Hardware

Ordenagailu baten hardware tipikoa.
1. Monitorea
2. Txartel nagusia
3. PUZ
4. RAM memoria
5. Hedatze txartela
6. Elikadura-iturria
7. Disko optikoa
8. Disko gogorra
9. Teklatua
10. Sagua

Hardwarea NAF: [ˈhɑːdˌwɛə] edo NAF: [ˈhɑɹdˌwɛɚ] ordenagailu baten zati fisiko eta ukigarriei dagokie, bere osagai elektriko, elektroniko, elektromaniako eta mekanikoak; softwarearen kontrakoa, izan ere, honek osagai ukiezinei egiten baitie erreferentzia. Hitz honek ingelesetik eratorria da. Hala ere, termino honek ez du nahitaez ordenagailu bati erreferentzia egin behar, nahiz eta izan, robot batek ere hardwarea dauka (baita softwarea ere).

Informatikako arloan, ordenagailu baten periferikoei aplikatzen zaie, disko gogor, CD-ROM edo diskete-unitateei (floppy) esate baterako. Hardwarea osatzen duten multzoan eragile elektroniko eta elektromekanikoak, zirkuituak, kableak, kutxak, edozein motako periferikoak eta bestelako elementu fisikoak ere sartzen dira. Harware batek elementu fisiko (ukitu egin ) guztiei die erreferentzia, ordenagailu pertsonal baten kasuan honako hauek izango lirateke: Disko unitatea, monitorea, teklatua, plaka base edo txartel nagusia, mikroprozesadorea, kabinetea, memoriak, e.a. Bestaldetik, softwarea elementu ukiezina da, informazio, ideia, kontzeptu, sinbolo bezala existitzen dena; ordenagailu baten “zati ” dela esan daiteke. Liburu batekiko metafora bat egiten badugu, tapak, orrialdeak eta tinta hardwareari dagozkie, hitzen, esaldien eta paragrafoen eduki edo informazioa softwareari legozkieke.

Hardware motak

68HC11 Motorola mikrokontrolatzailea eta euskarri-txip bat, industria ekipo elektroniko baten hardwarea osatu dezakeena.

1. Sarrera: Sarrerako periferikoak (S)
2. Irteera: Irteerako periferikoak (I)
3. Sarrera/Irteera: Periferiko mistoak (S/I)
4. Gordetzea: memoriak
5. Prozesagailua: Prozesatzeko uokor batetik, sarrerako dispositibo mendu gaitasunak ditu.

Periferiko misto bat sarrera edota Periferiko bezala ordenagailua kanpo informazioarekin komunikatzeko gaitasuna ematen dioten unitate edo dispositibo bezala ulertzen da, hau da, datuak sartu edota ateratze bezala. Gordetze elementua sekundarioak periferiko bezala ere kontsideratzen dira. Periferikoak prozesuaren nukleoaren osagai ez diren elementu guztiak dira, PUZ eta memoria zentrala, eta sarrera eta irteerako deiadarrak (S/I) egitea ahalbidetzen dute.

Eranskailu bezala kontsideratzen diren arren, horietako askok gaur egun beharrezkoak dira ordenagailu modernoaren funtzionamendurako. Honen adibide dugu teklatua, disko gogorra edo monitorea, esate baterako, beharrezkoak direnak. Ez da berdina gertatzen scanner edo plotter baten kasuan ordea. 80ko hamarkadan lehen ordenagailuen gehienek ez.

Sarrerako periferikoak (S)

PC batentzako haririk gabeko teklatua.

Kategoria honetan informazioaren sarrera baimentzen dituztenak sartzen dira, orokorrean kanpo iturritik datozenak edo erabiltzailearen eskutik. Sarrerako dispositiboek iturri baten informazioa ordenagailuarekin komunikatzeko beharrezkoa den bide bat dute. Aplikazio edo programa informatikoak irakurtzea ere ahalbidetzen dute, ordenagailua martxa

Analogia: Izaki bizidun batek informazioa biltzeko zentzumenak behar dituen bezala, ordenagailu batek sarrerako dispositiboak helburu analogiko bezala behar ditu. Sarrerako biderik ez dituen ordenagailu batek “itsu” bezala egongo litzateke, zentzu guztietan isolaturik, sarrerako informaziorik gabe, eta ondorioz, alferrikakoa izango litzateke. Sarrerako dispositiboen artean teklatua, sagu edo sagua, scanner, mikrofonoa, webcam, Joystick, CD edo DVD irakurgailua edo adkisizio/konbertsio datu-plakak daude.

Hauetatik teklatua, sagua eta disko irakurtzaile mota bat ezinbestekoak lirateke, hauekin bakarrik hardwarea eragile bezala jarri baitaiteke. Beste guztiak nahiko osagarriak dira, nahiz eta gaur egun sistema osoan beharrezkoak direla kontsideratzen den arren.

Tinta injekziozko inpresora.

Irteerako periferikoak (I)

PUZek eragindako operazioen informazio erresultanteari irteera emateko ba beharrezko bezala kontsidera dezakeela.

