Pleiade (mitologia): berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

13:27, 14 iraila 2015ko berrikusketa

Greziar mitologian, Pleiadeak^[1] (grezieraz Πλειας Pleias, "asko", Πλειάδες Pleiades, "Pleioneren alabak" edo Πελειαδες Peleiades, "usoen alabak"), Atlas titanaren eta Pleione itsas ninfaren zazpi alabak ziren, Zileno mendian jaioak. Kalipso, Hiante, Hiade eta Hesperideen ahizpak dira. Zazpi Hiadeekin batera, Atlantide, Dodonide edo Nisiadeak deituak ziren, Dioniso jainko umearen haurtzain eta irakasleak. Pleiadeak, Artemisa jainkosaren segizioko ninfak ziren, jainkosaren ehizarako zaletasun bera zuten, eta, jainkosa bezala, birjina mantentzen saiatzen ziren.

Nolabaiteko eztabaida dago "Pleiade" izenari buruz. Lehen, euren ama Pleioneren izenetik zetorrela onartzen zen. Baina litekeenagoa da πλεϊν hitzetik etortzea, "nabigatu" esan nahi duena, izen bereko izar multzoa, gauez ikus baitaiteke Mediterraneo itsasotik udan, maiatza erdialdetik azaro hasierararte, antzinaroan, nabigazio denboraldiarekin bat zetorrena. Etimologia hau, antzinakoek onartu zuten, Vergilius horien artean (Georgikak i. 136-8).

Pleiadeek, berebiziko erakargarritasuna izan behar zuten, olinpiar jainko garrantzitsuenetako batzuk (Zeus, Poseidon eta Ares barne), zeruko zazpi ahizpa horiekin harreman sexualak izan baitzituzten, horietatik, zenbait seme-alaba jaio zirelarik.

Maia, zazpi Pleiadeen artean nagusiena, Hermes jainkoaren ama izan zen Zeusekin.
Zeleno, Likoren ama izan zen Poseidonekin
Altzione, Likorekin, Hirieoren ama izan zen.
Elektra, Dardano eta Iasionen ama izan zen Zeusekin
Esterope, Enomaoren ama izan zen Aresekin
Taigete, Lazedemonen ama izan zen Zeusekin
Merope, jainkoekin harremanik izan ez zuen Pleiade bakarra izan zen.

Pleiadeen izar multzo irekian, zazpi izarretatik seik baino ez dute biziki dizdira egiten. Zazpigarrenak, Meropek, oso ahul dizdira egiten du, betierekotasun osorako, hilkor batekin harremanak izanaz lotsatuta baitago. Mitoren batzuk, dizdira egiten ez duen izarra, Elektra dela diote, Dardanoren heriotzagatik dolu seinale bezala, beste bertsio gutxi batzuk, dizdira egiten ez duen izar hori, Esterope dela dioten bitartean.

Atlas, bere gainean, mundua eraman behar izateaz behartua izan ondoren, Orionek, bost urtez jazarri zituen Pleiadeak, eta, azkenean, Zeusek, lehenik uso eta, ondoren, izar bihurtu zituen, euren aita kontsolatzeko. Esaten denez, Orion konstelazioa, oraindik ere, gaueko zeruan Pleiaden atzetik ari da. Istorioaren beste bertsio batzuen arabera, zazpi ahizpek euren buruaz beste egin zuten, euren aitari gertatu zitzaionagatik oso triste baitzeuden, edo baita euren ahizpa Hiadeen galeragatik. Honen ondoren, Zeusek, zerura igoz, hilezkortu egingo zituen.

Hesiodo olerkari greziarrak, zenbait alditan aipatzen ditu Pleiadeak Lanak eta egunak izeneko bere lanean. Pleiadeak, nagusiki, udako izarrak direnez, argi nabarmentzen dira antzinako nekazal egutegian. Hona hemen Hesiodoren aholku bat:

«

Eta nahiak, itsaso ekaiztsuetan nabigatzera bazaramatza

Pleiadeek Orion boteretsuagandik ihes egiten dutenean,
eta sakontasun lainotsuetan hondoratzen direnean,
eta haize ekaiztsu guztiek orro egiten dutenean,
ez jarraitu, orduan, zure itsasontziarekin itsaso ilunean,
baizik eta, eskatzen dizudan bezala, lurrean lan egin ezazu.

»

Erreferentziak

↑ Euskaltzaindia: 82. araua: Grezia eta Erromako pertsonaia mitologikoak.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Pleiade (mitologia)

[1] Euskaltzaindia: 82. araua: Grezia eta Erromako pertsonaia mitologikoak.

