1812ko angloamerikar gerra

1812ko angloamerikar gerra
1812ko Gerrateko irudi batzuk
Data	1812 – 1815
Lekua	Ipar Amerika
Emaitza	Ganteko ituna (1814), statu quo ante bellum.
Gudulariak
Ameriketako Estatu Batuak Erresuma Batua
Buruzagiak
James Madison Henry Dearborn Jacob Brown Winfield Scott Andrew Jackson William Henry Harrison William Hull Oliver Hazard Perry Lord Liverpool George Prévost Isaac Brock† Roger Hale Sheaffe Gordon Drummond Robert Ross † Edward Pakenham† Charles de Salaberry Tecumseh†
Galerak
2.260 hildako borrokan.   4.505 zauritu. 15.000 (est.) hildako beste kausagatik. 1.600 hildako borrokan. 3.679 zauritu. 3.321 hildako beste kausagatik.

1812ko angloamerikar gerra, 1812-1815 urteetan Ameriketako Estatu Batuen eta Erresuma Batuaren (Britainia Handiko eta Ipar Irlandako Erresuma Batua, eta kolonia kanadarrak) artean egin zuten gerratea izan zen. Borrokak lurrez eta itsasoz izan ziren.

Estatu Batuek egin zuten gerra-deklarazioa, 1812. urteko ekainaren 18an. Arrazoi batzuk: batetik, britainiarrek ezarrita zituzten merkataritzako murriztapenak (Europan ere gerran ziren, Frantziaren kontra); bestetik, Britainiarren Errege Itsas Armadarako merkataritza-ontziak eta marinelak derrigorrez errekrutatzen ziharduten; eta gainera britainiarrek Estatu Batuak zabaltzearen kontra zeuden indiar indigenei laguntzen zietelako.

Gerraren garapena

Britainiarren armada Europako gerran lanpetuta zegoenez, hasieran defentsa-estrategiaz jardun zuten, amerikarrek Kanadako lurralde batzuk inbaditu arren, itsasoko erasoz uxatuz. Beraz, estatubatuarrek Kanadan lurrez sartzea erabaki zuten.

1814an britainiarrek hiru armada bidali zituzten Ipar Amerikara Estatu Batuak inbaditzekotan: Mainen sartu ziren, eta Washington Hiria ere hartu zuten, eraikin publikoak suntsituz, Etxe Zuria barne.

Bestalde, estatubatuarrek ipar-mendebaldean eta hego-ekialdean indiarrak garaitu zituzten: britainiarrek lagunduta, indiar indigenen estatu independentea sortu nahi zuten, baina menperatuak izan ziren. Britainiarrek New York, Baltimore eta New Orleans inbaditu nahi izan zuten arren, estatubatuarrek atzera eragin zieten.

Gerrako azken borroka New Orleansko gudua izan zen: estatubatuarrak izan ziren garaile. Hala ere, ordurako bakea sinatuta zuten alde biek. Ganteko Hitzarmenarekin bake-akordioa lortu zuten: mugak lehen zeudenetan utzi zituzten, eta alderdi biak garaile sentitu ziren. Kanadakoak, hegoaldeko herrialdeak ez zituelako menperatu, pozik zeuden; eta estatubatuarrek ere ospatzen zuten nazio-batasunaren espirituak indar handia zuela eta nazioartean ahaltsuak zirela erakutsi zutelako.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: 1812ko angloamerikar gerra