Hammurabi: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

22:07, 4 apirila 2015ko berrikusketa

Hamurabi^[1] (k.a. 1792 - k.a. 1750) Babiloniako erregea izan zen. Bere erreinuak Babiloniaren eta amortar nomaden igoera irudikatu zuen.

Hamurabi erregea Rim-Sin erregearen jabetzak eskuratzen saiatu zen, eta bere zazpigarren urtean tronuan bere aurkariaren bi jabetza nagusienetakoak eskuratu zituen, Uruk eta Isin.

Behin jabetza hauek indartuta, beste jabetza batzuen bila hasi zen, eta hala, lau urteren buruan Rapiqum eta Shabili eskuratu zituen, eta Emutbalen aurka espedizioak burutu zituen Babiloniako ekialdean.

Hain indartsu bihurtu ondoren, azkar sortu zen Tigriseko herrien koalizio bat errege honi aurka egiteko. Ondorioz, Bi erreken guda egin zen eta Tigriseko herrien koalizioa menderatua izan zen, eta erregetzako 31. urtean Sumer eta Akadeko errege aldarrikatu zen, honela Mesopotamiaren agintea bermatzen zuen. Hala ere konkistak jarraitu zituen, Mari , Malgium eta Subartu hiriekin.

Bere erregetza Hammurabi Kodearekin amaitu zen, arauez osatutako kode bat, geroko kodeentzako modelo bezala balio izan zuena, oso garrantzitsua suertatu zen dokumentu hau Mesopotamiako gizartea ikertzeko. Bere heriotzaren ondoren Anarkia urte batzuk ezarri ziren, pertsonai ezezagun batzuk tronuarengatik borrokan aritu ziren eta. semeak hartu zuen erregetza.

Hamurabiren kodea

Ausa hirian aurkitu (1901-1902) eta gaur egun Louvreko museoan dagoen dioritazko zutarri batean idatzirik gorde den Hamurabi, Babiloniako erregearen lege bilduma. Zilindroaren behe-erliebean Samas, justiziaren jainkoa, ageri da Hamurabiri legeak ematen, erregearen legea jainkoaren hitza dela adierazi nahiz. Zutarriaren bi aldeetan, molde kuneiformez (ziri erako moldez), akkadieraz idatzitako 282 epai daude, 34 zerrendatan. Epai bilduma bat da, eta epaileentzako orientabidea izan nahi du, tokian tokiko ohiturak baztertu gabe, hala ere. Hiru gizaki maila bereizten dira bertan: libreak, mendekoak eta esklaboak. Talion legea da oinarri. Familia eskubideari dagokionez (emaztearen legezko nortasuna, ezkontza haustea, herentzia, etab.), halako oreka bat gertatzen da gizonezkoen eta emakumezkoen artean. Merkatarien aginpidea sendo bermaturik dago. Kodearen berritasuna legezko printzipioak argi adierazi izanean datza, eta berdintasuna du helburu nagusia. Erabateko eragina izan zuen antzinateko Ekialde Hurbileko legedietan. Bestalde, bertan erabilitako idazkera literatura eredu klasiko bilakatu zen urte luzeetan.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ EIMA: Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak.

Aurrekoa
Sin-Muballit

Babiloniako erregea
K. a. 1792-K. a. 1750

Ondorengoa
Samsu-Iluna

Ikus, gainera

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Hammurabi

Hammurabi Kodea

[1] EIMA: Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak.

