IRAS 17163-3907: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
Hurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Xabitxu (eztabaida | ekarpenak)
15.106 edits
Orri berria: «'''IRAS 17163-3907''' (arraultza errearen nebulosa bezala ere ezagutzen dena) izar hipererraldoi hori bat eta unibertso guztiko izarririk arraroeneteko bat da...»
 
No edit summary
1. lerroa: 1. lerroa:
{{Starbox begin
⚫
'''IRAS 17163-3907''' ([[arraultza errea]]ren [[nebulosa]] bezala ere ezagutzen dena) [[izar]] [[hipererraldoi]] hori bat eta [[unibertso]] guztiko izarririk arraroeneteko bat da. Izar honen diametroa gure [[eguzki]]arena baino mila aldiz handiagoa da, eta bere nebulosak arraultza erre baten itxura du. Berriki argazkitu zuen [[Europako Hegoaldeko Behatokia]]k.
| name = IRAS 17163-3907
}}
{{Starbox image
| image = [[File:Fried Egg Nebula.jpg|250px]]
| caption = [[Very Large Telescope]]k ateratako irudia.
| credit = [[ESO]]/E. Lagadec
}}
{{Starbox observe
| epoch = [[J2000]]
| equinox =
| constell = [[Scorpius (konstelazioa)|Scorpius]]
| ra = {{RA|17|19|49.330}}<ref name=ucac2>{{erreferentzia|bibcode=2003yCat.1289....0Z|izenburua=VizieR Online Data Catalog: The Second U.S. Naval Observatory CCD Astrograph Catalog (UCAC2)|aldizkaria=CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues|liburukia=1289|abizena1=Zacharias|izena1=N.|abizena2=Urban|izena2=S. E.|abizena3=Zacharias|izena3=M. I.|abizena4=Wycoff|izena4=G. L.|abizena5=Hall|izena5=D. M.|abizena6=Germain|izena6=M. E.|abizena7=Holdenried|izena7=E. R.|abizena8=Winter|izena8=L.|urtea=2003}}</ref>
| dec = {{DEC|−39|10|37.94}}<ref name=ucac2/>
| appmag_v = 12.45<ref>{{erreferentzia|bibcode=2008ApJ...677..382S|izenburua=Hubble Space Telescope Snapshot Survey of Post-AGB Objects|aldizkaria=The Astrophysical Journal|liburukia=677|orrialdea=382|abizena1=Siódmiak|izena1=N.|abizena2=Meixner|izena2=M.|abizena3=Ueta|izena3=T.|abizena4=Sugerman|izena4=B. E. K.|abizena5=Van De Steene|izena5=G. C.|abizena6=Szczerba|izena6=R.|urtea=2008|doi=10.1086/529115}}</ref>
}}
{{Starbox character
|type = gorriz ondorengo hipererraldoi
|class = B berantiar/A goiztiar<ref name=Lagadec2011/>
|appmag_1_passband = J
