Jōmon Aroa: berrikuspenen arteko aldeak
t Assar wikilariak «Jomon garaia» orria «Jōmon garaia» izenera aldatu du |
No edit summary |
||
| 1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
[[Fitxategi:JomonPottery.JPG|thumb|200px|Jomon garai goiztiarreko ontzia ([[K. a. 10.000]]-[[K. a. 8.000]], munduko ontzirik antzinakoena. [[Tokioko Museo Nazionala]]]] |
[[Fitxategi:JomonPottery.JPG|thumb|200px|Jomon garai goiztiarreko ontzia ([[K. a. 10.000]]-[[K. a. 8.000]], munduko ontzirik antzinakoena. [[Tokioko Museo Nazionala]]]] |
||
''' |
'''Jōmon garaia''' ([[japoniera]]z 縄文時代, Jōmon-jidai), [[Japonia]]n hasi zen, duela, gutxi gora-behera, 12.000 urte. |
||
Jōmon izenak, [[zeramika|zeramiken]] azaleretan ikus daitezkeen "soka" inprimaketak izendatzen ditu. |
|||
Jōmon garaiak, gutxi gora-behera, 10.000 urte iraun zuen, K. a. XII. milurtekotik [[K. a. III. mende]] ingururaino. |
|||
Garai hau, [[Geologia Historikoa]]ren arabera, [[Pleistozeno]] amaieratik [[Holozeno]] hasieraraino garatu zen [[Japonia]]n, eta, munduaren historian, [[Mesolito]] (edo [[Paleolito]] amaieratik) garaitik [[Neolito]]rainoko garairaino doan tarteari dagokio, [[Harri Aro]]an. Aipatu behar da zeramikaren aurkikuntza eta "etxebizitza-lubaki"en garapena (竪穴住居, pit-dwelling) (hau da, sakon zulatutako solairuak dituzten etxebizitzak) beste fenomeno kultural batzuen artean. |
Garai hau, [[Geologia Historikoa]]ren arabera, [[Pleistozeno]] amaieratik [[Holozeno]] hasieraraino garatu zen [[Japonia]]n, eta, munduaren historian, [[Mesolito]] (edo [[Paleolito]] amaieratik) garaitik [[Neolito]]rainoko garairaino doan tarteari dagokio, [[Harri Aro]]an. Aipatu behar da zeramikaren aurkikuntza eta "etxebizitza-lubaki"en garapena (竪穴住居, pit-dwelling) (hau da, sakon zulatutako solairuak dituzten etxebizitzak) beste fenomeno kultural batzuen artean. |
||
Tokiko aldaerak onartu arren, |
Tokiko aldaerak onartu arren, Jōmon kulturak antzerako patroiak mantendu zituen uharte guztietan, [[Hokkaido]]tik [[Okinawa]]ra. Bere oinarri ekonomikoa, ehiza, arrantza eta fruitu biltzeaz osatua zegoen, laboreen nekazaritza oso primitibo baten existentzia ere suposatu den arren. Kultura honen berezitasunetako bat, Jōmon zeramikak izan ziren, izen hau, euren azaleran dituzten soka inprimaketagatik jasotzen dutenak. |
||
[[Hokkaido]]ko eta [[Honshu]] iparraldeko biztanleek ez zuten [[arroz]] zelaien sistema hartu ([[Asia]] kontinentaletik sartua [[K. a. V. mende]] hasiera inguruan), |
[[Hokkaido]]ko eta [[Honshu]] iparraldeko biztanleek ez zuten [[arroz]] zelaien sistema hartu ([[Asia]] kontinentaletik sartua [[K. a. V. mende]] hasiera inguruan), ziur aski, arroz landareak hotzaren aurka zuen ahultasunagatik. Shikoku, Kyushu eta Honshun [[Yayoi]] kultura garatu zen bitartean, Hokkaidon, aldaketa handirik gabe mantendu zen Jomon kultura, etapa berri honetan, epi-jomon edo zoku-jomon kultura deitzen den arren. |
||
