Termopiletako gudua: berrikuspenen arteko aldeak

Termopiletako gudua
	Bigarren Mediar Gerrak
	; Goialdean: Termopiletako gudalekua gaur egun.; Behealdean: Termopiletako guduaren kokapen mapa.
Data	K. a. 480. urteko abuztuaren 7a edo irailaren 8-10
Lekua	Termopilak, Grezia
Koordenatuak	38°47′45″N 22°32′13″E / 38.7958°N 22.5369°E
Emaitza	Persiar garaipen erabakigarria
Gudulariak
Greziar Estatu Hiriak	Persiar Inperioa
Buruzagiak
Leonidas I.a, Espartako erregea †; Demofilo Tespiaskoa†	Xerxes I.a, Pertsiako enperadorea; Mardonio; Hidarnes
Indarra
Denera: 300 espartar, 700 tespiatar eta greziar aliatuak.; 5.200+ (Herodoto); 7.400 (Diodoro Siculo); 11.200 (Pausanias)	Denera: 150.000 eta 400.000 bitartean.; ~2.080.000 (Herodoto); ~80.000 (Ctesias); Gaur egungo kalkuluen arabera: ~200.000
Galerak
1000tik 4000ra (Herodoto)	~20.000 (Herodoto)

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

20:42, 30 apirila 2015ko berrikusketa

Termopiletako gudua (antzinako grezieraz: Θερμοπύλαι) Bigarren Mediar Gerran zehar Esparta buru zuten Greziar Estatu Hiriak eta Xerxes I.a enperadorearen Persiar Inperioaren arteko gudua izan zen^[1].

Gudua Termopiletan (euskaraz Ate Beroak - θερμός,-ή,-όν 'bero' eta Πύλη,ης 'ate' hitzen lotunea; bertan zeuden erreka beroak zirela eta) k. a. 480ko abuztu edo irailean egin zuten eta hiru egun iraun zuen, Artemisioko gudua egiten ari ziren bitartean.

Persiarrek Lehenengo Mediar Gerran Maratongo guduan Atenasek menderatuak izan ondoren, erantzun berantiar hau prestatu zuten. Xerxes I.ak armada izugarria prestatu zuen Grezia osoa konkistatzeko eta armada honi aurre egiteko Temistokles jeneral atenastarrak akemenestar armada Termopiletan eta Artemisioko itsasarteetan blokeatzea proposatu zuen.

K. a. 480ko udan 7.000 laguneko armadak iparralderantz jo zuen Artemisioko pasabidea blokeatzeko asmotan. Persiar armada, egungo adituen arabera 300.000 lagunek osatua, abuztuaren bukaeran edo irailaren hasieran heldu zen Termopiletara. Greziarrek zazpi egunez, horietako hiru guduarenak, geldiarazi zituzten akemenestarrak, erretagoardia guztiz suntsitua izan arte. Bi egunez, Leonidas I.a Espartako erregeak zuzendutako armadatxo batek eutsi zion pasabidearen jabetzari, bertakoa zen Efialtes Tesaliako greziarrak saldu eta erretagoardiara ailegatzeko bide txiki bat erakutsi zuen arte. Lerroak laster galduko zituztela jakinda, Leonidasek armadaren gehiengo zatiari atzera egiteko agindua eman eta 300 espartar, 700 tespiatar, 400 tebastar eta, ziur asko, beste ehunka soldadurekin batera bertan eustea erabaki zuen, guztiok guduan hil arte.

Artemision zegoen armada aliatuak Termopiletan gertatutakoaren berri izatean, bere estrategiak bai Termopilei bai Artemisiori eustea behar zuenez, Salaminarantz atzera egitea erabaki zuen. Persiarrek Beozia zeharkatu eta hustu berria zen Atenas okupatu zuten. Hala ere, persiar itsas-armada menderatzeko asmotan, greziarrek Salaminako guduan etsaia eraso eta menderatu zuen urtearen bukaeran. Europan harrapaturik izatearen beldur, Xerxek armadaren zati nagusiari Asiara atzera egiteko agindua eman zion, Mardonio jeneralak Grezia konkistatzeko aginduarekin utzirik. Hurrengo urtean, aliatuek Plateako guduan erabateko garaipena lortu zuten^[2].

Bai antzinako bai egungo historialariek greziarrek beren aberria defenditzean azaldutako jarrera abertzaletasun ikurtzat hartu dute. Era berean, greziarrek zoritxar gaindiezin baten aurka bere entrenamendua, ekipamendua eta inguruaren ezaguera erabiltzea ausardiaren adibidetzat hartu da^[3].

Erreferentziak

↑ Bradford, Ernle. (2004). Thermopylae: The Battle for the West. Da Capo Press ISBN 0306813602..
↑ Matthews, Rupert. (2006). The Battle of Thermopylae: A Campaign in Context. Stroud: Tempus Publishing ISBN 1862273251..
↑ Strachey, Edward. (1871eko otsaila). «The Soldiers's Duty» The Contemporary Review (Strahan & Co): 480–485..

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Termopiletako gudua

38°48′0″N 22°32′0″E / 38.80000°N 22.53333°E

{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page

Artikulu hau Greziako historiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

[1] Bradford, Ernle. (2004). Thermopylae: The Battle for the West. Da Capo Press ISBN 0306813602..

[2] Matthews, Rupert. (2006). The Battle of Thermopylae: A Campaign in Context. Stroud: Tempus Publishing ISBN 1862273251..

