Juan Jose Ibarretxe: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
7. lerroa: 7. lerroa:
| hasiera = [[1999]]ko [[urtarrilaren 2]]a
| hasiera = [[1999]]ko [[urtarrilaren 2]]a
| bukaera = [[2009]]ko [[maiatzaren 7]]a
| bukaera = [[2009]]ko [[maiatzaren 7]]a
| 1data1 = [[Lehendakariorde]]a
| 1data1 = [[Lehendakari]]ordea
| 1data2 = [[Idoia Zenarrutzabeitia]]
| 1data2 = [[Idoia Zenarrutzabeitia]]
| aurrekoa = [[Jose Antonio Ardanza]]
| aurrekoa = [[Jose Antonio Ardanza]]
| ondorengoa = [[Patxi López]]
| ondorengoa = [[Patxi López]]
| armarria2 = Escudo del Pais Vasco.svg
| armarria2 = Escudo del Pais Vasco.svg
| kargua2 = [[Eusko Jaurlaritza]]ko 5. [[Lehendakariorde]]a
| kargua2 = [[Eusko Jaurlaritza]]ko 5. [[Lehendakari]]ordea
| hasiera2 = [[1995]]
| hasiera2 = [[1995]]
| bukaera2 = [[1999]]
| bukaera2 = [[1999]]
| 2data1 = [[Lehendakari]]a
| 2data1 = [[Lehendakari]]a
| 2data2 = [[Jose Antonio Ardanza]]
| 2data2 = [[Jose Antonio Ardanza]]
| aurrekoa2 = [[Ramon Jauregi]]
| aurrekoa2 = [[Ramón Jáuregui|Ramon Jauregi]]
| ondorengoa2 = [[Idoia Zenarrutzabeitia]]
| ondorengoa2 = [[Idoia Zenarrutzabeitia]]
| jaiodata = [[1957]]ko [[martxoaren 15]]a
| jaiodata = [[1957]]ko [[martxoaren 15]]a
| jaiolekua = [[Laudio]], [[Araba]]</br>{{EH|1}}
| jaiolekua = [[Laudio]], [[Araba]]</br>{{EH|1}}
| alderdia = [[EAJ]]
| alderdia = [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJ]]
| ezkontidea = Begoña Arregui
| ezkontidea = Begoña Arregui
| lanbidea = Ekonomilaria
| lanbidea = Ekonomilaria
27. lerroa: 27. lerroa:
}}
}}


'''Juan José Ibarretxe Markuartu''' ([[Laudio]], [[1957]]ko [[martxoaren 15]]a - ) [[euskal herritar]] [[politika]]ria da, [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJren]] kidea eta [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomia Erkidegoko]] [[Lehendakari]]a [[1999]]ko [[urtarrilaren 2]]tik [[2009]]ko [[maiatzaren 5]]a arte.
'''Juan José Ibarretxe Markuartu''' ([[Laudio]], [[1957]]ko [[martxoaren 15]]a - ) [[euskal Herria|euskal herritar]] [[politika]]ria da, [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJren]] kidea eta [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomia Erkidegoko]] [[Lehendakari]]a [[1999]]ko [[urtarrilaren 2]]tik [[2009]]ko [[maiatzaren 5]]a arte.


=== Estreinako urteak politikan ===
=== Estreinako urteak politikan ===
Ibarretxe [[1979]]an hasi zen politikan, [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJn]] sartu zenean. [[1983]]ko udal-hauteskundeetan, [[Laudio]]n EAJko zerrendaburua izan zen. Bozken % 31.5 eta 7 zinegotzi lortu zituen: nahiz eta gehiengo absolutua ez lortu (udala 21 zinegotzik osatzen baitzuten), legegintzaldi horretarako alkate izan zen.
Ibarretxe [[1979]]an hasi zen politikan, [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJn]] sartu zenean. [[1983]]ko udal-hauteskundeetan, [[Laudio]]n EAJko zerrendaburua izan zen. Bozken % 31.5 eta 7 zinegotzi lortu zituen: nahiz eta gehiengo absolutua ez lortu (udala 21 zinegotzik osatzen baitzuten), legegintzaldi horretarako alkate izan zen.


Horrekin batera, [[Arabako Batzar Nagusiak|Arabako Batzar Nagusietan]] aritu zen; [[1983]] eta [[1994]] bitartean prokuradorea izan zen, eta presidentea [[1986]]ko [[irailaren 30]]etik [[1991]]ko [[ekainaren 26]] arte. [[Eusko Legebiltzarra|Eusko Legebiltzarrera]] [[1984]]an sartu zen, bigarren legegintzaldian.
Horrekin batera, [[Arabako Biltzar Nagusiak|Arabako Batzar Nagusietan]] aritu zen; [[1983]] eta [[1994]] bitartean prokuradorea izan zen, eta presidentea [[1986]]ko [[irailaren 30]]etik [[1991]]ko [[ekainaren 26]] arte. [[Eusko Legebiltzarra|Eusko Legebiltzarrera]] [[1984]]an sartu zen, bigarren legegintzaldian.