|appmag_1 = 4.635<ref name=2mass>{{erreferentzia|bibcode=2003yCat.2246....0C|izenburua=VizieR Online Data Catalog: 2MASS All-Sky Catalog of Point Sources (Cutri+ 2003)|aldizkaria=VizieR On-line Data Catalog: II/246. Originally published in: 2003yCat.2246....0C|liburukia=2246|abizena1=Cutri|izena1=R. M.|abizena2=Skrutskie|izena2=M. F.|abizena3=Van Dyk|izena3=S.|abizena4=Beichman|izena4=C. A.|abizena5=Carpenter|izena5=J. M.|abizena6=Chester|izena6=T.|abizena7=Cambresy|izena7=L.|abizena8=Evans|izena8=T.|abizena9=Fowler|izena9=J.|abizena10=Gizis|izena10=J.|abizena11=Howard|izena11=E.|abizena12=Huchra|izena12=J.|abizena13=Jarrett|izena13=T.|abizena14=Kopan|izena14=E. L.|abizena15=Kirkpatrick|izena15=J. D.|abizena16=Light|izena16=R. M.|abizena17=Marsh|izena17=K. A.|abizena18=McCallon|izena18=H.|abizena19=Schneider|izena19=S.|abizena20=Stiening|izena20=R.|abizena21=Sykes|izena21=M.|abizena22=Weinberg|izena22=M.|abizena23=Wheaton|izena23=W. A.|abizena24=Wheelock|izena24=S.|abizena25=Zacarias|izena25=N.|urtea=2003}}</ref>
|appmag_2_passband = H
|appmag_2 = 3.021<ref name=2mass/>
|appmag_3_passband = K
|appmag_3 = 2.407<ref name=2mass/>
|j-h = 1.614<ref name=2mass/>
|j-k = 2.228<ref name=2mass/>
}}
{{Starbox astrometry
|prop_mo_ra = +4.3<ref name=ucac2/>
|prop_mo_dec = &minus;2.3<ref name=ucac2/>
|dist_pc = 3,600 - 4,700<ref name=Lagadec2011/>
|absmag_v = ~&minus;10<ref name=wallstrom>{{erreferentzia|bibcode=2015A&A...574A.139W|arxiv=1501.03362v1|izenburua=Investigating the nature of the Fried Egg nebula. CO mm-line and optical spectroscopy of IRAS 17163-3907|aldizkaria=Astronomy & Astrophysics|liburukia=574|orrialdea=A139|abizena1=Wallström|izena1=S. H. J.|abizena2=Muller|izena2=S.|abizena3=Lagadec|izena3=E.|abizena4=Black|izena4=J. H.|abizena5=Oudmaijer|izena5=R. D.|abizena6=Justtanont|izena6=K.|abizena7=Van Winckel|izena7=H.|abizena8=Zijlstra|izena8=A. A.|urtea=2015|doi=10.1051/0004-6361/201321516}}</ref>
}}
{{Starbox detail
|radius = 300 - 400<ref name=Lagadec2011/>
|luminosity = ~500,000<ref name=Lagadec2011/>
|temperature = 7,500 - 10,000<ref name=Lagadec2011/>
}}
{{Starbox catalog
| names = Fried Egg Nebula, [[Infrared Astronomical Satellite|IRAS]]&nbsp;17163-3907, [[Karl Gordon Henize|Hen]]&nbsp;3-1379, [[New Catalogue of Suspected Variable Stars|NSV]]&nbsp;21444, [[2MASS]]&nbsp;J17194933-3910374, [[USNO CCD Astrograph Catalog|UCAC2]]&nbsp;15112979, [[Deep Near Infrared Survey of the Southern Sky|DENIS]]&nbsp;J171949.3-391037, [[Guide Star Catalog|GSC]]&nbsp;07870-01348, [[Guide Star Catalog|GSC2]]&nbsp;S2300121509, [[Midcourse Space Experiment|MSX6C]]&nbsp;G348.5107–01.1199
}}
{{Starbox reference
| Simbad = IRAS+17163-3907
}}
{{Starbox end}}