== Izenaren jatorria == |
== Izenaren jatorria == |
||
Jōmon hitzak (japonieraz 縄文), bere jatorria, [[ingeles]]ezko "cord marked pottery" ("soka arrastodun zeramika") esaeran du, [[Edward S. Morse]] zoologoak erabilia [[1877]]an, Oomoriko maskordian aurkitutako zeramikari erreferentzia egiteko. Zeramika hau, Harri Aroko elementurik bereizgarrienetako bat bezala hartu izan zen [[Japonia]]n. Beranduago yayoi zeramika aurkitu eta azterketa tipologikoak garatu ondoren, Jōmon zeramika eta yayoi zeramikaren arteko ezberdintasuna ezarri zen, egungo "Jōmon garaia" (縄文時代) eta "Yayoi garaia" (弥生時代)ren arteko banaketaren oinarria. |
|||
{{commonskat}} |
{{commonskat}} |
||
20:00, 14 urria 2014ko berrikusketa
Jōmon garaia (japonieraz 縄文時代, Jōmon-jidai), Japonian hasi zen, duela, gutxi gora-behera, 12.000 urte.
Jōmon izenak, zeramiken azaleretan ikus daitezkeen "soka" inprimaketak izendatzen ditu.
Jōmon garaiak, gutxi gora-behera, 10.000 urte iraun zuen, K. a. XII. milurtekotik K. a. III. mende ingururaino.
Garai hau, Geologia Historikoaren arabera, Pleistozeno amaieratik Holozeno hasieraraino garatu zen Japonian, eta, munduaren historian, Mesolito (edo Paleolito amaieratik) garaitik Neolitorainoko garairaino doan tarteari dagokio, Harri Aroan. Aipatu behar da zeramikaren aurkikuntza eta "etxebizitza-lubaki"en garapena (竪穴住居, pit-dwelling) (hau da, sakon zulatutako solairuak dituzten etxebizitzak) beste fenomeno kultural batzuen artean.
Tokiko aldaerak onartu arren, Jōmon kulturak antzerako patroiak mantendu zituen uharte guztietan, Hokkaidotik Okinawara. Bere oinarri ekonomikoa, ehiza, arrantza eta fruitu biltzeaz osatua zegoen, laboreen nekazaritza oso primitibo baten existentzia ere suposatu den arren. Kultura honen berezitasunetako bat, Jōmon zeramikak izan ziren, izen hau, euren azaleran dituzten soka inprimaketagatik jasotzen dutenak.
Hokkaidoko eta Honshu iparraldeko biztanleek ez zuten arroz zelaien sistema hartu (Asia kontinentaletik sartua K. a. V. mende hasiera inguruan), ziur aski, arroz landareak hotzaren aurka zuen ahultasunagatik. Shikoku, Kyushu eta Honshun Yayoi kultura garatu zen bitartean, Hokkaidon, aldaketa handirik gabe mantendu zen Jomon kultura, etapa berri honetan, epi-jomon edo zoku-jomon kultura deitzen den arren.
Izenaren jatorria
Jōmon hitzak (japonieraz 縄文), bere jatorria, ingelesezko "cord marked pottery" ("soka arrastodun zeramika") esaeran du, Edward S. Morse zoologoak erabilia 1877an, Oomoriko maskordian aurkitutako zeramikari erreferentzia egiteko. Zeramika hau, Harri Aroko elementurik bereizgarrienetako bat bezala hartu izan zen Japonian. Beranduago yayoi zeramika aurkitu eta azterketa tipologikoak garatu ondoren, Jōmon zeramika eta yayoi zeramikaren arteko ezberdintasuna ezarri zen, egungo "Jōmon garaia" (縄文時代) eta "Yayoi garaia" (弥生時代)ren arteko banaketaren oinarria.
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Jōmon Aroa  |