Grabitazio uhin: berrikuspenen arteko aldeak
tNo edit summary |
No edit summary |
||
4. lerroa: | 4. lerroa: | ||
Grabitazio uhinak [[argiaren abiadura|argiaren lastertasun]]ean hedatzen dira. |
Grabitazio uhinak [[argiaren abiadura|argiaren lastertasun]]ean hedatzen dira. |
||
Grabitazio uhinen lehen detekzioaren aurretik ebidentzia ez-zuzena existitzen zen. Adibidez, [[Hulse-Taylor]] [[sistema bitar]]raren neurketak esaten zuen grabitazio uhinak kontzeptu teoriko bat baino gehiago direla. Beste iturri potentzial batzuk [[nano txuri]] bikoteak, [[neutroi izar]]rak eta [[zulo beltz]]ak dira. [[2016]]an hainbat grabitazio uhin detektore martxan daude, adibidez [[LIGO|Advanced LIGO]], 2015eko irailetik funtzionamenduan dagoena. [[2016]]ko [[otsailaren 11]]n<ref>[http://www.eitb.eus/eu/albisteak/teknologia/osoa/3831584/zer-dira-uhin-grabitazionalakgida-arina-zientzialariak-ez-direnentzat/ EITB.eus, (Erredakzioa): "Zer dira grabitazio-uhinak?"]</ref> |
Grabitazio uhinen lehen detekzioaren aurretik ebidentzia ez-zuzena existitzen zen. Adibidez, [[Hulse-Taylor]] [[sistema bitar]]raren neurketak esaten zuen grabitazio uhinak kontzeptu teoriko bat baino gehiago direla. Beste iturri potentzial batzuk [[nano txuri]] bikoteak, [[neutroi izar]]rak eta [[zulo beltz]]ak dira. [[2016]]an hainbat grabitazio uhin detektore martxan daude, adibidez [[LIGO|Advanced LIGO]], 2015eko irailetik funtzionamenduan dagoena. [[2016]]ko [[otsailaren 11]]n<ref>[http://www.eitb.eus/eu/albisteak/teknologia/osoa/3831584/zer-dira-uhin-grabitazionalakgida-arina-zientzialariak-ez-direnentzat/ EITB.eus, (Erredakzioa): "Zer dira grabitazio-uhinak?"]</ref> Advanced LIGOko taldeak jakinarazi zuen lehen aldiz grabitazio uhinak aurkitu zituztela, bi zulo beltzen talkak eraginda.<ref>{{erreferentzia|egunkaria=[[Berria]]|data=2016-02-12|url=http://www.berria.eus/paperekoa/1774/009/001/2016-02-12/kosmosa_ulertzeko_beste_ate_bat.htm|egilea=Garikoitz Goikoetxea Arantxa Iraola|izenburua=Kosmosa ulertzeko beste ate bat}}</ref> |
||
== Erreferentziak == |
== Erreferentziak == |
22:02, 5 iraila 2016ko berrikusketa
Fisikan grabitazio uhinak espazio-denboraren kurbaturan sortzen diren uhindurak dira. Olatuen antzera propagatzen dira, jatorriko puntutik kanpora bidaiatuz. 1916an Albert Einsteinek bere erlatibitate orokorreko teorian lehen aldiz proposatu zituen.[1] Bere ustez grabitazio uhinek energia zein erradiazio grabitazionala garraiatzen dute. Grabitazio uhinen existentzia Lorentzen inbariantzaren balizko ondorio bat da. Honek erlatibitate orokorrean interakzio fisikoen propagaziorako abiadura muga bat, jartzen du. Aldiz, grabitazio uhinak ezin dira existitu Newtonen grabitazioaren teorian, bere ustez interakzio fisikoak abiadura infinituan hedatzen baitira.
Grabitazio uhinak argiaren lastertasunean hedatzen dira.
Grabitazio uhinen lehen detekzioaren aurretik ebidentzia ez-zuzena existitzen zen. Adibidez, Hulse-Taylor sistema bitarraren neurketak esaten zuen grabitazio uhinak kontzeptu teoriko bat baino gehiago direla. Beste iturri potentzial batzuk nano txuri bikoteak, neutroi izarrak eta zulo beltzak dira. 2016an hainbat grabitazio uhin detektore martxan daude, adibidez Advanced LIGO, 2015eko irailetik funtzionamenduan dagoena. 2016ko otsailaren 11n[2] Advanced LIGOko taldeak jakinarazi zuen lehen aldiz grabitazio uhinak aurkitu zituztela, bi zulo beltzen talkak eraginda.[3]
Erreferentziak
- ↑ (Alemanez) Einstein, A. (1916ko ekaina). «Näherungsweise Integration der Feldgleichungen der Gravitation» Sitzungsberichte der Königlich Preussischen Akademie der Wissenschaften Berlin 1: 688–696..
- ↑ EITB.eus, (Erredakzioa): "Zer dira grabitazio-uhinak?"
- ↑ Garikoitz Goikoetxea Arantxa Iraola. (2016-02-12). «Kosmosa ulertzeko beste ate bat» Berria.
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Grabitazio uhin |