Sagar

Sagarra

Sagarra munduko frutarik landatuenetarikoa da. Malus generokoa eta Rosaceae familiakoa da. Sagarrondoa da fruitu hau ematen duen zuhaitza.

Euskal Herrian oso ezaguna da, batik bat berarekin egiten den alkoholdun edaria, sagardoa.

Historia laburra

Sagarra elikagai garrantzitsu bat izan da klima hotzetan, batez ere eta ziur aski munduko fruta-arbolarik zaharrenetarikoa da. Sagarra, zitrikoekin bat, denbora luzez mantendu daitekeen fruitu bat da. Orain gutxi arte, Asian, Europan eta Estatu Batuetan, sagarra udazken amaiera partean biltzen zen eta negu osoa gordetzen zen ganbara eta bestelako biltegitan, negu hotzean jakiak edukitzeko. Gaur egun, horrelako ohiturak aldatzen doaz, eta uneoro topa ditzakegu sagarrak, mota eta jatorri guztietakoak.

Sagar motak

7.500 sagar-mota baino gehiago daude munduan. Espezie gehienak klima epel eta azpitropikaletan landatu behar dira, eta ezin dira egokitu klima tropikaletarako, hasteko hotza behar baitute sagarrondoek.

Euskal Herrian

Euskal Herrian sagardoa ekoizteko erailtzen diren hainbat sagar moten irudia.

Euskal Herrian erabiltzen diren sagar motak honako hauek dira:

• Abalia, Agin Azpi, Agor Mokote, Aldako sagarra, Ale Handi, Aleman sagarra, Altza sagarra, Altzola Makatza, Amabirjina, Andoain sagarra, Andra Mari sagarra, Anixa sagarra, Añarbe, Aritza, Arjentino, Aia sagarra, Azalain, Aziloka, Azkoneta, Bizkai, Boskantoi, Bulanoa, Burgo, Burni Makatza, Burni sagarra, Buztina sagarra, Errege Gaxi, Errege sagarra, Errezil Gorria, Errezila (Ibarbi sagarra), Frantses sagarra, Gabiri sagarra, Gazi Handia, Geza Gorria, Geza Mina, Geza Zuria, Goikoetxea, Golden, Japonesa, Josefa, Kamuesa, Kandela, Kanpandoja, Kiskur sagarra, Libra sagarra, Limoi sagarra, Loisti sagarra, Mamula, Lanttoni, Martiku, Maximela, Mendiola sagarra, Merabi sagarra, Merkalin sagarra, Mokote sagarra, Munduate sagarra, Muniela, Naparra, Oru sagarra, Ostro Beltza, Palazio sagarra, Patzuola, Pelestina, Periko sagarra, Piku sagarra, Pillaso sagarra, Potrokilo sagarra, Reñeta Gorria, Sagar Beltza, Sagastume sagarra, Saltxipi sagarra, Saluate, San Frantzisko, Starkin, Txalaka, Txori sagarra, Txurten Luze, Udare Sagar Beltza, Udare sagarra eta Ugarte sagarra.

Munduan

Hona hemen sagar-mota nagusien zerrenda, jatorria eta landatze urtearekin bat:

• Braeburn: Zeelanda Berria (1950), Argentina (Río Negro), Estatu Batuak
• Cameo: Washington (1980)
• Cortland: New York (1890)
• Cox's Orange Pippin: Britainia Handia, Zeelanda Berria
• Egremont Russet: Britainia Handia
• Empire: New York (1966)
• Fuji: Japonia (1930), Argentina, Río Negro (Argentina), Asia, Australia, Txile
• Gala: Zelanda Berria (1970), Estatu Batuak
• Ginger Gold: Virginia (1960)
• Golden Delicious: Estatu Batuak (1890), Argentina, Río Negro (Argentina), Europa
• Granny Smith: Australia (1868), Argentina, Río Negro (Argentina), Kalifornia
• Honeycrisp: Minnesota (1960)
• Idared: Idaho (1942)
• Jonagold: New York (1968), Estatu Batuak, Argentina, Río Negro (Argentina),
• Jonathan: New York (1920 urtetik), Estatu Batuak
• Lodi: Ohio
• McIntosh: Kanada (1811 urtetik)
• Newtown Pippin: New York (1759 urtetik), Oregon
• Old Apple: Ontario
• Pink Lady: Australia (1970), Argentina, Río Negro (Argentina), Estatu Batuak(ekialdea).
• Red Delicious: Iowa (1870), Estatu Batuak Argentina, Río Negro (Argentina),
• Rome Beauty: Ohio (1800), Argentina, Río Negro (Argentina),
• Winesap: AEB
• Worcester Permain: Britainia Handia

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Sagar

• Sagarrari buruzko bloga
• Sagarra, sagardoa, sagardotegia