⚫
'''IRAS 17163-3907''' ([[arrautza errea]]ren [[nebulosa]] bezala ere ezagutzen dena) [[izar]] [[hipererraldoi]] hori bat eta [[unibertso]] guztiko izarririk arraroeneteko bat da. Izar honen diametroa gure [[eguzki]]arena baino mila aldiz handiagoa da, eta bere nebulosak arrautza erre baten itxura du. Berriki fotografiatu zuen [[Europako Hegoaldeko Behatokia]]k.
⚫
Bere dizdira gure eguzkiarena baino 500.000 aldiz handiagoa da, eta [[Lur]]retik 13.000 [[argi-urte]]ko distantziara dago, eta, beraz, egundaino aurkitutako hurbileneko hipererraldoi horia izango litzateke.

⚫
Bere distira gure eguzkiarena baino 500.000 aldiz handiagoa da, eta [[Lur]]retik 13.000 [[argi-urte]]ko distantziara dago, eta, beraz, egundaino aurkitutako hurbileneko hipererraldoi horia izango litzateke.


== Aurkikuntza ==
== Aurkikuntza ==
Bere izenak dioen bezala, IRAS 17163-3907 lehen aldiz [[1983]]an aurkitu zuen [[IRAS]] [[satelite artifizial]]ak 12 mikroitik gertuko uhin luzeratan igortzen dituen uhin [[infragorri]]ei esker. [[Esne Bidea]]ren erdian dago, zehazki [[Scorpius (konstelazioa)|Scorpius]] [[konstelazio]]an. Baina, gaueko zeruko 30 izarrik dizdiratsuenetako bat den arren, [[argi]] ikusgarrian duen igorpen ahularen ondorioz, oraindik berriki detektatu da hipererraldoi hori bat dela. Bestalde, bere nebulosaren [[esfera]] forma ia perfektua berriki aurkitu da [[Txile]]ko [[Cerro Paranal]]en dagoen [[Very Large Telescope]]ko (VLT) [[VISIR]] kamera infragorriari esker. Kamera honek, infragorri ertaineko bere hiru iragazkiak (berdea, 11850 [[nanometro|nm]], gorria, 12810 nm eta urdina, 8590 nm) erabiliz, bere inguruko materiala ikusi ahal izan zuen, eta bere bi bilgarri edo laino ia esferikoak argazkitu.
Bere izenak dioen bezala, IRAS 17163-3907 lehen aldiz [[1983]]an aurkitu zuen [[IRAS]] [[satelite artifizial]]ak 12 mikroitik gertuko uhin luzeratan igortzen dituen uhin [[infragorri]]ei esker. [[Esne Bidea]]ren erdian dago, zehazki [[Scorpius (konstelazioa)|Scorpius]] [[konstelazio]]an. Baina, gaueko zeruko 30 izarrik distiratsuenetako bat den arren, [[argi]] ikusgarrian duen igorpen ahularen ondorioz, oraindik berriki detektatu da hipererraldoi hori bat dela. Bestalde, bere nebulosaren [[esfera]] forma ia perfektua berriki aurkitu da [[Txile]]ko [[Cerro Paranal]]en dagoen [[Very Large Telescope]]ko (VLT) [[VISIR]] kamera infragorriari esker. Kamera honek, infragorri ertaineko bere hiru iragazkiak (berdea, 11850 [[nanometro|nm]], gorria, 12810 nm eta urdina, 8590 nm) erabiliz, bere inguruko materiala ikusi ahal izan zuen, eta bere bi bilgarri edo laino ia esferikoak fotografiatu.<ref name=Lagadec2011>{{erreferentzia | abizena1 = Lagadec | izena1 = E. | abizena2 = Zijlstra | izena2 = A. A. | abizena3 = Oudmaijer | izena3 = R. D. | abizena4 = Verhoelst | izena4 = T. | abizena5 = Cox | izena5 = N. L. J. | abizena6 = Szczerba | izena6 = R. | abizena7 = Mékarnia | izena7 = D. | abizena8 = Van Winckel | izena8 = H. | doi = 10.1051/0004-6361/201117521 | izenburua = A double detached shell around a post-red supergiant: IRAS 17163-3907, the Fried Egg nebula | aldizkaria = Astronomy & Astrophysics | liburukia = 534 | orrialdea = L10 | urtea = 2011 | pmid = | pmc = |arxiv = 1109.5947 |bibcode = 2011A&A...534L..10L }}</ref>


== Erreferentziak ==
{{Itzulia|es|hizkuntza=gaztelanizako|IRAS 17163-3907|2016-07-10|bertsioa=88884994}}
{{erreferentzia_zerrenda}}


[[Kategoria:Scorpius konstelazioa]]
[[Kategoria:Izarrak]]
[[Kategoria:Izarrak]]

18:06, 10 uztaila 2016ko berrikusketa

IRAS 17163-3907

Very Large Telescopek ateratako irudia.
Egilea: ESO/E. Lagadec
Behaketa data
Garaia J2000      Ekinokzioa
Konstelazioa Scorpius
Igoera zuzena 17h 19m 49.330s[1]
Deklinazioa −39° 10′ 37.94″[1]
Itxurazko magnitudea (V)12.45[2]
Ezaugarriak
Eboluzioaren uneagorriz ondorengo hipererraldoi
Mota espektralaB berantiar/A goiztiar[3]
Itxurazko magnitudea (J)4.635[4]
Itxurazko magnitudea (H)3.021[4]
Itxurazko magnitudea (K)2.407[4]
J−H kolore indizea1.614[4]
J−K kolore indizea2.228[4]
Astrometria
Berezko mugimendua (μ) IZ: +4.3[1] mas/u
Dec.: −2.3[1] mas/u
Distantzia3,600 - 4,700[3] pc
Magnitude absolutua (MV)~−10[5]
Zehaztasunak
Erradioa300 - 400[3] R☉
Argitasuna~500,000[3] L☉
Tenperatura7,500 - 10,000[3] K
Beste izendapenak
Fried Egg Nebula, IRAS 17163-3907, Hen 3-1379, NSV 21444, 2MASS J17194933-3910374, UCAC2 15112979, DENIS J171949.3-391037, GSC 07870-01348, GSC2 S2300121509, MSX6C G348.5107–01.1199
Datubase erreferentziak
SIMBADdata

