Gaztelania: berrikuspenen arteko aldeak
tNo edit summary |
tNo edit summary |
||
| 22. lerroa: | 22. lerroa: | ||
}} |
}} |
||
'''Gaztelania''' edo '''espainiera'''<ref>[[Euskaltzaindia]]k [[Hiztegi Batua]]n izen biak onartzen ditu. [[Sinonimo]]ak dira. '''Gaztelera''' hitza onartu arren, '''gaztelania''' hobesten du.</ref> [[hizkuntza erromantze]] bat da, iberiar taldekoa. Erdi Aroko [[ |
'''Gaztelania''' edo '''espainiera'''<ref>[[Euskaltzaindia]]k [[Hiztegi Batua]]n izen biak onartzen ditu. [[Sinonimo]]ak dira. '''Gaztelera''' hitza onartu arren, '''gaztelania''' hobesten du.</ref> ({{lang|es|''castellano, español''}}) [[hizkuntza erromantze]] bat da, iberiar taldekoa. Erdi Aroko [[Gaztelako Erresuma]]n sortu zen, [[latin]] arruntak bertako hizkuntzekin izandako ukipen-egoeraren ondorioz. Horrela bada, espainierak [[euskara]]ren hainbat ezaugarri fonetiko bereganatu ditu (bost bokaleko sistema, hasierako "f"-a galtzea...). |
||
[[Mundu]]an 500 milioi pertsonak ama-hizkuntza dute. [[Espainia]] eta [[Amerika Latinar]]raren ia estatu guztietan hizkuntza ofiziala da. Ama-hizkuntza moduan munduko bigarren hizkuntza erabiliena da, [[txinera]]ren atzetik. Bigarren hizkuntzatzat dutenak kontuan hartuz (600 milioi pertsona), munduko laugarren hizkuntza da; txinera, [[ingeles]]a eta [[hindi]]aren atzetik. |
[[Mundu]]an 500 milioi pertsonak ama-hizkuntza dute. [[Espainia]] eta [[Amerika Latinar]]raren ia estatu guztietan hizkuntza ofiziala da. Ama-hizkuntza moduan munduko bigarren hizkuntza erabiliena da, [[txinera]]ren atzetik. Bigarren hizkuntzatzat dutenak kontuan hartuz (600 milioi pertsona), munduko laugarren hizkuntza da; txinera, [[ingeles]]a eta [[hindi]]aren atzetik. |
||
| 229. lerroa: | 229. lerroa: | ||
Gaztelaniaren lehenengo gramatika [[1492]]ko da, [[Antonio de Nebrija]]k idatzia, [[Europa]]ko hizkuntza moderno baterako egin zen lehena. Hizkuntzaren Akademia [[1713]]an sortu zen "gaztelaniaren hitzak eta esapideak erarik zuzenenean, dotorenean eta garbienean finkatzeko". |
Gaztelaniaren lehenengo gramatika [[1492]]ko da, [[Antonio de Nebrija]]k idatzia, [[Europa]]ko hizkuntza moderno baterako egin zen lehena. Hizkuntzaren Akademia [[1713]]an sortu zen "gaztelaniaren hitzak eta esapideak erarik zuzenenean, dotorenean eta garbienean finkatzeko". |
||
Egungo egoerari dagokionez, gaztelania 21 herrialdetan da hizkuntza ofiziala hiru kontinentetan (Europan [[Espainia]]n, [[Afrika]]n [[ |
Egungo egoerari dagokionez, gaztelania 21 herrialdetan da hizkuntza ofiziala hiru kontinentetan (Europan [[Espainia]]n, [[Afrika]]n [[Ekuatore Ginea]]n eta gainerakoak Amerikan). Mundu osoan 329 milioi lagun mintzatzen dira gaztelaniaz ama hizkuntza gisa. |
||
== Ikus, gainera == |
== Ikus, gainera == |
||
19:53, 5 iraila 2013ko berrikusketa
Gaztelania edo espainiera[1] (castellano, español) hizkuntza erromantze bat da, iberiar taldekoa. Erdi Aroko Gaztelako Erresuman sortu zen, latin arruntak bertako hizkuntzekin izandako ukipen-egoeraren ondorioz. Horrela bada, espainierak euskararen hainbat ezaugarri fonetiko bereganatu ditu (bost bokaleko sistema, hasierako "f"-a galtzea...).
Munduan 500 milioi pertsonak ama-hizkuntza dute. Espainia eta Amerika Latinarraren ia estatu guztietan hizkuntza ofiziala da. Ama-hizkuntza moduan munduko bigarren hizkuntza erabiliena da, txineraren atzetik. Bigarren hizkuntzatzat dutenak kontuan hartuz (600 milioi pertsona), munduko laugarren hizkuntza da; txinera, ingelesa eta hindiaren atzetik.
