Gartzia Semenoitz Iruñekoa

Gartzea Semenez (835-882) IX. mendeko Iruñeko erregeorde edo erregekidea izan zen.

Biografia

Nafarroako Pirinioetan jaio zen, non bere familiak lurraldeak zituen.

Semeno leinu euskaldunak, antza denez, Aritza leinuak kontrolatzen zuen beste Iruñeko Erresumaren zatia zuen kontrolpean. Itxuraz Gartzea bere aitaren oinordekoa izan zen Gartzea Enekoitzen erreinaldian. Horrexegatik, Rodako kodexean Iruñeko "beste zatiren" buruzagitzat hartzen dute.

Gartzea Enekoitz 870ean hil eta gero, haren seme eta oinordeko Orti Gartzez Kordoban preso zegoela, Gartzea Semeno eztabaidagabeko erregeorde bihurtu zen 882an Aibarko guduan hil zen arte. Hala ere, badaude agiriak Gartzea Enekoitz artean bizirik zegoela semea 880an itzuli zenean azaltzen dutenak, eta litekeena da 882ko guduan hil zen erregea Gartzea Semenez izatea. Izan ere, ez daude Gartzea Semenezek inoiz Iruñeko Erresuma osoko gobernuan parte hartzen zuten agiriak.

Ezkontzak eta seme-alabak

Gartzea Semenezek lehendabizikoz Oneka, "Zangozako matxinoa", ezkondu eta bi seme-alaba izan zituzten:

• Eneko, Rodako kodexaren arabera, agian aitaren oinordekoa.
• Antsa, lehendabizikoz Orti I.a Gartzez Nafarroakoaren semea zen Eneko Ortitz eta bigarrenez Aragoiko kondea zen Garindo II.a Aznarez ezkondu zituena.

Bigarrenez Raimundo I.a Ribagorza eta Pallarskoaren alaba Dadildis ezkondu eta seme bi izan zituzten:

• Antso, Semeno leinuaren lehendabiziko erregea.
• Semeno, Iruñeko infante eta erregeordea.

Kaleak

• Gartzea Semenz kalea (Iruñea)

Bibliografia

• Lakarra de Miguel, José María. "Textos navarros del Códice de Roda". Estudios de Edad Media de la Corona de Aragon. 1:194-283 (1945).
• Pérez de Urbel, Justo. "Lo viejo y lo nuevo sobre el origin del Reino de Pamplona". Al-Andalus. 19:1-42 (1954).
• Sánchez Albornoz, Claudio. "Problemas de la historia Navarra del siglo IX". Vianako Printze Erakundea, 20:5-62 (1959).