Parmenides: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

18:58, 21 urria 2013ko berrikusketa

Parmenides edo Parmenides Eleakoa (grezieraz Παρμενίδης), (Elea Magna, K. a. 540 - K. a. 470) Antzinako Greziako filosofo presokratikoa izan zen. Eskola eleatikoko filosofo garrantzitsuena kontsideratu ohi da. Hasieran, Pitagorasen jarraitzailea izan omen zen, baina berehala gainditu zuen pitagorismoa, bere sistema filosofikoa garatzeko. Parmenidesen eragina nabarmentzekoa da mendebaldeko pentsamendu metafisikoaren historian, lehendabizikoz Izateari buruzko hausnarketa garatu baitzuen.

Ontologia

Parmenidesek poema bat idatzi zuen, Izadiari buruz. Lan honetako zati garrantzitsuak, hexametroetan idatzita, Sexto Empiriko eta Simpliziori esker kontserbatu dira. Poemak hiru atal ditu: Proemioa, Egiaren (aletheia) bidea eta Iritziaren (doxa) bidea. Parmenides bere ideia filosofiko berriak aurkezten saiatzen da poeman. Lengoai metaforiko-sinbolikoaren erabilerak interpretazio-arazo batzuk dakartza.

Parmenidesen teoriaren arabera, Izakia (dena) hilezkorra da, betea, bakarra, aldaezina, osoa, homogeneoa eta zatiezina. Hortaz, itxurazko munduko aniztasuna eta mugimendua errefusatu behar dira, zentzumenek eragindako iruzurrak baitira.

Egiaren bidean Parmenidesek baieztatzen du edozein ikerkuntzatan bi posibilitate logikoki koherente, baztertzaileak direnak, soilik daudela: ikerkuntzaren objektua badela edo ez dela. Logikatik metafisikarantz ("pentsa daitekeena eta izan daitekeena biak bat baitira") Parmenidesek lau proposizio erabiltzen ditu Izatearen existentzia frogatzeko:

"Badena bada".
"Ez dena ez da".
"Ezin daiteke esan badena ez denik".
"Ezin daiteke esan ez dena badenik".

Hortaz, ez-izatearen existentzia (logiko zen metafisikoa) absurdoa dela frogatutzat ematen du Parmenidesek.

Erreferentziak

Azurmendi, J. (arg.) 2011: Filosofia eta poesia, Donostia, Jakin ISBN 978-84-95234-43-8
Arrieta, A./Uribarri, I. (koor.)(2008) : Filosofiaren historia, Donostia, Elkar, 2008. ISBN 978-84-9783-403-2.
Kirk, C.S./Raven, J.E. (1970): Los filósofos presocráticos, Madrid, Gredos.

Artikulu hau filosofiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Parmenides

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 [[Fitxategi:Parmenides.jpg|thumb|right|200px|Parmenides irudikatzen duen eskultura.]]
-[[Parmenides]] edo '''Parmenides Eleakoa''' (grekeraz Παρμενίδης), ([[Elea Magna]], [[K.a 540]] - [[K. a. 470]]) [[Antzinako Grezia]]ko filosofo [[presokratiko]]a izan zen. [[Eskola eleatiko]]ko filosofo garrantzitsuena kontsideratu ohi da. Hasieran, [[Pitagoras]]<nowiki/>en jarraitzailea izan omen zen, baina berehala gainditu zuen [[pitagorismoa]], bere sistema filosofikoa garatzeko. Parmenidesen eragina nabarmentzekoa da mendebaldeko pentsamendu metafisikoaren historian, lehendabizikoz ''Izatea''ri buruzko hausnarketa garatu baitzuen.
+[[Parmenides]] edo '''Parmenides Eleakoa''' ([[greziera]]z Παρμενίδης), ([[Elea Magna]], [[K. a. 540]] - [[K. a. 470]]) [[Antzinako Grezia]]ko filosofo [[presokratiko]]a izan zen. [[Eskola eleatiko]]ko filosofo garrantzitsuena kontsideratu ohi da. Hasieran, [[Pitagoras]]en jarraitzailea izan omen zen, baina berehala gainditu zuen [[pitagorismoa]], bere sistema filosofikoa garatzeko. Parmenidesen eragina nabarmentzekoa da mendebaldeko pentsamendu metafisikoaren historian, lehendabizikoz ''Izatea''ri buruzko hausnarketa garatu baitzuen.
 ==Ontologia==
-Parmenidesek poema bat idatzi zuen,  ''Izadiari buruz. ''Lan honetako zati garrantzitsuak, hexametroetan idatzita,  [[Sexto Empiriko]] eta [[Simplizio]]<nowiki/>ri esker kontserbatu dira. Poemak hiru atal ditu: Proemioa, Egiaren (''[[aletheia]]'') bidea eta Iritziaren (''[[doxa]]) ''bidea.  Parmenides bere ideia filosofiko berriak aurkezten saiatzen da poeman. Lengoai metaforiko-sinbolikoaren erabilerak interpretazio-arazo batzuk dakartza.
+Parmenidesek poema bat idatzi zuen,  ''Izadiari buruz. ''Lan honetako zati garrantzitsuak, hexametroetan idatzita,  [[Sexto Empiriko]] eta [[Simplizio]]<nowiki/>ri esker kontserbatu dira. Poemak hiru atal ditu: Proemioa, Egiaren (''[[aletheia]]'') bidea eta Iritziaren (''[[doxa]]'') bidea.  Parmenides bere ideia filosofiko berriak aurkezten saiatzen da poeman. Lengoai metaforiko-sinbolikoaren erabilerak interpretazio-arazo batzuk dakartza.
 Parmenidesen teoriaren arabera, Izakia (''den''a) hilezkorra da, betea, bakarra, aldaezina, osoa, homogeneoa eta zatiezina. Hortaz, itxurazko munduko aniztasuna eta mugimendua errefusatu behar dira, zentzumenek eragindako iruzurrak baitira.
-Egiaren bidean Parmenidesek baieztatzen du edozein ikerkuntzatan bi posibilitate logikoki koherente, baztertzaileak direnak, soilik daudela: ikerkuntzaren objetua dagolea edo ez dagoela. [[Logika]]<nowiki/>tik [[metafisika]]<nowiki/>rantz ("''pentsa daitekeena eta izan daitekeena biak bat baitira''") Parmenidesek lau proposizio erabiltzen ditu Izatearen existentzia frogatzeko:
+Egiaren bidean Parmenidesek baieztatzen du edozein ikerkuntzatan bi posibilitate logikoki koherente, baztertzaileak direnak, soilik daudela: ikerkuntzaren objektua badela edo ez dela. [[Logika]]tik [[metafisika]]rantz ("''pentsa daitekeena eta izan daitekeena biak bat baitira''") Parmenidesek lau proposizio erabiltzen ditu Izatearen existentzia frogatzeko:
 * "''Badena bada".''
 * "''Ez dena ez da".''
 * "''Ezin daiteke esan badena ez denik".''
 * "Ezin daiteke esan ez dena badenik".
 Hortaz, ''ez-izatea''ren existentzia (logiko zen metafisikoa) absurdoa dela frogatutzat ematen du Parmenidesek.
 == Erreferentziak ==
 *[[Joxe Azurmendi|Azurmendi, J.]] (arg.) 2011: ''Filosofia eta poesia'', Donostia, Jakin ISBN 978-84-95234-43-8