Bi urte geroago, Ekonomia eta Aurrekontuen batzrordeko presidente izendatu zuten. Kargu horretan hiru legegintzalditan jardun zuen, [[1995]]eko [[urtarrilaren 4]] arte, [[Jose Antonio Ardanza]] [[Lehendakari]]ak [[lehendakariorde]] izendatu baitzuen.
Bi urte geroago, Ekonomia eta Aurrekontuen batzrordeko presidente izendatu zuten. Kargu horretan hiru legegintzalditan jardun zuen, [[1995]]eko [[urtarrilaren 4]] arte, [[Jose Antonio Ardanza]] [[Lehendakari]]ak [[lehendakari]]orde izendatu baitzuen.


== Lehendakariordea ==
== Lehendakariordea ==
Ardantza buru zuen bosgarren legegintzaldiko gobernua [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJk]], [[Eusko Alkartasuna|EAk]] eta [[Euskadiko Alderdi Sozialista - Euskadiko Ezkerra|PSE-EEk]] osatzen zuten. Koalizioak [[1998]]ko uztailera arte iraun bazuen ere, legegintzaldiaren amaiera arte Ibarretxe lehendakariorde eta Ogasun sailburu izan zen ([[1999]]).
Ardantza buru zuen bosgarren legegintzaldiko gobernua [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJk]], [[Eusko Alkartasuna|EAk]] eta [[PSE-EE]]k osatzen zuten. Koalizioak [[1998]]ko uztailera arte iraun bazuen ere, legegintzaldiaren amaiera arte Ibarretxe lehendakariorde eta Ogasun sailburu izan zen ([[1999]]).


Ogasun sailburua izanda, [[1997]]ko martxo eta maiatzaren bitartean Espainiako gobernuarekin kupoa negoziatzeko eta kontzertu ekonomikoa berritzeko [[Eusko Jaurlaritza]]ren ordezkaritzaren burua izan zen Ibarretxe. Garai hartan, [[Jose Maria Aznar]] [[Espainia]]ko presidente izendatzeko [[Espainiako Diputatuen Kongresua|Madrilgo Diputatuen Kongresuan]] [[Alderdi Popularra|PPk]] eta EAJk hitzarmena adostu arren, negoziazio gogorrak izan ziren. [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]k [[BEZ]] izan ezik,zerga guztien gainean arautzeko eta biltzeko ahalmen ia-ia osoa lortu zuen.
Ogasun sailburua izanda, [[1997]]ko martxo eta maiatzaren bitartean Espainiako gobernuarekin kupoa negoziatzeko eta kontzertu ekonomikoa berritzeko [[Eusko Jaurlaritza]]ren ordezkaritzaren burua izan zen Ibarretxe. Garai hartan, [[José María Aznar|Jose Maria Aznar]] [[Espainia]]ko presidente izendatzeko [[Espainiako Diputatuen Kongresua|Madrilgo Diputatuen Kongresuan]] [[PP]]k eta EAJk hitzarmena adostu arren, negoziazio gogorrak izan ziren. [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]k [[Balio Erantsiaren gaineko Zerga|BEZ]] izan ezik,zerga guztien gainean arautzeko eta biltzeko ahalmen ia-ia osoa lortu zuen.


== Lehendakaria ==
== Lehendakaria ==
=== VI. Legegintzaldia (1998-2001) ===
=== VI. Legegintzaldia (1998-2001) ===
[[Fitxategi:Elecciones al Parlamento Vasco 1998.png|thumb|350px|left|Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeen emaitzak 1998an.]]
[[Fitxategi:Elecciones al Parlamento Vasco 1998.png|thumb|350px|left|Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeen emaitzak 1998an.]]
V. Legegintzaldia [[Jose Antonio Ardanza]]ren azkena izan zen, politikako fronteko lehen lerroan urte gehiegi eman ondoren; haren ordez, [[Euzkadi Buru Batzar]]rak Ibarretxe hautatu zuen: Kontzertu Ekonomikoaren negoziazioaren arrakastak alde izan zuen.
V. Legegintzaldia [[Jose Antonio Ardanza]]ren azkena izan zen, politikako fronteko lehen lerroan urte gehiegi eman ondoren; haren ordez, [[Euzkadi Buru Batzarra]]k Ibarretxe hautatu zuen: Kontzertu Ekonomikoaren negoziazioaren arrakastak alde izan zuen.


Hauteskundeeak [[1998]]ko [[urriaren 25]]ean egin ziren. Testuinguru politikoa nabarmen aldatu zen, ez bakarrik Ardantzak berriro aurkezteko muzin egin izanagatik: izan ere, [[irailaren 17]]an, [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] su-etena ezarri zuen, [[irailaren 11|11n]] [[Lizarrako Akordioa]]ren sinaduraren ostean. Hauteskundeetan, [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJk]] botoen % 27.28 lortu zuen, [[Eusko Legebiltzar]]reko 21 eserlekurekin.
Hauteskundeeak [[1998]]ko [[urriaren 25]]ean egin ziren. Testuinguru politikoa nabarmen aldatu zen, ez bakarrik Ardantzak berriro aurkezteko muzin egin izanagatik: izan ere, [[irailaren 17]]an, [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] su-etena ezarri zuen, [[irailaren 11|11n]] [[Lizarra-Garaziko Hitzarmena|Lizarrako Akordioaren]] sinaduraren ostean. Hauteskundeetan, [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJk]] botoen % 27.28 lortu zuen, [[Eusko Legebiltzarra|Eusko Legebiltzarreko]] 21 eserlekurekin.


