere deitua[2]munduko estaturik txikiena da (0,44 km²), Eliza Katolikoaren hiriburu eta egoitza nagusia. Erromako (Italia, Europa) hiriaren barnean dagoenez, herrialde itsasgabea da. Estatu-burua Aita Santua da. Mila biztanle izanik, munduan jende gutxien duen estatua da. Egoitza Santuaren menpekoa da (latinez, Sancta Sedes) eta bertan daude Jauregi Apostolikoa (Aita Santuaren egoitza) eta Erromatar Kuria. Sarritan Egoitza edo Aulki Santua eta Vatikano Hiria nahasten badira ere, argi bereizi behar dira: Aulki Santua Eliza Katolikoko zuzendaritza gunea da; Vatikano Hiria, aldiz, estatu independentea (nahiz eta Aulki Santuak, Nazio Batuen Erakundeko begiralea denez, ez duen NBErekin harreman zuzenik).

Geografia

Vatikanoko mapa

Vatikano hiria Erroma barnean dagoen lurralde txiki bat da. Hiriaren mendebaldean dago kokatuta, Tiber ibaiaren eskuinaldean eta 4 km luzeko mugak ditu.

Erroman bertan, Vatikanoko lurretatik kanpo, baina haren subirautza pean (enbaxaden antzera) beste hiru basilika ditu:

Eta, haiekin batera, Castelgandolfo jauregia, Erromatik kanpo, ordea.

Gobernua eta politika

Aita Santuak bere baitan biltzen ditu Eliza Katolikoaren eta Vatikano Hiriaren buruzagitza gorenak. Aita Santua kardinalek aukeratzen dute aurrekoa hil ondoren, konklabe deritzan prozesuan. Behin bere onarpena eman ondoren, hautatua Aita Santu bihurtzen da.

Vatikano Hiriaren eguneroko gobernua Estatu Idazkaritzak darama. Hala ere, ez dago botere banaketarik, funtzio banaketa baizik; botere guztiak Aita Santuak ditu, baina delegazio bidez beste erakunde batzuei uzten dizkie.

Ekonomia

Vatikanoarenko ekonomia turismora bideratuta dago nagusiki. Horrela, diru sarrera nagusiak liburu, oroigarri, seilu eta txanponak saltzetik datozkio, Vatikanoko Museorako sarrerez gain. Nolanahi ere, mundu osoko katolikoek (apezpiku, apez eta laikoek) ematen dioten diruak ekonomia orekatzen laguntzen du.

Hedabideak

Vatikano Irratia 1931n eraiki zuen Guglielmo Marconi irratiaren asmatzaileak. Munduko irratirik zaharrenetakoa da, beraz. Gaur egun, 47 hizkuntzatan emititzen du, eta mundu guztian entzun daitezke haren programak, Internet bidez.

L'Osservatore Romano egunkaria 1861ean sortu zen, Aita Santuaren eta Elizaren apologia egin eta haien ekintzen berri emateko. Gaur egun, italieraz egunero argitaratzen den edizioaz gain, beste hizkuntza batzuetan astekari gisan argitaratzen da.

Vatikanoko Telebista Zentroak programa erlijiosoak ekoitzi eta nazioarteko hainbat telebistari saltzen dizkie, batez ere Aita Santuaren bidaia eta ekitaldiei buruzkoak.

Bitxikeriak

Vatikano Hiria1
UNESCOren gizateriaren ondarea

San Petri basilika eta Jauregi Apostolikoaren arratseko ikuspegia

Mota Kulturala
Irizpideak i, ii, iv, vi
Erreferentzia 286
Kokalekua Txantiloi:VAT
Eskualdea2 Europa eta Ipar Amerika
Izen ematea 1984 (VIII. bilkura)
1 UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua)
2 UNESCOren sailkapena

Estatistikaren alorreko txiste ezagun batek dioen moduan, Vatikanoan bi Aita Santu daude kilometro koadroko (estatuak kilometro koadro erdiko eremua du).

Erreferentziak

  1. 38. araua - Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-12-29).
  2. Vatikano Hiriak eta Egoitza Santuak izaera juridiko desberdina dute nazioarteko zuzenbidean [1]

Ikus, gainera

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Vatikano Hiria

Txantiloi:NA lotura Txantiloi:NA lotura