Chien-Shiung Wu: berrikuspenen arteko aldeak

Chien-Shiung Wu
	Fitxategi:Wu Chien-Shiung.gif Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Taicang, 1912eko maiatzaren 31a
Herrialdea	Txinako Errepublika (1912–1949) (1912ko maiatzaren 31 - 1949); Taiwan (1949 - ezezaguna); Ameriketako Estatu Batuak (1954 - 1997ko otsailaren 16a)
Lehen hizkuntza	txinera
Heriotza	New York, 1997ko otsailaren 16a (84 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: istripu zerebrobaskularra
Familia
Ezkontidea(k)	Luke Chia-Liu Yuan (1942 - 1997ko otsailaren 16a)
Seme-alabak	ikusi Vincent Yuan (en) ; Jada Yuan (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	National Central University (Nanjing) (en) ; Zhejiangeko Unibertsitatea ; Smith College ; Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn 1940) doktoretza : fisika; Nanjingeko Unibertsitatea
Hezkuntza-maila	Doktoretza
Tesi zuzendaria	Ernest Orlando Lawrence
Hizkuntzak	gaztelania; ingelesa; txinera
Irakaslea(k)	Ernest Orlando Lawrence
Jarduerak
Jarduerak	fisikari nuklearra, unibertsitateko irakaslea, fisikaria eta zientzialaria
	Parte-hartzailea Manhattan Proiektua ;
Enplegatzailea(k)	Princetongo Unibertsitatea ; Smith College ; Columbia Unibertsitatea ; Zhejiangeko Unibertsitatea
Lan nabarmenak	ikusi Non-Conservation of Parity (en) ;
Jasotako sariak	ikusi John Price Wetherill Medal (1962) ; Fisikako Wolf Saria (1978) ; Emakumeen Arrakastaren Saloi Nazionala (1998) ; Zientzia Domina Nazionala (1975) ; Tom W. Bonner Saria (1975) ; Princetongo Unibertsitateko honoris causa doktoregoa ; Fellow of the American Physical Society ; Comstock Saria (1963) ; Women in Technology Hall of Fame (1996) ; Honorary doctor at the Nanjing University (1986) ; honorary doctor of the Chinese University of Hong Kong ;
Kidetza	Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Txinako Zientzien Akademia; Ameriketako Fisika Elkartea; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Zientziak Aurrera Egiteko Elkarte Amerikarra; Akademia Sinikoa; Edinburgoko Errege-elkartea; 100n komitea; Zientzien Mundu Akademia

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

12:35, 16 iraila 2013ko berrikusketa

Chien-Shiung Wu (吳健雄, Wú Jiànxíong, 1912 - 1997) estatubatuar fisikari bat izan zen, Txinan jaioa eta aditua fisika esperimentalean eta erradiaktibitatean. Manhattan proiektuan lan egin zuen: gas-difusioa erabiliz, uranio metala U-235 eta U-238 isotopotan banatzeko prozesua garatzen lagundu zuen. Geroago, Paritatearen Kontserbazio-Legea zalantzan jartzen zuten esperimentuak egin zituen.

Biografia

1912ko maiatzaren 31n jaio zen Liuho-n, Shanghai-tik gertu. Nanjingeko Unibertsitatean ikasi zuen. 1930-34 tartean National Central Unibertsitateko Fisika Sailean. Gero bi urtez aritu zen Zhejiang-eko Unibertsitatean, eta azkenean ikerlari bihurtu zen Taiwan-eko Akademia Nazionalaren Fisikako Institutuan. 1936an AEBetara joan zen ikasketa sakonagoak egin ahal izateko. Kaliforniako Unibertsitatean lan egin zuen Ernest O. Lawrence irakaslearekin, ziklotroia (partikula azelaragailua) asmatzeagatik Fisikako Nobel saria 1939an lortu zuena. Wu-k 1940an tesia irakurri zuen eta doktorea bihurtu zen.

Zenbait zientzialarik ohorezko ezizen batzuk erabili zituzten Chien-Shiung Wu aipatzeko: "Fisikaren lehen dama", "Txinako Madame Curie" eta “Madame Wu”. 1997ko otsailaren 16an hil zen, 84 urte zituela, bihotzeko bigarren infartua izan zuenean. Fisikako Wolf saria eta AEBko National Medal of Science jaso zituen.

