Koine

Koiné (grezieratik ἡ κοινὴ γλῶσσα hē koinḕ glṓssa, 'hizkuntza arrunta', edo, sarriago, ἡ κοινὴ διάλεκτος hē koinē diálektos, 'hizkera arrunta') garai helenistikoko grezieraren hizkuntza-barietatea; greziera helenistikoa bezala ere ezaguna.

Hizkuntza-barietate hau Alexandro Handiaren konkisten ondorengoa da, K.a. 300 urtetik K.o. 300 urtera arte, gutxi gorabehera, eta hizkuntza grekoaren hirugarren garaiaren mugarria da. Garrantzitsua da greko demotikoaren aurrekoa, eta grezieraren lehenengo dialekto arrunta izan zelako. Baina horretaz gain, bere garrantzia lingua franca gisa mendebaldeko zibilizazioetan izandako eraginean datza. Kristau Bibliaren Itun Berria koinéz idatzi zen, eta hizkuntza hau erabili zen kristautasuna irakasteko eta transmititzeko.

Koiné, estraofizialki, Erromatar Inperioko lehen edo bigarren hizkuntza izan zen.

Historia

Hizkuntza honek leku oso desberdinak hartzen ditu: Erromatik Egiptora, baita Indiako hainbat gune ere. Eta ondorioz, bertako hainbat hizkuntzekin elkarrekin bizi izan zen: Sirian aramerarekin, Egipton koptoerarekin edo Mendebaldean latinarekin (azken hau militarren eta funtzionarioen hizkuntza zen). Beraz, koinéak lurralde desberdinak elkartu egin zituen.

Koiné hizkuntzan, atikoa da oinarrian dagoena, beste elementu batzuen eragina ere duelarik (joniera, adibidez). Koiné mota ezberdinak daude: koiné egiptoarra (Septuaginta edo grekerara itzulitako Itun Zaharraren bertsioaren papiroen aurkikuntzari esker ezaguna) eta koiné literarioa (Polibio bezalako idazleek erabilia).

Ikusi, halaber

• Greziera