Itsasaldi: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t robota Erantsia: be:Прылівы і адлівы |
|||
| 49. lerroa: | 49. lerroa: | ||
[[Kategoria:Geofisika]] |
[[Kategoria:Geofisika]] |
||
[[Kategoria:Nabigazioa]] |
[[Kategoria:Nabigazioa]] |
||
[[an:Marea]] |
|||
[[ar:مد وجزر]] |
|||
[[arc:ܡܠܐܐ ܘܬܘܒܐ]] |
|||
[[az:Qabarma və çəkilmə]] |
|||
[[be:Прылівы і адлівы]] |
|||
[[bg:Приливи и отливи]] |
|||
[[bn:জোয়ার-ভাটা]] |
|||
[[br:Tre ha lanv]] |
|||
[[bs:Plima i oseka]] |
|||
[[ca:Marea]] |
|||
[[cs:Slapové jevy]] |
|||
[[cy:Llanw]] |
|||
[[da:Tidevand]] |
|||
[[de:Gezeiten]] |
|||
[[el:Παλίρροια]] |
|||
[[en:Tide]] |
|||
[[eo:Tajdo]] |
|||
[[es:Marea]] |
|||
[[et:Looded]] |
|||
[[fa:جزر و مد]] |
|||
[[fi:Vuorovesi]] |
|||
[[fr:Marée]] |
|||
[[frr:Tidjen]] |
|||
[[gd:Seòl-mara]] |
|||
[[he:גאות ושפל]] |
|||
[[hi:ज्वार-भाटा]] |
|||
[[hr:Morske mijene]] |
|||
[[ht:Lamare]] |
|||
[[hu:Árapály]] |
|||
[[id:Pasang laut]] |
|||
[[io:Mareo]] |
|||
[[is:Sjávarföll]] |
|||
[[it:Marea]] |
|||
[[ja:潮汐]] |
|||
[[kk:Көктемгі су тасу]] |
|||
[[ko:조석]] |
|||
[[ku:Kêş û vekêş]] |
|||
[[la:Aestus (marinus)]] |
|||
[[lt:Potvynis ir atoslūgis]] |
|||
[[lv:Plūdmaiņas]] |
|||
[[ml:വേലിയേറ്റം]] |
|||
[[mr:भरती व ओहोटी]] |
|||
[[ms:Pasang surut]] |
|||
[[nds:Tiden]] |
|||
[[nl:Getijde (waterbeweging)]] |
|||
[[nn:Tidvatn]] |
|||
[[no:Tidevann]] |
|||
[[oc:Marèa]] |
|||
[[pl:Pływy morskie]] |
|||
[[pt:Maré]] |
|||
[[ro:Maree]] |
|||
[[ru:Прилив и отлив]] |
|||
[[sco:Tide]] |
|||
[[sh:Plima i oseka]] |
|||
[[simple:Tide]] |
|||
[[sk:Oceánske slapy]] |
|||
[[sl:Bibavica]] |
|||
[[sq:Batica dhe zbatica]] |
|||
[[sr:Плима и осека]] |
|||
[[sv:Tidvatten]] |
|||
[[sw:Maji kujaa na kupwa]] |
|||
[[th:กระแสน้ำขึ้นน้ำลง]] |
|||
[[tr:Gelgit]] |
|||
[[uk:Приплив]] |
|||
[[ur:مدوجزر]] |
|||
[[vi:Thủy triều]] |
|||
[[zh:潮汐]] |
|||
[[zh-min-nan:Lâu-chúi]] |
|||
[[zh-yue:潮]] |
|||
16:04, 11 martxoa 2013ko berrikusketa
Itsasaldia edo marea ilargiaren eta eguzkiaren grabitatearen eraginez itsas mailaren gorabehera erritmikoa da[1]. Badaude itsas mailan gorabeherak sortzen beste fenomenoak ere, adibidez presio atmosferikoa. 1 hektopascaleko aldaketa batek 1 zentimetroko gorabehera sor dezake. Aldaketa hauek marea barometrikoak dute izena. Itsas maila ere aldatzen duten beste fenomenoek (haizea, euria, ibaiak gainezka egitea edo tsunamiak) ez dituzte berez mareak sortzen[2].
Terminologia
Hona hemen itsasaldiekin loturiko zenbait hitzak:
- Marea gora edo itsasgora: itsasoko ura altuera gehien duen unea da.
- Marea behera edo itsasbehera: itsasoko ura altuera gutxien duen unea da. Itsasgora eta itsasbeheraren arteko denbora ia 6 ordukoa da, 24 ordu eta 50 minutuko zikloa izanik.
- Igotze: itsas mailaren igoera da.
- Beheratze edo beheraldia: itsas mailaren jaitsiera da.
- Marearteko zabalgunea: itsasgora eta itsasbehera arteko plataforma harritsua da[3].
- Marea bizia: ohikoa baino areagokoa dena, eguzkia eta ilargiaren eraginak Lurrarekiko kokapen erlatibo jakin batzuetan (adibidez, ilberrian eta ilbetean) batzen direlako sortua[1].
- Marea hila: ohikoa baino txikiagoa dena, eguzkia eta ilargiaren eraginek Lurrarekiko kokapen erlatibo jakin batzuetan (adibidez, ilgoran eta ilbeheran) elkar deusezten dutelako sortua[1].
- Marea-taulak: urtero mareen altuera iragartzen dute argitalpenak.
Marearik handienak
Hona hemen munduko ohiko marearik handienak:
| Lekua | Zabaltasuna (m.) |
|---|---|
| Granville, Mont-Saint-Micheleko badia (Frantzia) | 13,6 |
| Burntcoat Head, Fundyko badia (Kanada) | 11,7 |
| Leaf Lake, Ungavako badia (Quebec) | 9,8 |
| Newport, Bristolgo ubidea (Ingalaterra) | 9,2 |
| Sunrise, Cook Inlet (Alaska) | 9,2 |
| Río Gallegos (Argentina) | 8,8 |
| Koksoak ibaiaren bokalea, Hudsoneko badia (Kanada) | 8,7 |
| Banco Dirección, Magallanes itsasartea (Txile) | 8,5 |
Erreferentziak
- ↑ a b c Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa. Marea. .
- ↑ Enciclopedia General del Mar. Ediciones Garriga. Madril-Bartzelona. 1958.
- ↑ Masselink, G.; Short, A. D.. (1993). «The effect of tidal range on beach morphodynamics and morphology: a conceptual beach model» Journal of Coastal Research 9 (3): 785-800. ISSN 0749-0208..
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Itsasaldi |