Auschwitz: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
|||
| 20. lerroa: | 20. lerroa: | ||
Esparruko buruak, [[Rudolf Höss]]ek, [[Nurenbergeko epaiketak|Nurenbergeko epaiketan]] Auschwitzen 2,5 milioi lagun hil zirela adierazi zuen. Auschwitz-Birkenau Museoak [[1990]]ean kopuru hori berriz kalkulatu zuen, eta azken zenbatespenek diote 1,1 - 1,6 milioi bitartean izan zirela erailak. Horietako % 90 ia-ia [[Europa]]ko herrialde guztietako juduak izan ziren. Gehienak [[Zyklon B]] gasa erabiliz hil zituzten, baina gose sistematikoak, bortxazko lanak, osasun-zaintzarik ezak, banakako exekuzioek eta medikuntza-esperimentu izenekoek ere eragin zuten makina bat heriotza. |
Esparruko buruak, [[Rudolf Höss]]ek, [[Nurenbergeko epaiketak|Nurenbergeko epaiketan]] Auschwitzen 2,5 milioi lagun hil zirela adierazi zuen. Auschwitz-Birkenau Museoak [[1990]]ean kopuru hori berriz kalkulatu zuen, eta azken zenbatespenek diote 1,1 - 1,6 milioi bitartean izan zirela erailak. Horietako % 90 ia-ia [[Europa]]ko herrialde guztietako juduak izan ziren. Gehienak [[Zyklon B]] gasa erabiliz hil zituzten, baina gose sistematikoak, bortxazko lanak, osasun-zaintzarik ezak, banakako exekuzioek eta medikuntza-esperimentu izenekoek ere eragin zuten makina bat heriotza. |
||
== "Musulman" egoera == |
|||
Robert Waitz irakasle, sendagile eta erresistentzia frantzesean egondako frantziarra izan zen. Auschitzen preso egon zen eta honela deskribatu zuen kartzela nazi honetan egon ziren atxilotuen hondamena: |
|||
"Atxilotua, ahiturik txarto elikatuta, hotzetik gaizki babestuta, apurka-apurka hamabost, hogei, hogeita hamar kilo argaltzen zen. Gizon normalaren pisua 40 kilora murrizten zen. 30 eta 28 kilokoak ere bazeuden, Gizakiak koipe erreserbak agortzen zituen, muskuluak, kaltzio barik gelditzen zen. Horrela, esparruetan esaten zieten modua, musulman bihurtzen zen (...). |
|||
Musulman egoeraren ezaugarria zen muskuluak urtzea; azal eta hezurra baino ez zuten. Hezurdura osoa garbi igartzen zitzaien (...), astiro zebiltzen, begirada tinko, ezer adierazi gabe, sarritan irrikatsu. Ideiak ere oso geldo sortzen zitzaizkien. Gizajoa ez zen garbitzen, ez zituen botoiak josten. Lelotuta zegoen eta dena pasibotasunez hartzen zuen. Borroka utzita zuen. Ez zuen koilararekin (...); zabor ontzietan ibiltzen zen patata azal eta aza zurtoin bila eta zelan topatu, halaxe jaten zituen: gordinik eta zikin (...)." |
|||
== Kanpo loturak == |
== Kanpo loturak == |
||
* {{en}} [http://en.auschwitz.org.pl/m/ Auschwitzeko museoaren webgunea] |
* {{en}} [http://en.auschwitz.org.pl/m/ Auschwitzeko museoaren webgunea] |
||
17:00, 12 apirila 2014ko berrikusketa
| Auschwitz-Birkenau. Alemania naziko kontzentrazio eta deuseztatze esparrua (1940-1945)1  UNESCOren gizateriaren ondarea
| |
 Auschwitz II-ko sarrera (Birkenau), barnetik ikusita. | |
| Mota | Kulturala |
| Irizpideak | vi |
| Erreferentzia | 31 |
| Kokalekua | Txantiloi:POL |
| Eskualdea2 | Europa eta Ipar Amerika |
| Izen ematea | 1979 (III. bilkura) |
| 1 UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) 2 UNESCOren sailkapena | |
Auschwitz (alemanez: Konzentrationslager Auschwitz) Alemania naziko kontzentrazio- eta deuseztatze-esparrurik handiena izan zen. Egungo Poloniako hegoaldean kokatua, Oświęcim (Auschwitz alemanieraz) hiritik hartu zuen izena.