Euskal Herriko Unibertsitateak antolatu zuen Emakume Zientziadunak jardunaldian,^[1] haren aipu hau zabaldu zuten:

«	Laborategian egun osoa eman ondoren etxera heldu eta plater lohi pila izatea baino txarragorik bada: ... Laborategira joan ezin izatea.	»
Chien-Shiung Wu

Merezimenduak

Wu izan zen aitzindaria zenbait arlotan:

lehen txino-amerikarra AEBko Zientzia-Akademia Nazionaleko kidea izan zena
lehen emakumezko hezitzailea (instructor) Princeton Unibertsitateko Fisika Sailean;
lehen emakumea Princeton Unibertsitateko honoris causa doktorea dena
lehen emakume lehendakaria American Physical Society elkartean, 1975ean hautatua;
lehen pertsona Fisikako Wolf saria jaso zuena, 1978ko bere lehen emanaldian.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Chien-Shiung Wu

(Ingelesez) The Foundation
(Ingelesez) UCLA Physics
(Ingelesez) Biografia. Wu hil zenan Columbiako Unibertsitateak argitaratu zuena
(Ingelesez) Zuri-beltzezko argazki handia eta biografia txiki bat

Erreferentziak

↑ Emakume zientziadunak jardunaldia. EHUko Zientzia eta Teknologia Fakultatea. 2013ko Martxoaren 8a.

Datuak: Q450317
Multimedia: Chien-shiung Wu / Q450317

[1] Emakume zientziadunak jardunaldia. EHUko Zientzia eta Teknologia Fakultatea. 2013ko Martxoaren 8a.

[1]