Ibarretxe lehendakari [[1999]]ko [[urtarrilaren 2]]an izendatu zuten, lehenengo [[araba]]rra eta historiako gazteena, 41 urte baitzituen. EAJ, [[Eusko Alkartasuna|EA]] eta [[Euskal Herritarrok]]en babesa jaso zuen. Martxoan, hiru alderdi abertzaleon arteko gobernu-hitzarmena adostu zen, eta EAJ eta EAren arteko koalizio-gobernua osatu. Akordio hartan, Euskal Herritarrokek politikaren mesedetan ekintza armatua baztertzen zela adierazi zuen.
Ibarretxe lehendakari [[1999]]ko [[urtarrilaren 2]]an izendatu zuten, lehenengo [[araba]]rra eta historiako gazteena, 41 urte baitzituen. EAJ, [[Eusko Alkartasuna|EA]] eta [[Euskal Herritarrok]]en babesa jaso zuen. Martxoan, hiru alderdi abertzaleon arteko gobernu-hitzarmena adostu zen, eta EAJ eta EAren arteko koalizio-gobernua osatu. Akordio hartan, Euskal Herritarrokek politikaren mesedetan ekintza armatua baztertzen zela adierazi zuen.


Nolanahi ere, [[1999]]ko [[azaroaren 27]]an ETAk su-etena hautsi zuenean, EAJ eta EAri hitzartutakoa bete ez izana egotzi zion. [[2000]]ko [[urtarrilaren 21]]ean, ETAk 20 kilo dinamitaz betetako bonba-autoa leherrazi zuen [[Madril]]en. Horren ondorioz, Pedro Antonio Blanco teniente koronela hil zen. Ibarretxek EHrekiko akordioa etenda utzi zuen. ETAk [[Fernando Buesa]] [[Euskadiko Alderdi Sozialista - Euskadiko Ezkerra|PSE-EEko]] agintaria eta Jorge Díez bizkartzaina hil ondoren, akordioa apurtu egin zen.
Nolanahi ere, [[1999]]ko [[azaroaren 27]]an ETAk su-etena hautsi zuenean, EAJ eta EAri hitzartutakoa bete ez izana egotzi zion. [[2000]]ko [[urtarrilaren 21]]ean, ETAk 20 kilo dinamitaz betetako bonba-autoa leherrazi zuen [[Madril]]en. Horren ondorioz, Pedro Antonio Blanco teniente koronela hil zen. Ibarretxek EHrekiko akordioa etenda utzi zuen. ETAk [[Fernando Buesa]] [[PSE-EE]]ko agintaria eta Jorge Díez bizkartzaina hil ondoren, akordioa apurtu egin zen.


Akordioaren hausturaren eta Euskal Herritarrokek legebiltzarra utzi izanaren ondorioz, EAJ gutxiengoan geratu zen gobernuan. Orduko euskal politika bi frontetan zegoen banatuta: batetik, konstituzionalistak ([[Alderdi Popularra|PP]] eta [[Espainiako Langileen Alderdi Sozialista|PSOE]]); bestetik, abertzaleak (gainerakoak). PSE eta PPren arteko oposizio bateratuaren aurrean, legeak ezin ziren aurrera atera. [[2001]]eko aurrekontuak ez ziren onartu, eta [[2000]]koak berriz erabili behar izan ziren. Hori dela eta, hauteskundeak [[2001]]eko [[maiatzaren 13]]ra aurreratu ziren.
Akordioaren hausturaren eta Euskal Herritarrokek legebiltzarra utzi izanaren ondorioz, EAJ gutxiengoan geratu zen gobernuan. Orduko euskal politika bi frontetan zegoen banatuta: batetik, konstituzionalistak ([[PP]] eta [[Espainiako Langile Alderdi Sozialista|PSOE]]); bestetik, abertzaleak (gainerakoak). PSE eta PPren arteko oposizio bateratuaren aurrean, legeak ezin ziren aurrera atera. [[2001]]eko aurrekontuak ez ziren onartu, eta [[2000]]koak berriz erabili behar izan ziren. Hori dela eta, hauteskundeak [[2001]]eko [[maiatzaren 13]]ra aurreratu ziren.


