Lotario I.a: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

23:04, 30 maiatza 2016ko berrikusketa

Txantiloi:Agintari infotaula Lotario I.a^[1] (795 - Prümeko abadia, 855eko irailaren 29a) Italiako erregea izan zen 818-855 bitartean, Mendebaldeko enperadorea 840-855 bitartean eta Erdialdeko Frantziako erregea 843-855 bitartean^[2].

Bizitza

Luis Errukitsua enperadorearen eta Ermengarda Hesbayekoaren seme nagusia zen. 815ean, Bavariako agintari bilakatu zen^[3]. Bi urte beranduago, aitak Ordinatio Imperii kapitularra promulgatu zuen, Lotario izendatzen zuena inperioaren oinordeko bakar^[4]. 822an Italiako errege izendatua izan zen, eta 823an Paskoal I.a aita santuak enperadore-kide koroatu zuen. 824ko azaroan, Constitutio Romana promulgatu zuen, enperadorearen eta aita santuaren arteko harremanei buruzkoa, aginpide gorena enperadoreari ematen ziona^[3].

Begi txarrez ikusi zuen Karlos anaia erdiari aitak eman nahi zion ondarea, eta 833an, Pepin eta Luis anaiekin elkar harturik, aitaren aurkako konplota burutu zuen; baina 834an, aitak koroa berreskuratu zuelarik, Italiara erbesteratu behar izan zuen^[5].

Aita 840an hil zenean, inperio osoa bereganatzen saiatu zen, baita enperadore koroa ere, baina Karlos Burusoila eta Luis Germaniarra elkartu ziren haren aurka. Fontenoy-en-Puisayeko gudu erabakigarrian garaitua izan ondoren, Verdungo Hitzarmena onartu behar izan zuen^[3]. Lotariok, enperadore tituluaz gain, Erdialdeko Frantzia, jaso zuen: Italiar penintsulako iparraldea eta Frisiatik Proventzarainoko lur zerrenda. Frisian normandiarren aurka borrokatu behar izan zuen, eta Italian sarrazenoen aurka^[5]. 855ean, eri zegoela, erresuma semeen artean banatu zuen:

Luis II.arentzat, Italia eta koroa inperiala.
Lotario II.arentzat, erresumaren iparraldeko zatia, Frisiatik Suitzaraino, bere heriotzaren ondoren Lotaringia deitua.
Karlos Proventzakoarentzat, Burgundia Beherea.

Ondoren, Prümeko abadiara erretiratu zen; bertan hil zen, 855eko irailaren 29an^[5].

Ezkontza eta seme alabak

821ean Ermengarda Toursekoarekin ezkondu zen; zortzi seme alaba izan zituzten:

Luis (825–875), Italiako erregea eta Mendebaldeko enperadorea. Engelbergarekin ezkondu zen.
Hiltrude (826–865), Berengario Spoletokoarekin ezkondu zena.
Ermengarda (825 aldean–849).
Berta (830 aldean–852).
Gisela (830 aldean–856), Bresciako San Salvatoreko abadesa.
Lotario (835–869), Lotaringiako erregea. Teutbergarekin ezkondu zen.
Rotrude (840 aldean), Lamberto III.a Nanteskoarekin ezkondu zena.
Karlos (845–863), Burgundia Behereko erregea izan zena.

Sasiko seme bat ere izan zuen:

Karloman (853 aldean-?).

Erreferentziak

↑ EIMA: Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak
↑ Lur entziklopedietatik hartua.
↑ ^a ^b ^c Lothair I.. in: 1911 Encyclopædia Britannica, Volume 17. en.wikisource.org (Noiz kontsultatua: 2016-05-29).
↑ Carolingian (Frankish) Empire. historyfiles.co.uk (Noiz kontsultatua: 2016-05-30).
↑ ^a ^b ^c Lothaire Ier. larousse.fr (Noiz kontsultatua: 2016-05-29).

Aurrekoa
Luis Errukitsua

Erdialdeko Frantziako erregea
840-855

Ondorengoa
Lotario II.a eta Karlos Proventzakoa

Aurrekoa
Luis Errukitsua

Mendebaldeko enperadorea
840-855

Ondorengoa
Luis II.a Italiakoa

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Lotario I.a

Datuak: Q150735
Multimedia: Lothair I / Q150735

[1] EIMA: Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak

[2] Lur entziklopedietatik hartua.

