Sonorako basamortua: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
|||
| 1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
{{Basamortu infotaula |
|||
[[Fitxategi:Organ pipe cactus 11.jpg|thumb|Kaktusa.]] |
|||
| izena = Sonorako basamortua |
|||
[[Fitxategi:Baboquovari, Sonoran Desert.jpg|thumb|Sonorako basamortuko [[mendi]]ak.]] |
|||
| bertoko_izena = Sonoran Desert<br>Desierto de Sonora |
|||
[[Fitxategi:WickenburgCountryside.JPG|thumb|right|]] |
|||
| irudia = Organ pipe cactus 11.jpg |
|||
| irudia_tamaina = |
|||
| irudia_oina = Kaktusak basamortuan |
|||
| dn = 32 |
|||
| mn = 15 |
|||
| sn = 36 |
|||
| de = 112 |
|||
| me = 55 |
|||
| se = 34 |
|||
| E = W |
|||
| kodea2 = Ipar Amerika |
|||
| kokapena = kokapenmapa |
|||
| eskualdea = {{USA|1}}<br/>{{MEX|1}} |
|||
| azalera = 320.000 km² |
|||
| luzera = |
|||
| zabalera = |
|||
| punturik_garaiena = |
|||
| altuera1 = |
|||
| punturik_beherena = [[Salton Sea]] |
|||
| altuera2 = -69 m. |
|||
| tenperatura_gorena = |
|||
| tenperatura_baxuena= |
|||
| prezipitazioa = |
|||
| baliabideak = |
|||
| egoera = |
|||
}} |
|||
'''Sonorako basamortua'''<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0170.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data = 2012-05-25|izenburua= 170. araua: Amerikako toponimia}}</ref> ([[ingeles]]ez ''Sonoran Desert''; [[gaztelania]]z ''Desierto de Sonora'') [[Ipar Amerika]]ko [[basamortu]] handiena da, 311.000 [[km²]]-ko azalerarekin, eta [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBen]] eta [[Mexiko]]ren arteko mugaren bi aldeetan hedaturik dago. Izan ere [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] [[Arizona]] eta [[Kalifornia]] eta [[Mexiko]]ko [[Sonora]] estatuen zati handiak hartzen ditu. Ingurumena babesteko [[2001]]eko [[urtarrilaren 17]]an Arizonan ''Sonoran Desert National Monument'' erreserba sortu zen. Batzuetan ''Gila basamortua'' deitzen zaio, [[Gila ibaia]]k basamortua zeharkatzen duelako eta baita ''Beheko basamortua'' ere gertuko [[Mojave]] altuagoa delako. |
'''Sonorako basamortua'''<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0170.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data = 2012-05-25|izenburua= 170. araua: Amerikako toponimia}}</ref> ([[ingeles]]ez ''Sonoran Desert''; [[gaztelania]]z ''Desierto de Sonora'') [[Ipar Amerika]]ko [[basamortu]] handiena da, 311.000 [[km²]]-ko azalerarekin, eta [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBen]] eta [[Mexiko]]ren arteko mugaren bi aldeetan hedaturik dago. Izan ere [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] [[Arizona]] eta [[Kalifornia]] eta [[Mexiko]]ko [[Sonora]] estatuen zati handiak hartzen ditu. Ingurumena babesteko [[2001]]eko [[urtarrilaren 17]]an Arizonan ''Sonoran Desert National Monument'' erreserba sortu zen. Batzuetan ''Gila basamortua'' deitzen zaio, [[Gila ibaia]]k basamortua zeharkatzen duelako eta baita ''Beheko basamortua'' ere gertuko [[Mojave]] altuagoa delako. |
||
| 37. lerroa: | 62. lerroa: | ||
* {{en}} [http://www.desertmuseum.org/ Sonorako basamortuaren Museoa] |
* {{en}} [http://www.desertmuseum.org/ Sonorako basamortuaren Museoa] |
||
* {{en}} [http://alic.arid.arizona.edu/sonoran/documents/mcginnies/mcginniesmap.html Sonorako basamortuaren mapa] |