=== VII. Legegintzaldia (2001-2005) ===
=== VII. Legegintzaldia (2001-2005) ===
[[Fitxategi:Elecciones al Parlamento Vasco 2001.png|thumb|350px|left|Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeen emaitzak, 2001ean.]]
[[Fitxategi:Elecciones al Parlamento Vasco 2001.png|thumb|350px|left|Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeen emaitzak, 2001ean.]]
[[Eusko Legebiltzar]]erako [[2001]]eko hauteskunde kanpaina historiako gogorrenetakoa izan da, oso proposamen ezberdinetako bi bloke aurkeztu baitziren. [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJ]] eta [[Eusko Alkartasuna|EA]] elkarrekin joan ziren, programan garaiko egoera politiko gainditzeko asmoa garbi aldarrikatuta. Abertzalea ez izan arren, [[Ezker Batua Berdeak|Ezker Batua]] bloke nazionalistaren barruan sartu zuten hainbat komunikabidek. [[Euskal Herritarrok]] ere aurkeztu zen. Nahiz eta Ibarretxek euren botoez gobernatzeko baliatuko ez zela adierazi, inon jartzekotan, komunikabideek nazionalisten aldean kokatu zituzten.
[[Eusko Legebiltzarra|Eusko Legebiltzarerako]] [[2001]]eko hauteskunde kanpaina historiako gogorrenetakoa izan da, oso proposamen ezberdinetako bi bloke aurkeztu baitziren. [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJ]] eta [[Eusko Alkartasuna|EA]] elkarrekin joan ziren, programan garaiko egoera politiko gainditzeko asmoa garbi aldarrikatuta. Abertzalea ez izan arren, [[Ezker Batua-Berdeak|Ezker Batua]] bloke nazionalistaren barruan sartu zuten hainbat komunikabidek. [[Euskal Herritarrok]] ere aurkeztu zen. Nahiz eta Ibarretxek euren botoez gobernatzeko baliatuko ez zela adierazi, inon jartzekotan, komunikabideek nazionalisten aldean kokatu zituzten.


Bere aurrean, [[Alderdi Popularra|PP]] eta [[Euskadiko Alderdi Sozialista - Euskadiko Ezkerra|PSE-EE]] aurkeztu ziren, konstituzionalistak deitzen zirenak, koalizio berean joan ez arren. [[Espainia]]ko hedabide nagusi guztiek babestuta, [[Jaime Mayor Oreja]]k eta [[Nicolás Redondo Terreros]]ek (bi alderdien buruak, hurrenez hurren) bat egin zuten garaiko sistema politikoa ([[Gernikako Estatutua]] eta [[1978ko Espainiako Konstituzioa]]) irmo defendatzean, eta [[terrorismo]]a amai zedin abertzaleak botere-gunetik kentzea beharrezkoa zela argudiatzean.
Bere aurrean, [[PP]] eta [[PSE-EE]] aurkeztu ziren, konstituzionalistak deitzen zirenak, koalizio berean joan ez arren. [[Espainia]]ko hedabide nagusi guztiek babestuta, [[Jaime Mayor Oreja]]k eta [[Nicolás Redondo Terreros]]ek (bi alderdien buruak, hurrenez hurren) bat egin zuten garaiko sistema politikoa ([[1979ko Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua|Gernikako Estatutua]] eta [[espainiako 1978ko konstituzioa|1978ko Espainiako Konstituzioa]]) irmo defendatzean, eta [[terrorismo]]a amai zedin abertzaleak botere-gunetik kentzea beharrezkoa zela argudiatzean.


Azkenean, aldea uste baino askoz handiagoa izan zen. EAJ-EAk botoen % 42.7 lortu zuten eta 33 eserleku (26 EAJk eta 7 EAk); Ezker Batuak, 3; PPk eta PSOEk, 32 (19 PPk, 13 PSOEk); eta Euskal Herritarrokek, 7. Gauzak horrela, [[2001]]eko [[ekainaren 1]]2an, EAJ-EA eta EBen babesarekin, Ibarretxe lehendakari hautatu zuten eta hiru alderdiok gobernua osatu.
Azkenean, aldea uste baino askoz handiagoa izan zen. EAJ-EAk botoen % 42.7 lortu zuten eta 33 eserleku (26 EAJk eta 7 EAk); Ezker Batuak, 3; PPk eta PSOEk, 32 (19 PPk, 13 PSOEk); eta Euskal Herritarrokek, 7. Gauzak horrela, [[2001]]eko [[ekainaren 1]]2an, EAJ-EA eta EBen babesarekin, Ibarretxe lehendakari hautatu zuten eta hiru alderdiok gobernua osatu.
64. lerroa: 64. lerroa:
Hala ere, gehiengo absolutua lortzeko bi parlamentari behar zituen gobernuak, baina modu batean edo bestean, aurrekontuak aurrera atera ziren: [[2002]]an [[Sozialista Abertzaleak]] abstenitu zen zenbait partidatan, [[2003]]an Jaime Mayor Oreja ez zen bozketara iritsi, eta [[2005]]ean parlamentari sozialista batek huts egin zuen bozkatzean.
Hala ere, gehiengo absolutua lortzeko bi parlamentari behar zituen gobernuak, baina modu batean edo bestean, aurrekontuak aurrera atera ziren: [[2002]]an [[Sozialista Abertzaleak]] abstenitu zen zenbait partidatan, [[2003]]an Jaime Mayor Oreja ez zen bozketara iritsi, eta [[2005]]ean parlamentari sozialista batek huts egin zuen bozkatzean.