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 [[Fitxategi:Elihu Vedder - The Pleiades, 1885.jpg|thumb|"Pleiadeak", [[Elihu Vedder]] margolari sinbolistarena, [[1885]])]]
-[[Greziar mitologia]]n, '''Pleiadeak'''<ref>Euskaltzaindia: [http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0082.pdf ''82. araua: Grezia eta Erromako pertsonaia mitologikoak''].</ref> ([[greziera]]z Πλειας Pleias, "asko", Πλειάδες Pleiades, "Pleioneren alabak" edo Πελειαδες Peleiades, "[[uso]]en alabak"), [[Atlas (mitologia)|Atlas]] [[titan]]a eta [[Pleione]] itsas ninfaren zazpi alabak ziren, [[Zileno]] mendian jaioak. [[Kalipso]], [[Hiante]], [[Hiade]] eta [[Hesperideak|Hesperideen]] ahizpak dira. Zazpi Hiadeekin batera, Atlantide, Dodonide edo [[Nisiade]]ak deituak ziren, [[Dioniso]] jainko umearen haurtzain eta irakasleak. Pleiadeak, Artemisa jainkosaren segizioko ninfak ziren, jainkosaren ehizarako zaletasun bera zuten, eta, jainkosa bezala, birjina mantentzen saiatzen ziren.
+[[Greziar mitologia]]n, '''Pleiadeak'''<ref>Euskaltzaindia: [http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0082.pdf ''82. araua: Grezia eta Erromako pertsonaia mitologikoak''].</ref> ([[greziera]]z Πλειας Pleias, "asko", Πλειάδες Pleiades, "Pleioneren alabak" edo Πελειαδες Peleiades, "[[uso]]en alabak"), [[Atlas (mitologia)|Atlas]] [[titan]]aren eta [[Pleione]] itsas ninfaren zazpi alabak ziren, [[Zileno]] mendian jaioak. [[Kalipso]], [[Hiante]], [[Hiade]] eta [[Hesperideak|Hesperideen]] ahizpak dira. Zazpi Hiadeekin batera, Atlantide, Dodonide edo [[Nisiade]]ak deituak ziren, [[Dioniso]] jainko umearen haurtzain eta irakasleak. Pleiadeak, Artemisa jainkosaren segizioko ninfak ziren, jainkosaren ehizarako zaletasun bera zuten, eta, jainkosa bezala, birjina mantentzen saiatzen ziren.
 Nolabaiteko eztabaida dago "Pleiade" izenari buruz. Lehen, euren ama Pleioneren izenetik zetorrela onartzen zen. Baina litekeenagoa da πλεϊν hitzetik etortzea, "nabigatu" esan nahi duena, [[Pleiadeak (astronomia)|izen bereko izar multzoa]], gauez ikus baitaiteke [[Mediterraneoa|Mediterraneo itsasotik]] udan, maiatza erdialdetik azaro hasierararte, antzinaroan, nabigazio denboraldiarekin bat zetorrena. Etimologia hau, antzinakoek onartu zuten, [[Virgilio|Vergilius]] horien artean ([[Georgikak]] i. 136-8).
@@ 20. lerroa: / 20. lerroa: @@
 [[Hesiodo]] olerkari greziarrak, zenbait alditan aipatzen ditu Pleiadeak [[Lanak eta egunak]] izeneko bere lanean. Pleiadeak, nagusiki, udako izarrak direnez, argi nabarmentzen dira antzinako nekazal egutegian. Hona hemen Hesiodoren aholku bat:
-{{esaera2|Eta nahiak, itsaso ekaitztsuetan nabigatzera bazaramatza<br />
+{{esaera2|Eta nahiak, itsaso ekaiztsuetan nabigatzera bazaramatza<br />
-Pleiadeek Orion boteretsuagandik ihes egiten dutenean<br />
+Pleiadeek Orion boteretsuagandik ihes egiten dutenean,<br />
-eta sakontasun lainotsuetan hondoratzen direnean<br />
+eta sakontasun lainotsuetan hondoratzen direnean,<br />
-eta haize ekaitztsu guztiek orro egiten dutenean<br />
+eta haize ekaiztsu guztiek orro egiten dutenean,<br />
-ez jarraitu, orduan, zure itsasontziarekin itsaso ilunean<br />
+ez jarraitu, orduan, zure itsasontziarekin itsaso ilunean,<br />
-baizik eta, eskatzen dizudan bezala, lurrean lan egin zazu
+baizik eta, eskatzen dizudan bezala, lurrean lan egin ezazu.
 }}