* {{en}} [http://alic.arid.arizona.edu/sonoran/documents/mcginnies/mcginniesmap.html Sonorako basamortuaren mapa] |
||
{{koord|32|15|36|N|112|55|34|W|display=title|region:MX_type:landmark}} |
|||
[[Kategoria:Mexikoko geografia]] |
[[Kategoria:Mexikoko geografia]] |
||
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako geografia]] |
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako geografia]] |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Ipar Amerikako basamortuak]] |
||
12:24, 20 apirila 2013ko berrikusketa
| Sonorako basamortua | |
|---|---|
| Sonoran Desert Desierto de Sonora | |
 Kaktusak basamortuan | |
  Sonorako basamortua Sonorako basamortua (Ipar Amerika) | |
| Eskualdea | Txantiloi:USA Txantiloi:MEX |
| Koordenatuak | 32°16′N 112°56′W / 32.26°N 112.93°W |
| Eremua | 320.000 km² |
| Punturik beherena | Salton Sea (-69 m.) |
Sonorako basamortua[1] (ingelesez Sonoran Desert; gaztelaniaz Desierto de Sonora) Ipar Amerikako basamortu handiena da, 311.000 km²-ko azalerarekin, eta AEBen eta Mexikoren arteko mugaren bi aldeetan hedaturik dago. Izan ere AEBetako Arizona eta Kalifornia eta Mexikoko Sonora estatuen zati handiak hartzen ditu. Ingurumena babesteko 2001eko urtarrilaren 17an Arizonan Sonoran Desert National Monument erreserba sortu zen. Batzuetan Gila basamortua deitzen zaio, Gila ibaiak basamortua zeharkatzen duelako eta baita Beheko basamortua ere gertuko Mojave altuagoa delako.
Kokapena
Sonorako basamortua Kaliforniako golkoaren iparraldea inguratzen du, Kalifornia Behereko ipar-ekialdetik Sonorako mendebalderaino, Kaliforniako hego-ekialdea eta Arizonako hego-mendebala zeharkatuz.
Mendebaldean "Peninsular Ranges" deitutako mendilerroek Kaliforniako hegoaldeko txaparraletik eta Kalifornia Behereko basamortutik bereizten dute. Iparraldean Mojave, Arro Handia eta Koloradoko ordokiaren basamortuak ditu, ekialdean eta hego-ekialdean Arizonako mendietako eta Mendebaldeko Sierra Madreko konifero-basoak eta hegoaldean Sinaloako baso lehorrak.
1951eko Vegetation of the Sonoran Desert liburuan, Forrest Shreve-k zazpi eskualdetan banatzen du Sonorako basamortua:
- Koloradoko behe harana (Lower Colorado Valley),
- Arizonako goi-lurraldea (Arizona Upland),
- Sonorako ordokiak (Plains of Sonora),
- Sonorako muinoak (Foothills of Sonora),
- Erdialdeko golko kostaldea (Central Gulf Coast),
- Vizcaino eskualdea (Vizcaino Region), eta
- Magdalena eskualdea (Magdalena Region).
Ekologo askok sailkapena berrikusi dute Vizcaino eta Magdalena eskualdeak kanpoan utzita. Hauen ustez Kalifornia Behereko penintsulan dauden eskualdeek bere eko-eskualde propioa dute: Kalifornia Behereko basamortua.
Biztanleria
Basamortuan 17 herri amerindiar bizi dira.
Sonorako basamortuan dauden hiri nagusiak honako hauek dira:
- Arizonako Phoenix (4 milioi).
- Arizonako Tucson (900.000).
- Kalifornia Behereko Mexicali (900.000).
- Sonorako Hermosillo (700.000).
Erreferentziak
- ↑ Euskaltzaindia. (2012-05-25). 170. araua: Amerikako toponimia. .
Kanpo loturak
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Sonorako basamortua |
- (Ingelesez) Sonorako basamortuaren Museoa
- (Ingelesez) Sonorako basamortuaren mapa