Legegintzaldiko ekimen sonatuena [[Ibarretxe Plana]] zeritzona izan zen. Hauteskunde programan agindu bezala, garaiko egoera politikoa gainditu nahi izan zuen [[Eusko Jaurlaritza]]k. Independentismoa aldarrikatu gabe, [[Espainia]] eta [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]ren arteko erlazioa asoziazio askean oinarritzen zela adierazten zuen. [[Eusko Legebiltzar]]rean [[2004]]ko [[abenduaren 30]]ean onartu zen Plana, Sozialista Abertzaleen sei parlamentarietako hiruk alde bozkatu zutelako eta beste hirurek aurka. Espainiako Kongresuak, ordea, uko nabarmena egin zion planari: 313 boto kontra ([[Espainiako Langileen Alderdi Sozialista|PSOE]], [[Alderdi Popularra|PP]], [[Ezker Batua (Espainia)|Ezker Batua]], [[Coalición Canaria]] eta [[Chunta Aragonesista]]), 29 alde ([[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJ]], [[Eusko Alkartasuna|EA]], [[Nafarroa Bai]], [[CiU]], [[ERC]] eta [[BNG]]) eta bi abstenzio (IC-V).
Legegintzaldiko ekimen sonatuena [[Ibarretxe Plana]] zeritzona izan zen. Hauteskunde programan agindu bezala, garaiko egoera politikoa gainditu nahi izan zuen [[Eusko Jaurlaritza]]k. Independentismoa aldarrikatu gabe, [[Espainia]] eta [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]ren arteko erlazioa asoziazio askean oinarritzen zela adierazten zuen. [[Eusko Legebiltzarra|Eusko Legebiltzarrean]] [[2004]]ko [[abenduaren 30]]ean onartu zen Plana, Sozialista Abertzaleen sei parlamentarietako hiruk alde bozkatu zutelako eta beste hirurek aurka. Espainiako Kongresuak, ordea, uko nabarmena egin zion planari: 313 boto kontra ([[Espainiako Langile Alderdi Sozialista|PSOE]], [[PP]], [[Ezker Batua (Espainia)|Ezker Batua]], [[Kanariar Koalizioa|Coalición Canaria]] eta [[Chunta Aragonesista]]), 29 alde ([[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJ]], [[Eusko Alkartasuna|EA]], [[Nafarroa Bai]], [[Konbergentzia eta Batasuna|CiU]], [[Kataluniako Ezker Errepublikarra|ERC]] eta [[Galiziako Bloke Nazionalista|BNG]]) eta bi abstenzio (IC-V).


=== VIII. Legegintzaldia (2005-2009) ===
=== VIII. Legegintzaldia (2005-2009) ===
[[Fitxategi:Elecciones al Parlamento Vasco 2005.png|thumb|350px|left|Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeen emaitzak, 2005ean.]]
[[Fitxategi:Elecciones al Parlamento Vasco 2005.png|thumb|350px|left|Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeen emaitzak, 2005ean.]]
[[2005]]eko [[apirilaren 17]]ko hauteskundeetan [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJk]] eta [[Eusko Alkartasuna|EAk]] uste baino emaitza pobreagoak lortu zituzten: botoen % 38.67 eta 29 eserleku. [[Ezker Batua Berdeak|Ezker Batuak]] 3 eskuratu zituen. [[Euskadiko Alderdi Sozialista - Euskadiko Ezkerra|PSE-EEk]] 18 parlamentari atera zituen eta [[Euskal Herrialdeetako Alderdi Komunista|EHAKk]], 9. [[Aralar (alderdi politikoa)|Aralarrek]], eserleku bat lortuta, Eusko Legebiltzarrean sartzea lortu zuen. Ibarretxe Lehendakari EAJ, EA eta EB-Ben bozkek izendatu zuten [[ekainaren 23]]an.
[[2005]]eko [[apirilaren 17]]ko hauteskundeetan [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJk]] eta [[Eusko Alkartasuna|EAk]] uste baino emaitza pobreagoak lortu zituzten: botoen % 38.67 eta 29 eserleku. [[Ezker Batua-Berdeak|Ezker Batuak]] 3 eskuratu zituen. [[PSE-EE]]k 18 parlamentari atera zituen eta [[Euskal Herrialdeetako Alderdi Komunista|EHAKk]], 9. [[Aralar (alderdi politikoa)|Aralarrek]], eserleku bat lortuta, Eusko Legebiltzarrean sartzea lortu zuen. Ibarretxe Lehendakari EAJ, EA eta EB-Ben bozkek izendatu zuten [[ekainaren 23]]an.


[[2004]]ko [[martxoaren 14]]ko hauteskundeen ondorioz, [[Espainia]]ko gobernu berria zela medio, [[Madril]] eta [[Gasteiz]]en arteko hartu-emana arindu zen. Gainera, Ibarretxe Planaren polemika lausotu zen [[2006-2007ko ETAren su-etena|ETAren su-etenarekin]]. Legegintzaldi honetan, beraz, bi blokeen politikak elkarlanari utzi dio bidea ezarian-ezarian.
[[2004]]ko [[martxoaren 14]]ko hauteskundeen ondorioz, [[Espainia]]ko gobernu berria zela medio, [[Madril]] eta [[Gasteiz]]en arteko hartu-emana arindu zen. Gainera, Ibarretxe Planaren polemika lausotu zen [[2006-2007ko ETAren su-etena|ETAren su-etenarekin]]. Legegintzaldi honetan, beraz, bi blokeen politikak elkarlanari utzi dio bidea ezarian-ezarian.