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-[[Fitxategi:Milkau Oberer Teil der Stele mit dem Text von Hammurapis Gesetzescode 369-2.jpg|thumb|200px|[[Hammurabi Kodea]]]]
+[[Fitxategi:Milkau Oberer Teil der Stele mit dem Text von Hammurapis Gesetzescode 369-2.jpg|thumb|200px|[[Hamurabiren Kodea|Hammurabi Kodea]]]]
-'''Hamurabi'''<ref>EIMA: [http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.net/r43-573/eu/contenidos/informacion/dih/eu_5490/adjuntos/estilo_liburua/ONOMASTIKA/IZEN%20ZERRENDAK.pdf ''Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak''].</ref> (k.a. 1792 - k.a. 1750) [[Babilonia]]ko erregea izan zen. Bere erreinuak Babiloniaren eta [[amortar]] nomaden igoera irudikatu zuen.
+'''Hamurabi'''<ref>EIMA: [http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.net/r43-573/eu/contenidos/informacion/dih/eu_5490/adjuntos/estilo_liburua/ONOMASTIKA/IZEN%20ZERRENDAK.pdf ''Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak''].</ref> (k.a. 1792 - k.a. 1750) [[Babiloniar Inperioa|Babiloniako]] erregea izan zen. Bere erreinuak Babiloniaren eta [[amortar]] nomaden igoera irudikatu zuen.
 Hamurabi erregea [[Rim-Sin]] erregearen jabetzak eskuratzen saiatu zen, eta bere zazpigarren urtean tronuan bere aurkariaren bi jabetza nagusienetakoak eskuratu zituen, [[Uruk]] eta [[Isin]].
-Behin jabetza hauek indartuta, beste jabetza batzuen bila hasi zen, eta hala, lau urteren buruan [[Rapiqum]] eta [[Shabili]] eskuratu zituen, eta [[Emutbal]]en aurka espedizioak burutu zituen [[Babilonia]]ko ekialdean.
+Behin jabetza hauek indartuta, beste jabetza batzuen bila hasi zen, eta hala, lau urteren buruan [[Rapiqum]] eta [[Shabili]] eskuratu zituen, eta [[Emutbal]]en aurka espedizioak burutu zituen [[Babiloniar Inperioa|Babiloniako]] ekialdean.
-Hain indartsu bihurtu ondoren, azkar sortu zen [[Tigris]]eko herrien koalizio bat errege honi aurka egiteko. Ondorioz, Bi erreken guda egin zen eta [[Tigris]]eko herrien koalizioa menderatua izan zen, eta erregetzako 31. urtean [[Sumer]] eta [[Akad]]eko errege aldarrikatu zen, honela [[Mesopotamia]]ren agintea bermatzen zuen. Hala ere konkistak jarraitu zituen, [[Mari (Siria)|Mari]] , [[Malgium]] eta [[Subartu]] hiriekin.
+Hain indartsu bihurtu ondoren, azkar sortu zen [[Tigris]]eko herrien koalizio bat errege honi aurka egiteko. Ondorioz, Bi erreken guda egin zen eta [[Tigris]]eko herrien koalizioa menderatua izan zen, eta erregetzako 31. urtean [[Sumer]] eta [[Akadiar Inperioa|Akadeko]] errege aldarrikatu zen, honela [[Mesopotamia]]ren agintea bermatzen zuen. Hala ere konkistak jarraitu zituen, [[Mari (Siria)|Mari]] , [[Malgium]] eta [[Subartu]] hiriekin.
-Bere erregetza [[Hammurabi Kodea]]rekin amaitu zen, arauez osatutako kode bat, geroko kodeentzako modelo bezala balio izan zuena, oso garrantzitsua suertatu zen dokumentu hau Mesopotamiako gizartea ikertzeko. Bere heriotzaren ondoren [[Anarkia]] urte batzuk ezarri ziren, pertsonai ezezagun batzuk tronuarengatik borrokan aritu ziren eta. semeak hartu zuen erregetza.
