Energia berriztagarri: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
ZéroBot (eztabaida | ekarpenak)
t r2.7.1) (robota Erantsia: io:Rinovigebla energio
MerlIwBot (eztabaida | ekarpenak)
204. lerroa: 204. lerroa:
[[ms:Tenaga boleh diperbaharui]]
[[ms:Tenaga boleh diperbaharui]]
[[my:အစားထိုးစွမ်းအင်]]
[[my:အစားထိုးစွမ်းအင်]]
[[ne:नविकरणीय उर्जा]]
[[new:पूर्ननविकरणीय उर्जा]]
[[new:पूर्ननविकरणीय उर्जा]]
[[nl:Duurzame energie]]
[[nl:Duurzame energie]]

07:50, 24 otsaila 2013ko berrikusketa

Energia berriztagarriak

Energia berriztagarria iturri naturaletatik sortzen den energia mota da. Energia mota honek erabiltzen dituen baliabide naturalak oso ugariak dira baina garrantzitsuenak hauek dira: eguzki-energia, haizea, euria, itsasaldiak eta bero geotermikoa. Iturri natural hauek, birtualki agortezinak dira daukaten energia kantitate izugarriagatik eta neurri naturalak erabiliz birsortzeko gai direlako.Ingurumenaren degradazioa, garapen-bidean dauden herrialdeen eta herrialde garatuen arteko desoreka energetikoa eta erregaien aniztasuna, energia berriztagarrien garapena bultzatu duten faktoreak dira.

Energia alternatiboak

Energia iturri alternatibo bat gaur egungo energiak ordezkatu ahal dituen edozein energia da, bere kutsadura efektu txikiagatik edo berriztatzeko aukera izateagatik.

Energia kontsumoa gizarte bateko aurrerapena eta ongizatea neurtzeko modu egokiena da. Krisi energetikoaren kontzeptua gizarte bat hornitzeko erabiltzen dituen energia iturriak agortzen direnean agertzen da. Hori dela eta gaur egungoa bezalakoa den jarraibide ekonomikoak energia eskaeran hazkundea exijitzen du erregai fosilak eta nuklearrak bukagarriak direlako. Horregatik ezinbestekoa da noizbait eskaera amaitzea eta energia eskaera hornitua ezin izatea eta sistema guztia geldiaraztea, energia metodo berriak asmatzen ez badituzte. Metodo berri hauek energia alternatiboak izango lirateke.

Halaber gaur egungo zenbait energiaren gehiegizko erabilerak, hala nola petrolioa eta ikatza, kutsadura, berotegi-efektuaren hazkundea eta ozono geruzako zuloaren hazkuntza bezalako arazoak sortzen dituzte.

Energia alternatiboaren eta ohikoaren arteko eztabaida ez da bakarrik energien sailkapen bat, mende honetan ezinbestez gertatu beharko den aldaketa baizik. Egia da energia alternatiboak ere, berriztagarriak izan arren, bukagarriak direla, beste edozein baliabide natural bezala esplotazio muga maximoa duelako. Beraz, energia berri hauetara aldatzeko prozesua mailaz maila eta poliki egiten dugun arren, ez dute gaur egungo eredu ekonomikoarekin jarraitzea onartuko. Horrek guztiak, Garapen iraunkorraren kontzeptua sortzen du.

Garapen iraunkorraren kontzeptuak hurrengo ideiak ditu oinarri:

  • Energia iturri berriztagarrien erabilpena, XXI. mende hau aurrera joan ahala energia fosilaren iturriak agortuko direlako.
  • Energia iturrien esplotazio hedakorra, alternatiba bezala autokontsumoaren fenomenoa proposatuz, ahal den neurrian energia elektrikoaren banaketaren azpiegitura handien eraikuntzak alde batera utziz.
  • Eskaera energetikoa gutxitzea, zenbait gailu elektrikoen (etxeko tresna elektrikoak, lanparak…) ekoizpena hobetuz.
  • Premia gabeko energia kontsumoa murriztea. Ez da bakarrik eraginkorragoa den modu batean kontsumitzea gutxiago kontsumitzea baizik, hau da, energia aurrezteko eta zarrastelkeria baztertzeko, kontzientzia eta kultura bat garatzea.

Energia garbien, alternatiboen eta berriztagarrien produkzioa ez da ingurunea hobetzeko saiakera edo kultura bat, baizik eta gizakiak betetzera behartuta egongo den behar bat gure iritzia, nahiak eta sinismenak alde batera utziz.