[brit-3] Lothair I.. in: 1911 Encyclopædia Britannica, Volume 17. en.wikisource.org (Noiz kontsultatua: 2016-05-29).

[hfiles-4] Carolingian (Frankish) Empire. historyfiles.co.uk (Noiz kontsultatua: 2016-05-30).

[lar-5] Lothaire Ier. larousse.fr (Noiz kontsultatua: 2016-05-29).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ 24. lerroa: / 24. lerroa: @@
 | hillekua            = [[Prüm]]
 }}
-'''Lotario I.a'''<ref>EIMA: [http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.eus/contenidos/informacion/dih/eu_5490/adjuntos/estilo_liburua/onomastika/IZEN_ZERRENDAK.pdf ''Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak'']</ref> ([[795]] - [[855]]eko [[irailaren 29]]a) Italiako erregea izan zen 818-855 bitartean, [[Karolingiar Inperioa|Mendebaldeko enperadorea]] 840-855 bitartean eta [[Erdialdeko Frantzia]]ko erregea 843-855 bitartean{{lur erref}}.
+'''Lotario I.a'''<ref>EIMA: [http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.eus/contenidos/informacion/dih/eu_5490/adjuntos/estilo_liburua/onomastika/IZEN_ZERRENDAK.pdf ''Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak'']</ref> ([[795]] - Prümeko abadia, [[855]]eko [[irailaren 29]]a) Italiako erregea izan zen 818-855 bitartean, [[Karolingiar Inperioa|Mendebaldeko enperadorea]] 840-855 bitartean eta [[Erdialdeko Frantzia]]ko erregea 843-855 bitartean{{lur erref}}.
 == Bizitza ==
-[[Luis Errukitsua|Luis ''Errukitsua'']] enperadorearen eta Ermengarda Hesbayekoaren seme nagusia zen. [[815]]ean, [[Bavaria]]ko agintari bilakatu zen<ref name="brit">{{erreferentzia|izena = | abizena = |url = https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Lothair_I.| izenburua = Lothair I.|bilduma= 1911 Encyclopædia Britannica, Volume 17|argitaletxea = en.wikisource.org| sartze-data = 2016-05-29}}</ref>. Bi urte beranduago, aitak ''Ordinatio Imperii'' kapitularra promulgatu zuen, Lotario izendatzen zuena inperioaren oinordeko bakar<ref name="hfiles">{{erreferentzia|izena= |abizena= |url= http://www.historyfiles.co.uk/KingListsEurope/FranceFranks.htm |izenburua= Carolingian (Frankish) Empire |bilduma= | argitaletxea= historyfiles.co.uk|sartze-data = 2016-05-30}}</ref>. [[822]]an Italiako errege izendatua izan zen, eta [[823]]an [[Paskoal I.a]] aita santuak enperadore-kide koroatu zuen. 824ko azaroan, ''Constitutio Romana'' promulgatu zuen, enperadorearen eta aita santuaren arteko harremanei buruzkoa, aginpide gorena enperadoreari ematen ziona<ref name="brit"></ref>.
+[[Luis Errukitsua|Luis ''Errukitsua'']] enperadorearen eta Ermengarda Hesbayekoaren seme nagusia zen. [[815]]ean, [[Bavaria]]ko agintari bilakatu zen<ref name="brit">{{erreferentzia|izena = | abizena = |url = https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Lothair_I.| izenburua = Lothair I.|bilduma= 1911 Encyclopædia Britannica, Volume 17|argitaletxea = en.wikisource.org| sartze-data = 2016-05-29}}</ref>. Bi urte beranduago, aitak ''Ordinatio Imperii'' kapitularra promulgatu zuen, Lotario izendatzen zuena inperioaren oinordeko bakar<ref name="hfiles">{{erreferentzia|izena= |abizena= |url= http://www.historyfiles.co.uk/KingListsEurope/FranceFranks.htm |izenburua= Carolingian (Frankish) Empire |bilduma= | argitaletxea= historyfiles.co.uk|sartze-data = 2016-05-30}}</ref>. [[822]]an Italiako errege izendatua izan zen, eta [[823]]an [[Paskoal I.a]] aita santuak enperadore-kide koroatu zuen. [[824]]ko azaroan, ''Constitutio Romana'' promulgatu zuen, enperadorearen eta aita santuaren arteko harremanei buruzkoa, aginpide gorena enperadoreari ematen ziona<ref name="brit"></ref>.
