Epidemia: berrikuspenen arteko aldeak
t Robota: Birzuzenketak konpontzen |
No edit summary |
||
3. lerroa: | 3. lerroa: | ||
'''Izurritea''', '''izurria''' edo '''epidemia''' lurralde eta denbora berean biztanleen zati handi bati erasotzen dion [[eritasun|gaixotasuna]] da. Lekuan lekukoa izan daiteke (munduko leku zehatz batean) edo orokorragoa. Hainbat [[kontinente]]takoa edo mundu osokoa denean, [[pandemia]] hitza erabiltzen da. Beste mota bateko eritasunekin loturik egon daitekeen arren, termino hau [[gaixotasun infekzioso]]ekin erabiltzen da batez ere. |
'''Izurritea''', '''izurria''' edo '''epidemia''' lurralde eta denbora berean biztanleen zati handi bati erasotzen dion [[eritasun|gaixotasuna]] da. Lekuan lekukoa izan daiteke (munduko leku zehatz batean) edo orokorragoa. Hainbat [[kontinente]]takoa edo mundu osokoa denean, [[pandemia]] hitza erabiltzen da. Beste mota bateko eritasunekin loturik egon daitekeen arren, termino hau [[gaixotasun infekzioso]]ekin erabiltzen da batez ere. |
||
Bereziki, ''Yersinia pestis'' ([[Yersinen baziloa]]) edo ''Pasteurella pestis'' baziloek eragindako gaixotasunetarako erabili da ''izurrite'' izena. Izurriak gizakiak eta animaliak ([[karraskari]]ak, batez ere) jotzen ditu. Karraskariak dira baziloaren bizitoki nagusia. [[Arratoien arkakuso]]aren ''(Xenopsylla cheopis)'' eta, batzuetan, [[gizakiaren arkakuso]]aren ''(Pulex irritans)'' bitartez kutsatua izaten da. Izurriak gizonaren [[birika]]k joz gero, airearen bitartez ere kutsa daiteke. |
Bereziki, ''Yersinia pestis'' ([[Yersinen baziloa]]) edo ''Pasteurella pestis'' baziloek eragindako gaixotasunetarako erabili da ''izurrite'' izena. Izurriak gizakiak eta animaliak ([[karraskari]]ak, batez ere) jotzen ditu. Karraskariak dira baziloaren bizitoki nagusia. [[Arratoien arkakuso]]aren ''(Xenopsylla cheopis)'' eta, batzuetan, [[gizakiaren arkakuso]]aren ''(Pulex irritans)'' bitartez kutsatua izaten da. Izurriak gizonaren [[birika]]k joz gero, airearen bitartez ere kutsa daiteke. Me kaben zotz. |
||
== Gaixotasunaren agerbideak == |
== Gaixotasunaren agerbideak == |
15:13, 11 azaroa 2016ko berrikusketa
- Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.
Izurritea, izurria edo epidemia lurralde eta denbora berean biztanleen zati handi bati erasotzen dion gaixotasuna da. Lekuan lekukoa izan daiteke (munduko leku zehatz batean) edo orokorragoa. Hainbat kontinentetakoa edo mundu osokoa denean, pandemia hitza erabiltzen da. Beste mota bateko eritasunekin loturik egon daitekeen arren, termino hau gaixotasun infekziosoekin erabiltzen da batez ere.
Bereziki, Yersinia pestis (Yersinen baziloa) edo Pasteurella pestis baziloek eragindako gaixotasunetarako erabili da izurrite izena. Izurriak gizakiak eta animaliak (karraskariak, batez ere) jotzen ditu. Karraskariak dira baziloaren bizitoki nagusia. Arratoien arkakusoaren (Xenopsylla cheopis) eta, batzuetan, gizakiaren arkakusoaren (Pulex irritans) bitartez kutsatua izaten da. Izurriak gizonaren birikak joz gero, airearen bitartez ere kutsa daiteke. Me kaben zotz.
Gaixotasunaren agerbideak
Hiru era nagusitan ageri da eritasuna gizakiarengan: zorne izurria, odol izurria eta biriketako izurria.
- Zorne izurria da maiztasun handienekoa, eta zorne pikor handiak sorrarazten ditu larruazalean.
- Odol izurria bat-batean agertu eta oso azkar hedatzen da eriarengan. Hori da erarik larriena.
- Biriketako izurria oso kutsakorra da, eta birika ehun osoa jotzen du.
Odol izurriak eta biriketakoak jotako gehienak hiltzen dira.
Izurria endemikoa den lurraldeak
Izurria eritasun endemikoa da Tibeten, Indian, Mesopotamian, Erdialdeko Afrikan, Hego Ameriketako zenbait lurraldetan eta Ipar Ameriketako mendebalean. Sendagaiak: estreptomizina eta kloranfenikola. Eritasuna endemikoa den lurraldeetan, txertoak erabiltzen dira, eragin handikoak, baina immunitate aldi murritzekoak.
Izurriteen adibideak
Ikus, gainera
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.