Motak

  • Biomasa: Azken urteetan biomasa hitza energia-iturri alternatibo bat adierazteko hasi da erabiltzen. Kasu honetan, erregai modura edo ekoizpen industrialerako erabil daitekeen material biologikoari deitzen zaio biomasa.
  • Energia hidraulikoa: Ibaietako ura da energia honen sortzailea. Ura urtegi batean bilduko da, eta gero, altuera handi batetik erortzen utziko da turbina baten gainera, eta turbina horrek, jiratzean, elektrizitatea sortuko du. Zentral hidraulikoak jartzeko lekurik aproposenak presetako ur-jauziak dira.
  • Itsas-energia: Energia lortzeko balio duten hiru itsas fenomeno daude: olatuak, itsasaldiak eta sakontasunaren araberako tenperatura-aldaketak. Hiru fenomeno hauek, elektrizitatea sortzeko erabiltzen dira. Itsas-zentralak soilik itsasaldiak asko mugitzen diren tokietan daude.

Energia ez berriztagarria

Ikatza
Sakontzeko, irakurri: «Energia ez berriztagarri»

Energia ez berriztagarria, energia berriztagarriaren guztiz kontrakoa da. Energia mota honek, kantitate finko batean naturan aurkitzen diren energia iturriei erreferentzia egiten dio. Gainera, energia iturri hauek agortzen direnean, ezin dira ordezkatu, horretarako baliagarria den produkzio sistemarik existitzen ez delako.

Bi mota bereizten dira:

Eboluzio historikoa

Energia berriztagarria gizakiak duela milaka urtetatik hona erabilitako energia mota garrantzitsua da. Bela nabigazioa, haize edo ur errotak eta eguzki-energia aprobetxatzeko sortu diren eraikuntza espezifikoak horren adibide dira.

James Watt-en baporezko makinaren asmakuntzarekin, energia aprobetxatzeko baliabide hauek alde batera utzi ziren denboran ezegonkorrak eta alditsuak kontsideratzeagatik. Hori dela eta, motore termikoak eta elektrikoak gehiago erabiltzen hasi ziren. Denbora horietan, kontsumo txikia zegoenez, ez zen pentsatu ere egin energia iturri horiek agortu edo ingurumen arazoak sortu ahal zituztela.

1970eko hamarkadaren inguruan, energia berriztagarriak energia tradizionaletarako alternatiba bat kontsideratu ziren, erregai fosilak ez bezala ( milioi urte behar dituztela sortzeko) energia berriztagarriak baliagarritasun handia zutelako eta ingurugiroan eragin txikiagoa zutelako. Hori guztia dela eta, energia berriztagarriak, energia alternatiboaren izena hartu zuten. Gaur egun hauetako energia asko errealitate bat dira eta ez alternatiba bat, beraz energia alternatiboen izena ez zen erabili beharko.

Energia berriztagarrien erabilera gaur egun

Kurobe zentral hidroelektrikoa (Japonia)

Energia berriztagarriak elektrizitatea kontsumoaren %20a da, %90a energia hidraulikoa izanik. Beste energia guztien erabilera nahiko baztertuta dago:biomasa %5,5a, energia geotermikoa %1,5a, energia-eolikoa %0,5a eta eguzki-energia %0,05a.

Gizarte industrial mendebaldarraren behar energetikoen %80a industrian, berokuntzan, eraikuntzen klimatizazioan eta garraioetan ( kotxeak, trenak eta hegazkinak) erabiltzen dira. Aitzitik, energia berriztagarriaren erabilera handiena elektrizitate produkzioan oinarritzen da.

Espainian energia berriztagarriak produkzio elektrikoaren %19,8ren arduradunak izan dira azken urteetan eta energia berriztagarriak erabiliz sortutako elektrizitatea aurreko urtean energia nuklearrarekin sortutako kantitatea gainditu zuen. Espainiako Energia Komisio Nazionalaren arabera, azken urteetan energia berriztagarrien urteroko salmenta 10 aldiz baino gehiago biderkatu da Espainian eta honekin batera haren prezioak %11 murriztu dira.

