Wolfgang Amadeus Mozart: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

17:26, 25 martxoa 2014ko berrikusketa

Wolfgang Amadeus Mozart (Salzburg, 1756ko urtarrilaren 27a-Viena, 1791ko abenduaren 5a) aro klasikoko austriar konpositore handi eta emankorra izan zen. 600 obra baino gehiago konposatu zituen; haietako asko, musikagintzaren gailurtzat aitortuak hainbat arlotan: opera, musika sakratua, ganbera-musika, orkestrarakoa, (sinfoniak eta abar. Konpositore klasikoen artean ezagunenetarikoa da.

Bizitza

Bost urte zituela musika idazten eta jotzen zuen. 1762. urtean, Leopold Mozartek, Wolfgang eta Maria Anna seme-alabek musikarako zuten gaitasun harrigarria ikusirik, Europan zehar eraman zituen kontzertuak eskaintzera. Haren aita ere, Leopoldo Mozart, musikagile bikaina izan zen. Munichen eta Vienan izan ziren, eta arrakasta handia izan zuten gortean. Hurrengo urtean bidaia luzeago bati ekin zioten Alemania hegoaldean, Bruselan, Parisen eta Londresen zehar. Egonaldi haietan Mozart gazteak garai hartako musika higikunde nagusiak ezagutu zituen, eta jaioterrian, Haydn irakasle zuela, musika ikasketak osatu ondoren 1773. urtean Vienara itzuli zen. Harizko tresnetarako kuartetoak eta sinfoniak idatzi zituen bertan; Haydn-en musikaren eragina somatzen zaie lan haiei. Garai hartan Salzburgoko Colloredo artzapepizkuarekin zituen harreman txarren ondorioz, Mozart eta bere ama Parisa joan ziren. Ama hil zitzaionean Salzburgora itzuli zen eta gorteko eta katedraleko organista postua hartu zuen. Aldi hartan idatzi zituen Mozartek lehen lan nagusiak. 1781. urtean Vienan hasi zen bizitzen eta opera zuzendaria zen Antonio Salierirekin lehen gatazkak izan zituen. Constanze Weberekin ezkondu zen eta Jose II.a enperadorearen gorteko musikagile postua eman zioten. Pianista eta inprobisatzaile gisa gogotik lan egin bazuen ere, Mozarten diru egoera ez zen inoiz oso ona izan, eta okerragotu egin zen 1785-1791 urteetan. Nolanahi ere, bizitzako azken hamar urteetan idatzi zituen lanik bikainenetako batzuk. Opera handiak idazteaz gainera, Mozartek sinfonia ere landu zuen eta genero horren adibide ederrak utzi zituen. Eliz musikan ere gailendu zen, eta aipagarria da ganbera musikaren eremuan lortu zuen malenkoniaren eta sormen indarraren arteko oreka. 1791. urteko udan, Requiem bat idazteko enkargua jaso zuenean, oso gaixo zegoen. Urte hartako abenduan hil zen, hartutako lana bukatu gabe, eta ezagutzen ez den lekuan lurperatu zuten.

Musika

Mozarten musikak mugak gainditzen ditu, italiar, frantses, alemaniar eta austriar musikaren elementuak biltzen baititu. Sortu zuen musikaren nagusitasunaz, sinfonia, piano kontzertu, harizko kuarteto, sonata formen ibilbidea aldatu zituen. Mozarten musikaren azalean alaitasuna eta distira dira nagusi, baina barrualdean tristura eta malenkoniaren itzal iluna nagusitzen dira; bi alderdi hauen baturak etengabe liluratu ditu musikazaleak. garaiari dagokionez klasizismoaren aldikoa bada ere, aditu askok erromantizismoaren aitzindari garbitzat jotzen dute. 600 obra inguru idatzi zituen.

Operak

La finta semplice (1768);
Mitridate, ré di Ponto (1770);
Idomeneo (1781);
Die Entführung aus dem Serrail (1782, Haremetik bahitua);
Le nozze di Figaro (1786, Figaroren ezteiak);
Don Giovanni (1787);
Così fan tutte (1790, Hala egiten dute emakume denek);
Die Zauberflöte (1791, Flauta miragarria).

Musika sakratua

4 kantata eta aria ugari osatu zituen, Laudate Dominum (1780) nagusia; Ave verum corpus, lau ahots eta orkestrarako (1791); 18 meza, Koroatze meza (1779) eta Do minor meza (1782-83) azpimarratzekoak; bukatu gabeko Requiem-a (1791).

Orkestrarakoak

Orkestrarako 52 sinfonia egin zituen: re maior sinfonia (1774), re maior sinfonia, Praga (1786), do maior sinfonia, Jupiter (1788), famatuenak. Ariak, liederrak, ganberako musika, biolin, piano eta orkestrarako kontzertuak ere idatzi zituen.

Ganbera-musika

35 sonata biolin eta klabezinerako osatu zituen.

Zineman

1984an Milos Forman zuzendariak egindako "Amadeus" filma musikagileari buruzko ezagunena izan zen.

Ikus, gainera

Musika klasikoa

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Wolfgang Amadeus Mozart

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Txantiloi:NA lotura Txantiloi:NA lotura Txantiloi:NA lotura

@@ 24. lerroa: / 24. lerroa: @@
 === Musika sakratua ===
-kantata eta aria ugari osatu zituen, ''Laudate Dominum'' (1780) nagusia; ''Ave verum corpus'', lau ahots eta orkestrarako (1791); 18 meza, ''Koroatze meza'' (2015) eta ''Do minor meza'' (1782-83) azpimarratzekoak; bukatu gabeko ''Requiem''-a (1791).
+kantata eta aria ugari osatu zituen, ''Laudate Dominum'' (1780) nagusia; ''Ave verum corpus'', lau ahots eta orkestrarako (1791); 18 meza, ''Koroatze meza'' (1779) eta ''Do minor meza'' (1782-83) azpimarratzekoak; bukatu gabeko ''Requiem''-a (1791).
 === Orkestrarakoak ===