Gaztelaniaren lurralde eremua
Hona hemen gaztelania hiztun gehien dituzten Estatuen zerrenda:
| Alfabetikoki sailkatuta | Lehen hizkuntza duten hiztunen kopuruaren arabera |
|---|---|
|
|
Hiztegi laburra
- derecha: eskuin
- izquierda: ezker
- abajo: behera
- piedra: harri
- bien: ongi
- mal: gaizki
- al lado: ondoan
- hola: kaixo
- buenos días: egun on
- buenas tardes: arratsalde on
- buenas noches: gabon
- adiós: agur
- saludar: agurtu
- despedirse: agurtu
- ¡hasta la vista!: hurren arte!
- ¡hasta luego!: gero arte!
- por favor: mesedez, arren
- ¿qué tal?: zer moduz?
- bien, ¿y tú?: ongi/ondo, eta zu?
- lo siento, perdón: barkatu
- ¿qué hora es?: zer ordu da?
- eres muy guapo/guapa: oso polita zara
- muchas gracias: eskerrik asko
- de nada: ez horregatik
- te quiero: maite zaitut
- feliz: pozik
- triste: goibel
- enfadado/a: haserre
- aburrido/a: aspertuta
- sí: bai
- no: ez
- no entiendo: ez dut ulertzen
- no fumar: ez erre
- agujero: zulo
- caserío: baserri
- ratoncillo: sagutxo
- perro: zakur
- gato: katu
- pan: ogi
- panadería: okindegi
- comida: janari
- desayuno: gosari
- almuerzo: bazkari
- cena: afari
- calle: kale
- fiesta: jai
- parranda: parranda
- boina: txapel
- felicidades: zorionak
- amigo/amiga: lagun
- madre: ama
- padre: aita
- padres: gurasoak
- abuelo: aitona
- abuela: amona
- hijo: seme
- hija: alaba
- hermano: anaia edo neba
- hermana: arreba edo ahizpa
- casa: etxe
- dinero: diru
- deporte: kirol
- nuevo: berri
- viejo: zahar
- nombre: izen
- apellido: deitura
- pueblo: herri
- ciudad: hiri
- monte: mendi
- llanada: lautada
- valle: haran
- mar: itsaso
- río: ibai
- sol: eguzki
- nube: hodei
- viento: haize
- cielo: zeru
- estrella: izar
- marte: marte
- venus: artizar
- luna: ilargi
- lluvia: euri
- nieve: elur
- granizo: txingor
- flor: lore
- zurrón: zorro
- muchacho: mutil
- muchacha: neska
Historia
Gaztelania Erdi Aroan Kantabria aldean hitz egiten zen latinaren aldaera izan zen. Beste hizkuntza batuen eragina jaso zuen, batik bat arabierarena, baina bisigodoen alemanierarena, edo aurreko sustrai iberiarrena ere bai. Euskarak ere eragina izan zezakeen (b eta v-ren arteko nahasketa, hasierako f-ren galera...), baina gaia hau finkatzeke dago.
Errekonkistaren garaian, Iberiar Penintsulan zehar hedatu zen Gaztelako Erresuma bera hedatu ahala. XVI. mendetik aurrera Espainiar Inperioa Ameriketara eta Asiara hedatzean, gaztelania ere zabaldu zen. Hastapenean bertako hizkuntzak errespetatu bazieren ere, XVIII. mendetik aurrera gaztelaniaren erabilpena inposatuz joan zen. XIX. mendean Ameriketako herrialdeek independentzia lortu zutenean, elite berriek gaztelania areago zabaldu zuten nazioaren batasuna indartzearren.
Gaztelaniaren lehenengo gramatika 1492ko da, Antonio de Nebrijak idatzia, Europako hizkuntza moderno baterako egin zen lehena. Hizkuntzaren Akademia 1713an sortu zen "gaztelaniaren hitzak eta esapideak erarik zuzenenean, dotorenean eta garbienean finkatzeko".
Egungo egoerari dagokionez, gaztelania 21 herrialdetan da hizkuntza ofiziala hiru kontinentetan (Europan Espainian, Afrikan Ekuatore Ginean eta gainerakoak Amerikan). Mundu osoan 329 milioi lagun mintzatzen dira gaztelaniaz ama hizkuntza gisa.
Ikus, gainera
- Gaztelaniazko literatura.
- Espainiako hizkuntzak
- Euskal Herriko hizkuntzak
- Espainiar kreolerak
- Chamorroa
Erreferentziak
- ↑ Euskaltzaindiak Hiztegi Batuan izen biak onartzen ditu. Sinonimoak dira. Gaztelera hitza onartu arren, gaztelania hobesten du.
Kanpo loturak
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Gaztelania  |
 |
Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu. |
- (Gaztelaniaz) Espainiako Errege Akademiaren webgunea
|
Europar Batasuneko hizkuntza ofizialak |
|
|---|---|---|
|
Alemana · Bulgariera · Daniera · Errumaniera · Eslovakiera · Esloveniera · Estoniera · Finlandiera · Frantsesa · Gaelera · Gaztelania · Greziera · Hungariera · Ingelesa · Italiera · Letoniera · Lituaniera · Maltera · Nederlandera · Poloniera · Portugesa · Suediera · Txekiera | ||