IRAS 17163-3907 (arrautza errearen nebulosa bezala ere ezagutzen dena) izar hipererraldoi hori bat eta unibertso guztiko izarririk arraroeneteko bat da. Izar honen diametroa gure eguzkiarena baino mila aldiz handiagoa da, eta bere nebulosak arrautza erre baten itxura du. Berriki fotografiatu zuen Europako Hegoaldeko Behatokiak.

Bere distira gure eguzkiarena baino 500.000 aldiz handiagoa da, eta Lurretik 13.000 argi-urteko distantziara dago, eta, beraz, egundaino aurkitutako hurbileneko hipererraldoi horia izango litzateke.

Aurkikuntza

Bere izenak dioen bezala, IRAS 17163-3907 lehen aldiz 1983an aurkitu zuen IRAS satelite artifizialak 12 mikroitik gertuko uhin luzeratan igortzen dituen uhin infragorriei esker. Esne Bidearen erdian dago, zehazki Scorpius konstelazioan. Baina, gaueko zeruko 30 izarrik distiratsuenetako bat den arren, argi ikusgarrian duen igorpen ahularen ondorioz, oraindik berriki detektatu da hipererraldoi hori bat dela. Bestalde, bere nebulosaren esfera forma ia perfektua berriki aurkitu da Txileko Cerro Paranalen dagoen Very Large Telescopeko (VLT) VISIR kamera infragorriari esker. Kamera honek, infragorri ertaineko bere hiru iragazkiak (berdea, 11850 nm, gorria, 12810 nm eta urdina, 8590 nm) erabiliz, bere inguruko materiala ikusi ahal izan zuen, eta bere bi bilgarri edo laino ia esferikoak fotografiatu.[3]

Erreferentziak

  1. ↑ a b c d Zacharias, N.; Urban, S. E.; Zacharias, M. I.; Wycoff, G. L.; Hall, D. M.; Germain, M. E.; Holdenried, E. R.; Winter, L.. (2003). «VizieR Online Data Catalog: The Second U.S. Naval Observatory CCD Astrograph Catalog (UCAC2)» CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues 1289 Bibcode: 2003yCat.1289....0Z..
  2. ↑ Siódmiak, N.; Meixner, M.; Ueta, T.; Sugerman, B. E. K.; Van De Steene, G. C.; Szczerba, R.. (2008). «Hubble Space Telescope Snapshot Survey of Post-AGB Objects» The Astrophysical Journal 677: 382.  doi:10.1086/529115. Bibcode: 2008ApJ...677..382S..
  3. ↑ a b c d e f Lagadec, E.; Zijlstra, A. A.; Oudmaijer, R. D.; Verhoelst, T.; Cox, N. L. J.; Szczerba, R.; Mékarnia, D.; Van Winckel, H.. (2011). «A double detached shell around a post-red supergiant: IRAS 17163-3907, the Fried Egg nebula» Astronomy & Astrophysics 534: L10.  doi:10.1051/0004-6361/201117521. Bibcode: 2011A&A...534L..10L..
  4. ↑ a b c d e Cutri, R. M.; Skrutskie, M. F.; Van Dyk, S.; Beichman, C. A.; Carpenter, J. M.; Chester, T.; Cambresy, L.; Evans, T. et al.. (2003). «VizieR Online Data Catalog: 2MASS All-Sky Catalog of Point Sources (Cutri+ 2003)» VizieR On-line Data Catalog: II/246. Originally published in: 2003yCat.2246....0C 2246 Bibcode: 2003yCat.2246....0C..
  5. ↑ Wallström, S. H. J.; Muller, S.; Lagadec, E.; Black, J. H.; Oudmaijer, R. D.; Justtanont, K.; Van Winckel, H.; Zijlstra, A. A.. (2015). «Investigating the nature of the Fried Egg nebula. CO mm-line and optical spectroscopy of IRAS 17163-3907» Astronomy & Astrophysics 574: A139.  doi:10.1051/0004-6361/201321516. Bibcode: 2015A&A...574A.139W..
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=IRAS_17163-3907&oldid=5523423"(e)tik eskuratuta