00:24, 21 apirila 2015ko berrikusketa

Txantiloi:Agintari infotaula

Juan José Ibarretxe Markuartu (Laudio, 1957ko martxoaren 15a - ) euskal herritar politikaria da, EAJren kidea eta Euskal Autonomia Erkidegoko Lehendakaria 1999ko urtarrilaren 2tik 2009ko maiatzaren 5a arte.

Estreinako urteak politikan

Ibarretxe 1979an hasi zen politikan, EAJn sartu zenean. 1983ko udal-hauteskundeetan, Laudion EAJko zerrendaburua izan zen. Bozken % 31.5 eta 7 zinegotzi lortu zituen: nahiz eta gehiengo absolutua ez lortu (udala 21 zinegotzik osatzen baitzuten), legegintzaldi horretarako alkate izan zen.

Horrekin batera, Arabako Batzar Nagusietan aritu zen; 1983 eta 1994 bitartean prokuradorea izan zen, eta presidentea 1986ko irailaren 30etik 1991ko ekainaren 26 arte. Eusko Legebiltzarrera 1984an sartu zen, bigarren legegintzaldian.

Bi urte geroago, Ekonomia eta Aurrekontuen batzrordeko presidente izendatu zuten. Kargu horretan hiru legegintzalditan jardun zuen, 1995eko urtarrilaren 4 arte, Jose Antonio Ardanza Lehendakariak lehendakariorde izendatu baitzuen.

Lehendakariordea

Ardantza buru zuen bosgarren legegintzaldiko gobernua EAJk, EAk eta PSE-EEk osatzen zuten. Koalizioak 1998ko uztailera arte iraun bazuen ere, legegintzaldiaren amaiera arte Ibarretxe lehendakariorde eta Ogasun sailburu izan zen (1999).

Ogasun sailburua izanda, 1997ko martxo eta maiatzaren bitartean Espainiako gobernuarekin kupoa negoziatzeko eta kontzertu ekonomikoa berritzeko Eusko Jaurlaritzaren ordezkaritzaren burua izan zen Ibarretxe. Garai hartan, Jose Maria Aznar Espainiako presidente izendatzeko Madrilgo Diputatuen Kongresuan PPk eta EAJk hitzarmena adostu arren, negoziazio gogorrak izan ziren. Euskal Autonomia Erkidegoak BEZ izan ezik,zerga guztien gainean arautzeko eta biltzeko ahalmen ia-ia osoa lortu zuen.

Lehendakaria

VI. Legegintzaldia (1998-2001)

Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeen emaitzak 1998an.

V. Legegintzaldia Jose Antonio Ardanzaren azkena izan zen, politikako fronteko lehen lerroan urte gehiegi eman ondoren; haren ordez, Euzkadi Buru Batzarrak Ibarretxe hautatu zuen: Kontzertu Ekonomikoaren negoziazioaren arrakastak alde izan zuen.

Hauteskundeeak 1998ko urriaren 25ean egin ziren. Testuinguru politikoa nabarmen aldatu zen, ez bakarrik Ardantzak berriro aurkezteko muzin egin izanagatik: izan ere, irailaren 17an, ETAk su-etena ezarri zuen, 11n Lizarrako Akordioaren sinaduraren ostean. Hauteskundeetan, EAJk botoen % 27.28 lortu zuen, Eusko Legebiltzarreko 21 eserlekurekin.

Ibarretxe lehendakari 1999ko urtarrilaren 2an izendatu zuten, lehenengo arabarra eta historiako gazteena, 41 urte baitzituen. EAJ, EA eta Euskal Herritarroken babesa jaso zuen. Martxoan, hiru alderdi abertzaleon arteko gobernu-hitzarmena adostu zen, eta EAJ eta EAren arteko koalizio-gobernua osatu. Akordio hartan, Euskal Herritarrokek politikaren mesedetan ekintza armatua baztertzen zela adierazi zuen.

Nolanahi ere, 1999ko azaroaren 27an ETAk su-etena hautsi zuenean, EAJ eta EAri hitzartutakoa bete ez izana egotzi zion. 2000ko urtarrilaren 21ean, ETAk 20 kilo dinamitaz betetako bonba-autoa leherrazi zuen Madrilen. Horren ondorioz, Pedro Antonio Blanco teniente koronela hil zen. Ibarretxek EHrekiko akordioa etenda utzi zuen. ETAk Fernando Buesa PSE-EEko agintaria eta Jorge Díez bizkartzaina hil ondoren, akordioa apurtu egin zen.