-Begi txarrez ikusi zuen [[Karlos II.a Burusoila|Karlos]] anaia erdiari aitak eman nahi zion ondarea, eta [[833]]an aitaren aurkako konplota burutu zuen, [[Pepin I.a Akitaniakoa|Pepin]] eta [[Luis II.a Germaniarra|Luis]] anaiekin elkar harturik; baina [[834]]an, aitak koroa berreskuratu zuelarik, Italiara erbesteratu behar izan zuen<ref name="lar">{{erreferentzia|izena = | abizena = |url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/personnage/Lothaire_I_er/126566| izenburua = Lothaire Ier |bilduma= |argitaletxea = larousse.fr| sartze-data = 2016-05-29}}</ref>.
+Begi txarrez ikusi zuen [[Karlos II.a Burusoila|Karlos]] anaia erdiari aitak eman nahi zion ondarea, eta [[833]]an, [[Pepin I.a Akitaniakoa|Pepin]] eta [[Luis II.a Germaniarra|Luis]] anaiekin elkar harturik, aitaren aurkako konplota burutu zuen; baina [[834]]an, aitak koroa berreskuratu zuelarik, Italiara erbesteratu behar izan zuen<ref name="lar">{{erreferentzia|izena = | abizena = |url = http://www.larousse.fr/encyclopedie/personnage/Lothaire_I_er/126566| izenburua = Lothaire Ier |bilduma= |argitaletxea = larousse.fr| sartze-data = 2016-05-29}}</ref>.
 Aita [[840]]an hil zenean, inperio osoa bereganatzen saiatu zen, baita enperadore koroa ere, baina [[Karlos II.a Burusoila|Karlos ''Burusoila'']] eta [[Luis II.a Germaniarra|Luis ''Germaniarra'']] elkartu ziren haren aurka. [[Fontenoy (Yonne)|Fontenoy-en-Puisayeko]] gudu erabakigarrian garaitua izan ondoren, [[Verdungo Hitzarmena]] onartu behar izan zuen<ref name="brit"></ref>. Lotariok, enperadore tituluaz gain, [[Erdialdeko Frantzia]], jaso zuen: [[Italiar penintsula]]ko iparraldea eta [[Frisia]]tik [[Proventza]]rainoko lur zerrenda. Frisian [[normandiar]]ren aurka borrokatu behar izan zuen, eta Italian [[sarrazeno]]en aurka<ref name="lar"></ref>. [[855]]ean, eri zegoela, erresuma semeen artean banatu zuen:
@@ 37. lerroa: / 37. lerroa: @@
 * [[Karlos Proventzakoa]]rentzat, [[Burgundia Beherea]].
-Ondoren, Prümeko abadiara erretiratu zen; bertan hil zen, [[855]]eko [[irailaren 29]]an<ref name="lar"></ref>.
+Ondoren, [[Prüm]]eko abadiara erretiratu zen; bertan hil zen, [[855]]eko [[irailaren 29]]an<ref name="lar"></ref>.
 == Ezkontza eta seme alabak ==
@@ 49. lerroa: / 49. lerroa: @@
 * Rotrude (840 aldean), Lamberto III.a Nanteskoarekin ezkondu zena.
 * [[Karlos Proventzakoa|Karlos]] (845–863), [[Burgundia Beherea|Burgundia Behereko erregea]] izan zena.
+Sasiko seme bat ere izan zuen:
+* Karloman  (853 aldean-?).
 == Erreferentziak ==

i e a Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadoreak
Karolingiar Inperioa	Karlos I.a (Karlomagno) • Luis I.a • Lotario I.a • Luis II.a • Karlos II.a • Karlos III.a • Guy • Lambert • Arnulfo • Luis III.a • Berengario
Germaniako Erromatar Inperio Santua	Oton I.a • Oton II.a • Oton III.a • Henrike II.a • Konrado II.a • Henrike III.a • Henrike IV.a • Henrike V.a • Lotario II.a • Frederiko I.a • Henrike VI.a • Oton IV.a • Frederiko II.a • Henrike VII.a • Luis IV.a • Karlos IV.a • Sigismundo I.a • Frederiko III.a • Maximiliano I.a • Karlos V.a • Fernando I.a • Maximiliano II.a • Rodolfo II.a • Matias I.a • Fernando II.a • Fernando III.a • Leopoldo I.a • Josef I.a • Karlos VI.a • Karlos VII.a • Frantzisko I.a • Josef II.a • Leopoldo II.a • Frantzisko II.a