[3] Strachey, Edward. (1871eko otsaila). «The Soldiers's Duty» The Contemporary Review (Strahan & Co): 480–485..

[1]

[2]

[3]

@@ 11. lerroa: / 11. lerroa: @@
 | gudulari2 = [[Akemenestar Inperioa|Persiar Inperioa]]
 | komandante1 = [[Leonidas I.a]], [[Esparta]]ko erregea †</br>[[Demofilo Tespiaskoa]]†
-| komandante2 = [[Xerxes I.a]], [[Akemenestar Inperioa|Pertsiako]] enperadorea</br>[[Mardonio]]</br>[[Hidarnes]]
+| komandante2 = [[Xerxes I.a Persiakoa|Xerxes I.a]], [[Akemenestar Inperioa|Pertsiako]] enperadorea</br>[[Mardonio]]</br>[[Hidarnes]]
 | indarra1 = Denera: 300 [[esparta]]r, 700 [[tespia]]tar eta greziar aliatuak.</br>5.200+ ([[Herodoto]])</br>7.400 ([[Diodoro Siculo]])</br>11.200 ([[Pausanias (geografoa)|Pausanias]])||
 indarra2=Denera: 150.000 eta 400.000 bitartean.</br>~2.080.000 ([[Herodoto]])</br>~80.000 ([[Ctesias]])</br>Gaur egungo kalkuluen arabera: ~200.000
@@ 19. lerroa: / 19. lerroa: @@
 }}
-'''Termopiletako gudua''' ([[antzinako greziera]]z: Θερμοπύλαι) [[Mediar Gerrak|Bigarren Mediar Gerran]] zehar [[Esparta]] buru zuten [[Antzinako Grezia|Greziar Estatu Hiriak]] eta [[Xerxes I.a]] enperadorearen [[Akemenestar Inperioa|Persiar Inperioaren]] arteko gudua izan zen<ref>{{Erreferentzia | abizena1=Bradford | izena1=Ernle | izenburua=Thermopylae: The Battle for the West | argitaletxea=Da Capo Press | urtea=[[2004]] | isbn=0306813602}}</ref>.
+'''Termopiletako gudua''' ([[antzinako greziera]]z: Θερμοπύλαι) [[Mediar Gerrak|Bigarren Mediar Gerran]] zehar [[Esparta]] buru zuten [[Antzinako Grezia|Greziar Estatu Hiriak]] eta [[Xerxes I.a Persiakoa|Xerxes I.a]] enperadorearen [[Akemenestar Inperioa|Persiar Inperioaren]] arteko gudua izan zen<ref>{{Erreferentzia | abizena1=Bradford | izena1=Ernle | izenburua=Thermopylae: The Battle for the West | argitaletxea=Da Capo Press | urtea=[[2004]] | isbn=0306813602}}</ref>.
 Gudua [[Termopilak|Termopiletan]] ([[euskara]]z ''Ate Beroak'' - θερμός,-ή,-όν 'bero' eta Πύλη,ης 'ate' hitzen lotunea; bertan zeuden erreka beroak zirela eta) [[k. a. 480]]ko abuztu edo irailean egin zuten eta hiru egun iraun zuen, [[Artemisioko gudua]] egiten ari ziren bitartean.
-Persiarrek [[Mediar Gerrak|Lehenengo Mediar Gerran]] [[Maratongo gudua]]n [[Atenas]]ek menderatuak izan ondoren, erantzun berantiar hau prestatu zuten. [[Xerxes I.a]]k armada izugarria prestatu zuen [[Grezia]] osoa konkistatzeko eta armada honi aurre egiteko [[Temistokles]] jeneral atenastarrak akemenestar armada Termopiletan eta [[Artemisio]]ko itsasarteetan blokeatzea proposatu zuen.
+Persiarrek [[Mediar Gerrak|Lehenengo Mediar Gerran]] [[Maratongo Gudua|Maratongo guduan]] [[Atenas]]ek menderatuak izan ondoren, erantzun berantiar hau prestatu zuten. [[Xerxes I.a Persiakoa|Xerxes I.ak]] armada izugarria prestatu zuen [[Grezia]] osoa konkistatzeko eta armada honi aurre egiteko [[Temistokle]]s jeneral atenastarrak akemenestar armada Termopiletan eta [[Artemisio]]ko itsasarteetan blokeatzea proposatu zuen.
 [[K. a. 480]]ko [[uda]]n 7.000 laguneko armadak iparralderantz jo zuen Artemisioko pasabidea blokeatzeko asmotan. Persiar armada, egungo adituen arabera 300.000 lagunek osatua, abuztuaren bukaeran edo irailaren hasieran heldu zen Termopiletara. Greziarrek zazpi egunez, horietako hiru guduarenak, geldiarazi zituzten akemenestarrak, erretagoardia guztiz suntsitua izan arte. Bi egunez, [[Leonidas I.a]] [[Esparta]]ko erregeak zuzendutako armadatxo batek eutsi zion pasabidearen  jabetzari, bertakoa zen Efialtes Tesaliako greziarrak saldu eta erretagoardiara ailegatzeko bide txiki bat erakutsi zuen arte. Lerroak laster galduko zituztela jakinda, Leonidasek armadaren gehiengo zatiari atzera egiteko agindua eman eta  300 espartar, 700 [[tespia]]tar, 400 [[Tebas (Grezia)|tebastar]] eta, ziur asko, beste ehunka soldadurekin batera bertan eustea erabaki zuen, guztiok guduan hil arte.