Akordioaren hausturaren eta Euskal Herritarrokek legebiltzarra utzi izanaren ondorioz, EAJ gutxiengoan geratu zen gobernuan. Orduko euskal politika bi frontetan zegoen banatuta: batetik, konstituzionalistak (PP eta PSOE); bestetik, abertzaleak (gainerakoak). PSE eta PPren arteko oposizio bateratuaren aurrean, legeak ezin ziren aurrera atera. 2001eko aurrekontuak ez ziren onartu, eta 2000koak berriz erabili behar izan ziren. Hori dela eta, hauteskundeak 2001eko maiatzaren 13ra aurreratu ziren.

VII. Legegintzaldia (2001-2005)

Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeen emaitzak, 2001ean.

Eusko Legebiltzarerako 2001eko hauteskunde kanpaina historiako gogorrenetakoa izan da, oso proposamen ezberdinetako bi bloke aurkeztu baitziren. EAJ eta EA elkarrekin joan ziren, programan garaiko egoera politiko gainditzeko asmoa garbi aldarrikatuta. Abertzalea ez izan arren, Ezker Batua bloke nazionalistaren barruan sartu zuten hainbat komunikabidek. Euskal Herritarrok ere aurkeztu zen. Nahiz eta Ibarretxek euren botoez gobernatzeko baliatuko ez zela adierazi, inon jartzekotan, komunikabideek nazionalisten aldean kokatu zituzten.

Bere aurrean, PP eta PSE-EE aurkeztu ziren, konstituzionalistak deitzen zirenak, koalizio berean joan ez arren. Espainiako hedabide nagusi guztiek babestuta, Jaime Mayor Orejak eta Nicolás Redondo Terrerosek (bi alderdien buruak, hurrenez hurren) bat egin zuten garaiko sistema politikoa (Gernikako Estatutua eta 1978ko Espainiako Konstituzioa) irmo defendatzean, eta terrorismoa amai zedin abertzaleak botere-gunetik kentzea beharrezkoa zela argudiatzean.

Azkenean, aldea uste baino askoz handiagoa izan zen. EAJ-EAk botoen % 42.7 lortu zuten eta 33 eserleku (26 EAJk eta 7 EAk); Ezker Batuak, 3; PPk eta PSOEk, 32 (19 PPk, 13 PSOEk); eta Euskal Herritarrokek, 7. Gauzak horrela, 2001eko ekainaren 12an, EAJ-EA eta EBen babesarekin, Ibarretxe lehendakari hautatu zuten eta hiru alderdiok gobernua osatu.

Hala ere, gehiengo absolutua lortzeko bi parlamentari behar zituen gobernuak, baina modu batean edo bestean, aurrekontuak aurrera atera ziren: 2002an Sozialista Abertzaleak abstenitu zen zenbait partidatan, 2003an Jaime Mayor Oreja ez zen bozketara iritsi, eta 2005ean parlamentari sozialista batek huts egin zuen bozkatzean.

Legegintzaldiko ekimen sonatuena Ibarretxe Plana zeritzona izan zen. Hauteskunde programan agindu bezala, garaiko egoera politikoa gainditu nahi izan zuen Eusko Jaurlaritzak. Independentismoa aldarrikatu gabe, Espainia eta Euskal Autonomia Erkidegoaren arteko erlazioa asoziazio askean oinarritzen zela adierazten zuen. Eusko Legebiltzarrean 2004ko abenduaren 30ean onartu zen Plana, Sozialista Abertzaleen sei parlamentarietako hiruk alde bozkatu zutelako eta beste hirurek aurka. Espainiako Kongresuak, ordea, uko nabarmena egin zion planari: 313 boto kontra (PSOE, PP, Ezker Batua, Coalición Canaria eta Chunta Aragonesista), 29 alde (EAJ, EA, Nafarroa Bai, CiU, ERC eta BNG) eta bi abstenzio (IC-V).

VIII. Legegintzaldia (2005-2009)

Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeen emaitzak, 2005ean.

2005eko apirilaren 17ko hauteskundeetan EAJk eta EAk uste baino emaitza pobreagoak lortu zituzten: botoen % 38.67 eta 29 eserleku. Ezker Batuak 3 eskuratu zituen. PSE-EEk 18 parlamentari atera zituen eta EHAKk, 9. Aralarrek, eserleku bat lortuta, Eusko Legebiltzarrean sartzea lortu zuen. Ibarretxe Lehendakari EAJ, EA eta EB-Ben bozkek izendatu zuten ekainaren 23an.

2004ko martxoaren 14ko hauteskundeen ondorioz, Espainiako gobernu berria zela medio, Madril eta Gasteizen arteko hartu-emana arindu zen. Gainera, Ibarretxe Planaren polemika lausotu zen ETAren su-etenarekin. Legegintzaldi honetan, beraz, bi blokeen politikak elkarlanari utzi dio bidea ezarian-ezarian.

Su-etenaren testuinguruan, Ibarretxe alderdi guztiekin elkarrizketatu zen, baita Batasuneko Arnaldo Otegi, Juan Jose Petrikorena eta Pernando Barrena ordezkariekin ere. Orduko Batasuna legez kanpo zegoela eta, Ermuko Foroak Ibarretxe salatu zuen Justizia Jauregi Gorenean (geroago, PSEko Patxi López eta Rodolfo Ares ere bai, gauza bera egin baitzuten). Hori dela eta, 2007ko urtarrilaren 31n Ibarretxek deklaratzera joan behar izan zuen.