Energia produkzioa

Greenpeace aurkeztutako informe baten bidez energia berriztagarrien %100-eko produkzioa teknikoki bideragarria eta ekonomikoki jasangarria dela esan zuen. Hori dela eta, erakunde ekologikoaren arabera, Espainian energia zikinak alde batera usteko falta den gauza bakarra borondate politikoa da. Hori lortzeko eraginkortasun energetikoa lortu behar da, hau da, alferrikako kontsumoaren ezabaketa.

Beste alde batetik, zenbait utility garrantzitsuetako zuzendarien %64-ren arabera 2018an teknologia garbiak, eskurakorrak eta berriztagarriak existituko dira. Honek sektore handienei mentalitatea aldatzera behartuko die.

Bereziki eguzki-energiaren alorrean, teknologien garapenagatik ez ezik konpromiso politiko garbietatik ere energia berdeen produkzioa handitzen doa. Honela, Espainiako Industria, Turismo eta Komertzio ministerioa aurreikusi du energia berriztagarriak gaur egungo 32.512 MW-etatik 83.330 MW-etara iritsiko dela 2030an energia elektrikoaren kontsumoa %41-ra handituz. Kantitate hori lortzeko, lehenengo 2010ean energia berriztagarrien energia elektrikoaren eskaera %12 handitzea eta 2020ean %20-era heltzea espero da.

Energia berriztagarrien abantailak eta desabantailak

Energia berriztagarriak gauza guztiak bezalaxe beraien alde onak eta txarrak dituzte. Hauek dira energia berriztagarriek amankomunean dituzten hainbat ezaugarri.

  • Energia tradizionalek ingurumenari egiten diotena baino kalte txikiagoa edo batere kalterik ez dute eragiten.
  • Energia hauek instalatzeko inbertsio oso handiak egin behar dira.
  • Oso ugariak dira.
  • Baliabide naturalen ustiaketa suposatzen dute.
  • Erabili ahala inoiz agortuko ez diren energiak dira.
  • Ingurumenarekin adeitsuak dira.
  • Ingurumenean eskuratu daitezke.

Energia ekologikoak

Energia iturri berriztagarriak erregai fosilekin konparatuz oso desberdinak dira oparoagoak eta anitzagoak direlako. Eguzkiak energia iturri hauek (eguzki-erradiazioa, haizea, euria...) 4 milioi urtetan zehar hornituko dituela uste da.Energia iturri berriztagarrien lehenengo abantaila gas kutsagarriak ez dituztela sortzen da, erregaiekin gertatzen den kontrakoa, bai fosilekin bai berriztagarriekin. Zenbait iturri berriztagarri ez dute igortzen karbono dioxidoa, bere eraikuntzarako eta funtzionamendurako erabiltzen direnak alde batera uzten baditugu. Hala ere, gas igorpen hauek ez dute arriskurik sortzen.

Aitzitik, zenbait energia berriztagarri arazo ekologiko bereziak sortzen dituzte.Alde batetik adibidez, sortu ziren lehenengo aerosorgailuak arriskutsuak ziren hegaztientzako, beraien aspak oso azkar biratzen zutelako. Beste alde batetik, zentral hidroelektrikoek zenbait arrainen emigrazioa kaltetu dezakete, gaur egungo mundu osoko ibai askotan gertatzen den moduan. Ozeano Barean itsasoratzen diren Ipar Amerikako ipar-mendebaldeko ibaietan bizi diren izokinen populazioa izugarri jaitsi zen.

Izadi zirriborrotsua

Izadi zirriborrotsua energia berriztagarriek daukaten nahitaezko arazo bat da. Hala ere, energia geotermikoa honen salbuespena da, lurrazal argala dagoen lekuetan soilik eskuragarria delako, iturri beroak eta geiserrak adibidez.

Energia berriztagarrien iturri batzuk energia intentsitate txikia sortzen dutenez, beharrezkoa izaten da “zentralak” sortzea iturri erabilgarrietan bihurtzeko. Europako etxe baten jabeak panel fotovoltaikoen 8 metro karratu instalatu beharko lituzke elektrizitate 1000 kWh lortzeko, herrialde Europarren urteko per capita kontsumoa, panel horiek 12,5%-ko batez besteko errendimendu energetikoa daukatela suposatuz.

Haatik, 4 metro karratuko energia termikoaren biltzaile batekin, etxe batek lortu dezake behar duen ur bero sanitarioaren zati handia. Hala ere, aldibereko aprobetxamendua dela medio, solairuetako eraikinak etekin berdinak lortu ahal dituzte biltzaile gainazal txikiago batekin eta, garrantzitsuagoa dena oraindik, askoz ere inbertsioa txikiago batekin eraikin bakoitzean.