+Bere erregetza [[Hamurabiren Kodea|Hammurabi Kodearekin]] amaitu zen, arauez osatutako kode bat, geroko kodeentzako modelo bezala balio izan zuena, oso garrantzitsua suertatu zen dokumentu hau Mesopotamiako gizartea ikertzeko. Bere heriotzaren ondoren [[Anarkia]] urte batzuk ezarri ziren, pertsonai ezezagun batzuk tronuarengatik borrokan aritu ziren eta. semeak hartu zuen erregetza.
 == Hamurabiren kodea ==
-Ausa hirian aurkitu ([[1901]]-1902) eta gaur egun [[Louvreko museoa]]n dagoen dioritazko zutarri batean idatzirik gorde den Hamurabi, Babiloniako erregearen lege bilduma. Zilindroaren behe-erliebean Samas, justiziaren jainkoa, ageri da Hamurabiri legeak ematen, erregearen legea jainkoaren hitza dela adierazi nahiz. Zutarriaren bi aldeetan, molde kuneiformez (ziri erako moldez), akkadieraz idatzitako 282 epai daude, 34 zerrendatan. Epai bilduma bat da, eta epaileentzako orientabidea izan nahi du, tokian tokiko ohiturak baztertu gabe, hala ere. Hiru gizaki maila bereizten dira bertan: libreak, mendekoak eta esklaboak. ''[[Talion legea]]'' da oinarri. Familia eskubideari dagokionez (emaztearen legezko nortasuna, ezkontza haustea, herentzia, etab.), halako oreka bat gertatzen da gizonezkoen eta emakumezkoen artean. Merkatarien aginpidea sendo bermaturik dago. Kodearen berritasuna legezko printzipioak argi adierazi izanean datza, eta berdintasuna du helburu nagusia. Erabateko eragina izan zuen antzinateko [[Ekialde Hurbil]]eko legedietan. Bestalde, bertan erabilitako idazkera literatura eredu klasiko bilakatu zen urte luzeetan.
+Ausa hirian aurkitu ([[1901]]-1902) eta gaur egun [[Louvre museoa|Louvreko museoan]] dagoen dioritazko zutarri batean idatzirik gorde den Hamurabi, Babiloniako erregearen lege bilduma. Zilindroaren behe-erliebean Samas, justiziaren jainkoa, ageri da Hamurabiri legeak ematen, erregearen legea jainkoaren hitza dela adierazi nahiz. Zutarriaren bi aldeetan, molde kuneiformez (ziri erako moldez), akkadieraz idatzitako 282 epai daude, 34 zerrendatan. Epai bilduma bat da, eta epaileentzako orientabidea izan nahi du, tokian tokiko ohiturak baztertu gabe, hala ere. Hiru gizaki maila bereizten dira bertan: libreak, mendekoak eta esklaboak. ''[[Talioiaren lege|Talion legea]]'' da oinarri. Familia eskubideari dagokionez (emaztearen legezko nortasuna, ezkontza haustea, herentzia, etab.), halako oreka bat gertatzen da gizonezkoen eta emakumezkoen artean. Merkatarien aginpidea sendo bermaturik dago. Kodearen berritasuna legezko printzipioak argi adierazi izanean datza, eta berdintasuna du helburu nagusia. Erabateko eragina izan zuen antzinateko [[Ekialde Hurbila|Ekialde Hurbileko]] legedietan. Bestalde, bertan erabilitako idazkera literatura eredu klasiko bilakatu zen urte luzeetan.
 == Erreferentziak ==
@@ 20. lerroa: / 20. lerroa: @@
 | aurrekoa = [[Sin-Muballit]]
 | titulua = Babiloniako erregea
-| epea = [[K. a. 1792]]-[[K. a. 1750]]
+| epea = [[K. a. XVIII. mendea|K. a. 1792]]-[[K. a. XVIII. mendea|K. a. 1750]]
 | ondorengoa = [[Samsu-Iluna]]
 }}
@@ 27. lerroa: / 27. lerroa: @@
 {{commonskat}}
-* [[Hammurabi Kodea]]
+* [[Hamurabiren Kodea|Hammurabi Kodea]]
 [[Kategoria:Babiloniako errege-erreginak]]