Auschwitz hiru arlotan zegoen banaturik: Auschwitz I, administraziogunea; Auschwitz II (Birkenau), deuseztatze-esparrua edo Vernichtungslager alemanieraz; eta Auschwitz III (Monowitz), kontzentrazio-esparrua. Lehenengo biak, UNESCOk, 1979an Gizateriaren Ondare izendatu zituzten. Auschwitzen menpean, gainera, beste 40 esparru ere bazeuden.
Esparruko buruak, Rudolf Hössek, Nurenbergeko epaiketan Auschwitzen 2,5 milioi lagun hil zirela adierazi zuen. Auschwitz-Birkenau Museoak 1990ean kopuru hori berriz kalkulatu zuen, eta azken zenbatespenek diote 1,1 - 1,6 milioi bitartean izan zirela erailak. Horietako % 90 ia-ia Europako herrialde guztietako juduak izan ziren. Gehienak Zyklon B gasa erabiliz hil zituzten, baina gose sistematikoak, bortxazko lanak, osasun-zaintzarik ezak, banakako exekuzioek eta medikuntza-esperimentu izenekoek ere eragin zuten makina bat heriotza.
"Musulman" egoera
Robert Waitz irakasle, sendagile eta erresistentzia frantzesean egondako frantziarra izan zen. Auschitzen preso egon zen eta honela deskribatu zuen kartzela nazi honetan egon ziren atxilotuen hondamena:
"Atxilotua, ahiturik txarto elikatuta, hotzetik gaizki babestuta, apurka-apurka hamabost, hogei, hogeita hamar kilo argaltzen zen. Gizon normalaren pisua 40 kilora murrizten zen. 30 eta 28 kilokoak ere bazeuden, Gizakiak koipe erreserbak agortzen zituen, muskuluak, kaltzio barik gelditzen zen. Horrela, esparruetan esaten zieten modua, musulman bihurtzen zen (...). Musulman egoeraren ezaugarria zen muskuluak urtzea; azal eta hezurra baino ez zuten. Hezurdura osoa garbi igartzen zitzaien (...), astiro zebiltzen, begirada tinko, ezer adierazi gabe, sarritan irrikatsu. Ideiak ere oso geldo sortzen zitzaizkien. Gizajoa ez zen garbitzen, ez zituen botoiak josten. Lelotuta zegoen eta dena pasibotasunez hartzen zuen. Borroka utzita zuen. Ez zuen koilararekin (...); zabor ontzietan ibiltzen zen patata azal eta aza zurtoin bila eta zelan topatu, halaxe jaten zituen: gordinik eta zikin (...)."
Kanpo loturak
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Auschwitz |
|
Gizateriaren Ondarea Polonian |
|
|---|---|---|
|
Auschwitz-Birkenau • Bakearen elizak (Jawor eta Świdnica) • Białowieża basoa 1 • Krakoviako hirigune historikoa • Kalwaria Zebrzydowska • Malborkeko gaztelu teutonikoa • Mendeurrenaren Aretoa (Wrocław) • Muzakowski parkea 2 • Polonia Txikiko egurrezko elizak • Toruńgo Erdi Aroko hirigunea • Varsoviako hirigune historikoa • Wieliczkako eta Bochniako gatz meatzeak • Zamośćeko hirigune historikoa Oharrak: 1Bielorrusiarekin batera · 2Alemaniarekin batera | ||