Energia iturri berriztagarri baina kutsagarriak

Biomasa kontuan hartzen badugu, egia da biomasak karbono dioxidoak sortzen duen ikatza gordetzen duela aktiboki beraren masa sortuz. Hau handitu egiten da oxigenoa berriz askatzen duenean, gero karbonoa oxigenoarekin konbinatzen da berriz ere karbono dioxidoa sortuz. Alde batetik, teorikoki, zikloa amaitzen denean ez da karbono dioxidorik igortzen, errekuntzarekin sortutako igorpenak sortutako biomasa berrian geratzen baitira. Beste alde batetik, praktikoki, kontuan hartu behar da ereinaldian, bilketan eta eraldaketan energia kutsagarria erabiltzen dela. Hori dela eta balantzea negatiboa da.

Horrenbestez, biomasa ez da agortezina berriztagarria izan arren. Bere erabilpena momentu konkretuetan soilik egin ahal delako. Zalantzak existitzen dira nekazaritzaren kapazitatea masa begetalak sortzeko behar diren kantitateak sortzeko gai den jakiteko iturri hau zabaltzen bada. Hau zerealen prezioen hazkuntzarekin demostratzen hari da, eman dituen etekinak dela-eta bioerregaiaren sorkuntzan. Hori dela eta, bioerregai guztiek fosil baliokideak baino karbono dioxido gehiago sortzen dute karbono unitate bakoitzeko.

Energia geotermikoa geografikoki baztertuta egon ez ezik bere iturri batzuk ere kutsagarriak direla uste da. Hau gertatzen da lur azpitik tenperatura handietan ura ateratzeaz batera bertan dauden gatzak eta mineral toxikoak ere ateratzen direlako. Zentral geotermiko nagusiena Toskanan tokatuta dago, Pisa hiriaren ondoan, eta Larderello-ko Zentral Geotermikoa da bere izena. Zentral honek, inpaktu bisual handia sortzen du haran baten erdian kokatuta dagoelako eta zentralera doazen metro bat diametroko hodi guztiak handik igarotzen direlako.

Integrazioa ingurunean

Sorgailu eolikoak

Energia berriztagarrien akats nabari bat ingurune lokalean sortzen duten eragin bisuala da. Pertsona batzuk gorrotatzen dute paisaiaren erdian sorgailu eolikoen estetika aurkitzea eta naturaren kontserbazioa aipatzen dute hirietatik kanpo dauden instalazio elektrikoei buruz hitz egiten dutenean.

Aitzitik, mundu guztiak erakarpena sentitzen du errota zaharrak ikusten dituenean.

Beste batzuk arazo estetiko hauek saihesten saiatzen dira teknologia hauek estetikoki modu eraginkorrean eta betegarrian erabiltzen: eguzki panel finoak autobideetan zarata saihesteko erabiltzen diren barreretan kokatuz, sabai erabilgarriak eguzki hartzaileetatik ordezkatuz, zelula fotovoltaikoak erabiliz leihoak tindatzeko eta energia sortzeko…

Irregulartasuna eta aniztasun geografikoa

Energia elektrikoaren produkzio iraunkorra elikatze iturri eta biltegiratze bide ( bonba erabiliz biltegiratzen diren sistema hidraulikoak, bateriak, hidrogeno erregaien pilak…) fidagarriak behar ditu. Honela, energiaren biltegiratze prezio garestia dela eta, sistema autonomo txiki bat arraroki izaten da ekonomikoa, energia sareari konektatzea prezio handiagoak suposatzen dituenean.

Beste alde batetik, baliabideen aniztasun geografikoa ere esanguratsua da. Zenbait herrialdeek beste herrialde batzuk baino baliabide hobeagoak dituzte, bereziki energia berriztagarriaren sektorean. Herrialde batzuk baliabide garrantzitsuak dituzte bizileku nagusien ondoan, non elektrizitate eskaera oso garrantzitsua den. Baliabide horien eskala handiko erabilpena inbertsio garrantzitsuak behar ditu distribuzio eta transformazio sare nagusietan. Eta noski, norberaren produkzioan ere bai.

Ikus, gainera

Erreferentziak

Kanpo loturak