@@ 21. lerroa: / 21. lerroa: @@
 }}
-'''Chien-Shiung Wu''' (吳健雄, Wú Jiànxíong, [[1912]] - [[1997]]) [[estatubatuar]] [[fisikari]] bat izan zen, [[Txina]]n jaioa eta aditua [[fisika esperimental]]ean eta [[erradiaktibitate]]an. [[Manhattan proiektu]]an lan egin zuen: [[gas-difusio]]a erabiliz, uranio metala U-235 eta U-238 isotopotan banatzeko prozesua garatzen lagundu zuen. Geroago, [[paritate (fisika)|Paritate]]aren Kontserbazio-Legea zalantzan jartzen zuten esperimentuak egin zituen.
+'''Chien-Shiung Wu''' (吳健雄, Wú Jiànxíong, [[1912]] - [[1997]]) [[estatubatuar]] [[fisikari]] bat izan zen, [[Txina]]n jaioa eta aditua [[fisika esperimental]]ean eta [[erradiaktibitate]]an. [[Manhattan proiektu]]an lan egin zuen: [[gas-difusio]]a erabiliz, uranio metala U-235 eta U-238 isotopotan banatzeko prozesua garatzen lagundu zuen. Geroago, [[paritate (fisika)|Paritatearen]] Kontserbazio-Legea zalantzan jartzen zuten esperimentuak egin zituen.
 == Biografia ==
-[[1912]]ko [[maiatzaren 31]]n jaio zen Liuho-n, [[Shanghai]]-tik gertu. [[Nanjing]]eko Unibertsitatean ikasi zuen.  1930-34 tartean National Central Unibertsitateko Fisika Sailean. Gero bi urtez aritu zen [[Zhejiang]]-eko Unibertsitatean,  eta azkenean ikerlari bihurtu zen [[Taiwan]]-eko Akademia Nazionalaren Fisikako Institutuan.
+[[1912]]ko [[maiatzaren 31]]n jaio zen Liuho-n, [[Shanghai]]-tik gertu. [[Nanjing]]eko Unibertsitatean ikasi zuen. 1930-34 tartean National Central Unibertsitateko Fisika Sailean. Gero bi urtez aritu zen [[Zhejiang]]-eko Unibertsitatean, eta azkenean ikerlari bihurtu zen [[Taiwan]]-eko Akademia Nazionalaren Fisikako Institutuan.
-an [[AEB]]etara joan zen ikasketa sakonagoak egin ahal izateko. Kaliforniako Unibertsitatean lan egin zuen  [[Ernest_Orlando_Lawrence|Ernest O. Lawrence]] irakaslearekin, ziklotroia (partikula azelaragailua) asmatzeagatik [[Fisikako Nobel saria]] 1939an lortu zuena.
+an [[AEB]]etara joan zen ikasketa sakonagoak egin ahal izateko. Kaliforniako Unibertsitatean lan egin zuen [[Ernest Orlando Lawrence|Ernest O. Lawrence]] irakaslearekin, ziklotroia (partikula azelaragailua) asmatzeagatik [[Fisikako Nobel saria]] 1939an lortu zuena.
 Wu-k 1940an tesia irakurri zuen eta doktorea bihurtu zen.
-Zenbait zientzialarik ohorezko ezizen batzuk erabili zituzten '''Chien-Shiung Wu''' aipatzeko: "Fisikaren lehen dama", "Txinako [[Marie Curie|Madame Curie]]" eta “Madame Wu”.  [[1997]]ko [[otsailaren 16]]an hil zen, 84 urte zituela, bihotzeko bigarren infartua izan zuenean.
+Zenbait zientzialarik ohorezko ezizen batzuk erabili zituzten '''Chien-Shiung Wu''' aipatzeko: "Fisikaren lehen dama", "Txinako [[Marie Curie|Madame Curie]]" eta “Madame Wu”. [[1997]]ko [[otsailaren 16]]an hil zen, 84 urte zituela, bihotzeko bigarren infartua izan zuenean.
 Fisikako Wolf saria eta AEBko National Medal of Science jaso zituen.
 [[Euskal Herriko Unibertsitatea]]k antolatu zuen Emakume Zientziadunak jardunaldian,<ref>[http://www.berdintasuna.ehu.es/p234-content/eu/contenidos/noticia/08022013_8marzo/eu_noticia/adjuntos/egitaraua_2013.pdf Emakume zientziadunak] jardunaldia. [[EHU]]ko Zientzia eta Teknologia Fakultatea. 2013ko Martxoaren 8a.</ref> haren aipu hau zabaldu zuten:
-{{aipu|Laborategian egun osoa eman ondoren <br/> etxera heldu eta plater lohi pila izatea <br/> baino txarragorik bada: <br/> ... Laborategira joan ezin izatea.|Chien-Shiung Wu| komatxoen tamaina = 20px
+{{aipu|Laborategian egun osoa eman ondoren <br /> etxera heldu eta plater lohi pila izatea <br /> baino txarragorik bada: <br /> ... Laborategira joan ezin izatea.|Chien-Shiung Wu| komatxoen tamaina = 20px
 | zabalera = 600
 | kokapena = center}}
@@ 42. lerroa: / 42. lerroa: @@
 * lehen txino-amerikarra [[AEBko Zientzia-Akademia Nazional]]eko kidea izan zena
 * lehen emakumezko hezitzailea (instructor) [[Princeton Unibertsitate]]ko Fisika Sailean;
-* lehen emakumea [[Princeton Unibertsitate]]ko  honoris causa doktorea dena
+* lehen emakumea [[Princeton Unibertsitate]]ko honoris causa doktorea dena
-* lehen emakume lehendakaria [[American Physical Society]] elkartean,  1975ean hautatua;
+* lehen emakume lehendakaria [[American Physical Society]] elkartean, 1975ean hautatua;
-* lehen pertsona  Fisikako [[Wolf saria]] jaso zuena, 1978ko bere lehen emanaldian.
+* lehen pertsona Fisikako [[Wolf saria]] jaso zuena, 1978ko bere lehen emanaldian.
 == Kanpo loturak ==
@@ 56. lerroa: / 56. lerroa: @@
 == Erreferentziak ==
 {{Erreferentzia zerrenda}}
+{{bizialdia|1912ko|1997ko|Wu, Chien-Shiung}}
 [[Kategoria:Fisikari nuklearrak]]
@@ 61. lerroa: / 62. lerroa: @@
 [[Kategoria:Txinako fisikariak]]
 [[Kategoria:Emakume zientzialariak]]
-{{bizialdia|1912ko|1997ko|Wu, Chien-Shiung}}