Periferiko mistoak (S/I)

ZIP 100 kanpo-diskoa.

Disko gogorreko piezak.

Sarrera eta irteera dispositibo bezala operatu egin dezaketen horiek dira. Sarrera/Irteerako periferikoak honako hauei deitu ditzakegu: disko gogorrak, diskete-unitateak, zinta magnetikoko unitateak, CD/DVD irakur-grabagailua, ZIP diskoak, e.a. Tarte hauen artean bestelako osagai batzuk aurkitu ditzazkegu: Flash memoria, sare txartelak, modemak, bideo hartze/irteera plakak, e.a.

Pendrive-ak, flash memoriak edota USB memoriak memorien sailaren barruan sar baldin badaitezke ere, biltegiratze masibo bezala ezagutzen dira; hauek guztiak E/S kategoriaren barnean sartzen dira.

Biltegiratze masiboko dispositiboek “bigarren mailako memoria edo laguntzailea” bezala ere ezagutzen dira. Hauen barnean, inongo zalantzarik gabe, disko gogorrak toki berezi bat hartzen da, normalean PUZeko Socket baten bitartez. Aluminiozko beroa ematen duen disipadore bat ere dago bertan, eta baita bat edo bi haizagailu, “microcoolers” bezala ezagutzen direnak. Osagai hauek egotearen arrazoia PUZa bero gehiegi jariatzen duen elementua delako, eta tenperatura jakin batetik gora ez du behar bezala lan egiten, galdatzera ere iritsi daitekeelarik. Horregatik ama plakek tenperatura sentsore batzuk dituzte, haizagailuen erreboluzio sentsore batzuk ere ekartzen dituelarik. Noizean behin, bertako tenperatura limite zehatz batzuk pasatzen baldin baditu edota erreboluzioak jaisten baldin badira, ekipoa automatikoki itzali egiten da. Errekurtso hauek azken belaunaldietako plakak dituzte bakarrik.

Hardwarea osatzen dituzten zirkuitu elektroniko gehienak ere, ama pl edota motherboard-a, zabaltze, zokalo eta konektatzaile zirrikituen dituen zirkuitu-orri handi bat da, eta txip guztiak elkarrekin konektatzen dituen funtsezko euskarria da: PUZ, RAM eta ROM memoriak, BIOS, txartel grafikoak, sare-txartelak, e.a. Ia txartel “txiki” guztiek (sarea, bideo, soinu, modem, e.a.), gaur egun arte bereizturik zetozen arren, gaur egun ama plakan bertan integraturik ere azaltzen dira. Hala ere, ama plakak baditu zirrikitu batzuk txartel gehigarriekin konektatzeko aukera emateko, bideo harrapatzailea eta datuen eskuraketa txartelak, horren adibideak ditugu. Azken finean, ama plakak slot batzuk dauzka, txartel moldatzaile gehigarriekin konexioa baimentzeko.

RAM memoria

128 Mb-eko SDRAM modulua.

Ingelesetik Random Access Memory, ausazko memoriaren sarbidea esan nahi du, sarbide zuzenekin grabatzeko edota informazioa ateratzeko gaitasuna kontutan hartu gabe.

Normalean, RAM hitza erabiltzerakoan, batean memoriazko txip bakarra duten enkapsulatzaile mota, konexioko pineko bi hilaraz alde bakoitzeko osaturik.presoko plaka txiki bat duen enkapsulatzailea, memoriazko txipak dituena.

RAM memoriaren zenbait erabilera

• RAM Disk: RAM dinamikoari (DRAM) egiten dio erreferentzia, eta disko gogor bat emulatzeko dago konfiguratuta. RAM Disk memoria baten fitxategietan sartzeko aukera dago, sarbide-abiadura handiagoa delarik disko gogor batekin konparatuz gero.

• Caché Memoriak: RAM memoriako gordetze sistema berezia da, abiadura handikoa. Konputagailuaren memoria nagusi edo zentralaren gune batean erreserbatua edo abiadura handiko gordetze dispositibo independentea izan daiteke.

Hardware Grafikoa

Hardware grafikoa txartel grafikoek osatzen dute basikoki, gaur egun berezko memoria eta Prozesamendu Unitatea dutena, Graphics Processing Unit (GPU) deitzen dena. GPUren helburu nagusiena prozesamendu grafikoa soilik osatzu integratu baten transistore kopurua bikoiztera iristen dela esan daiteke; GPUren kasuan legeak esaten duena baino kantitate handiagoan handitzen da.

Azken 15 urtetan prozesamendu grafikoaren eboluzioak hazkunde ikaragarria izan du. Gaur egungo konputagailu eta bideojokoen bidezko animazioak duela 20 urte pentsatzea ezinezkoa zelarik.

Konputagailuen Hardwarean egindako teartikulua

• (Gaztelaniaz)Hardware Grafikoa

EESTO NO TE SIRVE LO HE BORRADO CASI TODO