Politika uztea

2009ko maiatzaren 5ean, politika utziko zuela esan zuen.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Juan Jose Ibarretxe Aldatu lotura Wikidatan



Aurrekoa
Jose Antonio Ardanza 		Eusko Jaurlaritzako lehendakaria

1999ko urtarrilaren 2a - 2009ko maiatzaren 7a 		Ondorengoa
Patxi López
Aurrekoa
Jon Imanol Azua (Lehena)
Fernando Buesa (Bigarrena)
Eusko Jaurlaritzaren Lehendakariordea
1995-1999 		Ondorengoa
Idoia Zenarrutzabeitia
Aurrekoa
Jon Larrinaga (Ekonomia)
Eusko Jaurlaritzaren Ogasun eta Herri Administrazio Sailburua
1999-2009 		Ondorengoa
Idoia Zenarrutzabeitia


Iñigo UrkulluPatxi LópezJuan Jose IbarretxeJose Antonio ArdanzaCarlos GaraikoetxeaRamon RubialJesus Maria LeizaolaJose Antonio Agirre


Eusko Jaurlaritza (1995-1998)

Jose Antonio Ardanza (Lehendakaritza)
Juan Jose Ibarretxe (Lehendakariordetza eta Ogasun eta Herri Administrazioa) • Ramon Jauregi, Francisco Egea eta Sabin Intxaurraga (Justizia, Ekonomia, Lan eta Gizarte Segurantza) • Juan Maria Atutxa eta Jose Manuel Martiarena (Herrizaingoa) • Javier Retegi (Industria, Nekazaritza eta Arrantza) • Inaxio Oliveri (Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa) • Iñaki Azkuna (Osasuna) • Mari Karmen Garmendia (Kultura eta Bozeramalea) • Francisco Jose Ormazabal (Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Ingurumena) • Jose Antonio Maturana eta Alvaro Amann (Garraio eta Herri Lana) • Rosa Diez eta Belen Greaves (Merkataritza, Kontsumo eta Turismoa)

Eusko Jaurlaritza (1999-2001)

Juan Jose Ibarretxe (Lehendakaritza)
Idoia Zenarruzabeitia (Lehendakariordetza eta Ogasun eta Herri Administrazioa) • Inaxio Oliveri (Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa) • Javier Balza (Herrizaingoa) • Josu Jon Imaz (Industria, Merkataritza eta Turismoa) • Sabin Intxaurraga (Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza) • Iñaki Azkuna eta Gabriel Maria Inclan (Osasuna) • Mari Karmen Garmendia (Kultura) • Francisco Jose Ormazabal (Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Ingurumena) • Alvaro Amann (Garraio eta Herri Lanak) • Iñaki Gerenabarrena (Nekazaritza eta Arrantza)

Eusko Jaurlaritza (2001-2005)

Juan Jose Ibarretxe (Lehendakaritza)
Idoia Zenarruzabeitia (Lehendakariordetza eta Ogasuna eta Herri Administrazioa) • Anjeles Iztueta (Hezkuntza, Unibertsitateak eta Ikerketa) • Javier Balza (Herrizaingoa) • Ana Aguirre (Industria, Merkataritza eta Turismoa) • Javier Madrazo (Etxebizitza eta Gizarte Gaiak) • Joseba Azkarraga (Justizia, Lana eta Gizarte Segurantza) • Gabriel Maria Inclan (Osasuna) • Miren Azkarate (Kultura eta bozeramailea) • Sabin Intxaurraga (Lurralde Antolamendua eta Ingurumena) • Alvaro Amann (Garraioa eta Herri Lanak) • Gonzalo Saenz de Samaniego (Nekazaritza eta Arrantza)

Eusko Jaurlaritza (2005-2009)

Juan Jose Ibarretxe (Lehendakaritza)
Idoia Zenarrutzabeitia (Lehendakariordetza eta Ogasuna eta Herri Administrazioa) • Joseba Azkarraga (Justizia, Lana eta Gizarte Segurantza) • Javier Balza (Herrizaingoa) • Ana Agirre (Industria, Merkataritza eta Turismoa) • Javier Madrazo (Etxebizitza eta Gizarte Gaiak) • Jose Antonio Campos (Hezkuntza, Unibertsitateak eta Ikerketa) • Gabriel Maria Inclan (Osasuna) • Miren Azkarate (Kultura eta bozeramailea) • Esther Larrañaga (Ingurumena eta Lurralde Antolamendua) • Nuria Lopez de Gereñu (Garraioa eta Herri Lanak) • Gonzalo Saenz de Samaniego (Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura)

Eusko Jaurlaritzako lehendakariak

Jose Antonio Agirre (1936-1960) • Jesus Maria Leizaola (1960-1979) • Carlos Garaikoetxea (1980-1985)
Jose Antonio Ardanza (1985-1999) • Juan Jose Ibarretxe (1999-2009) • Patxi López (2009-2012) • Iñigo Urkullu (2012-gaur egun)

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Juan_Jose_Ibarretxe&oldid=4896604"(e)tik eskuratuta