Urriaren 4

Urriaren 4a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hirurogeita hamazazpigarren eguna da, 278.a bisurteetan. 88 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Patxi López Álvarez Jaiotza: Barakaldo eta Portugalete, 1959 Ernest Fourneau Jaiotza: Biarritz, 1872 Heriotza: Azkaine, 1949ko abuztuaren 5a Joseba Garmendia Jaiotza: Basauri, 1985 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Susan Sarandon Jaiotza: New York, 1946 Jean-François Millet Jaiotza: Gréville-Hague, 1814 Heriotza: Barbizon, 1875eko urtarrilaren 20a Rutherford Birchard Hayes Jaiotza: Delaware (Ohio), 1822 Heriotza: Fremont (Ohio), 1893ko urtarrilaren 17a Buster Keaton Jaiotza: Piqua (Kansas), 1895 Heriotza: Woodland Hills, 1966ko otsailaren 1a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Urriaren 4ko jaiotzak Richard Rorty • Caitriona Balfe • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Jesús Mosterín Jaiotza: Bilbo, 1941eko irailaren 24a Heriotza: Bartzelona, 2017 Martin Ugalde Jaiotza: Andoain, 1921eko azaroaren 11 Heriotza: Hondarribia, 2004 Juan Maria Araluze Jaiotza: Santurtzi, 1917ko ekainaren 24a Heriotza: Donostia, 1976 Juan Jose Sagardui Jaiotza: Zaratamo, 1941eko ekainaren 14a Heriotza: Galdakao, 2010 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Rembrandt Jaiotza: Leiden, 1606ko uztailaren 15a eta 1606 Heriotza: Amsterdam, 1669 Max Planck Jaiotza: Kiel, 1858ko apirilaren 23a Heriotza: Göttingen, 1947 Jacques Offenbach Jaiotza: Kolonia, 1819ko ekainaren 20a, 1822ko uztailaren 8a eta 1819ko ekainaren 21a Heriotza: Paris, 1880 Parazeltso Jaiotza: Einsiedeln, 1493ko azaroaren 10a Heriotza: Salzburgo, 1541 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Urriaren 4ko heriotzak Francesco Albani • Vladimir Dal • Otto Weininger • Abd Allah ibn al-Zubayr • Albert of Mainz • Heinz Rühmann • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Sputnik I satelitea 1582 - Gregorio XIII.a aitasantuak K. a. 46 urtetik aurrera ezarria zegoen Juliotar egutegia kendu eta haren ordez Gregoriotar egutegia ezarri zuen. 1824 - Mexikoko lehen konstituzioa indarrean jarri eta errepublika aldarrikatzen da. 1913 - Atotxa futbol zelaia Erreala eta Bilboko Athletic Klubaren arteko partiduaz inauguratu zen. 1934 - Espainiako gobernu berria hasi zen CEDArekin. Sozialistek greba orokorra deitu eta Asturiaseko Iraultza gertatu zen. 1957 - Sobietar Batasunak Sputnik 1 satelitea (irudian) espazioratu zuen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Urria >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Astelehena 2022: Asteartea 2023: Asteazkena 2025: Larunbata 2026: Igandea 2027: Astelehena Izendegia Santutegia: Daturik ez (gehitu) Seaska egutegia: Frantzisko, Patxi, Pantxoa, Patxo eta Frantses.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1976 - ETAk jarritako bonba batek Juan Maria De Araluce Villar Gipuzkoako ahaldun nagusia eta beste lau polizia nazional hil zituen.
• 1980 - ETAk hiru goardia zibil hil zituen Agurainen.
• 2006 -
  • Miguel Sanz, Nafarroako lehendakaria Nafarroako Unibertsitatean elebitasun osoa ezartzearen aurka agertu zen.
  • Emakumeen prostituzio sare bateko kideak atxilotu zituen Ertzaintzak Bilboko Maria Diaz de Haro kalean.
• 2007 - Baltasar Garzon Espainiako epaileak Batasuneko mahai nazionala atxilotzeko agindua eman eta Espainiako Poliziak 23 kide atxilotu zituen, horien artean Joseba Permach, Juan Joxe Petrikorena eta Rufino Etxeberria.

Mundua

• 1582 - Gregorio XIII.a aitasantuak K. a. 46 urtetik aurrera ezarria zegoen Juliotar egutegia kendu eta haren ordez Gregoriotar egutegia ezarri zuen.
• 1824 - Mexikoko lehen konstituzioa indarrean jarri eta errepublika aldarrikatzen da.
• 1957 - Sobietar batasunak (SESB) gizakiak espazioratu duen lehen objektua orbitaratu zuen, Sputnik satelite artifiziala kazakstanen dagoen Baikonurgo kosmodromotik.
• 2001 - Anthrax kasu baten berri eman zen Ameriketako Estatu Batuetan.
• 2007 - Sputnik lehen satelite artifizialaren jaurtiketaren 50. urteurrena ospatu zen.
• 2010 - Hungariako Ajka herriko aluminio lantegi bateko uharka hautsi, bertako lohi toxikoa isuri eta sortutako olatuak 7 lagun hil, 2 desagertu eta hondamendi ekologiko larria sortzen zuen.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2015 - Kilometroak jaia Usurbil udalerrian ospatu zen.

Mundua

• 1990 - Beverly Hills, 90210 telesaila AEBtako FOX telebista katean estreinekoz aireratu zen.
• 2002 - Red Dragon ("Herensuge Gorria") filma estreinatu zen, Brett Ratnerek zuzendu eta Anthony Hopkins, Edward Norton, Ralph Fiennes, Harvey Keitel, Emily Watson, Mary-Louise Parker eta Philip Seymour Hoffman aktoreek antzeztu zutelarik.

Kirolak

Euskal Herria

• 1913 - Atotxa futbol zelaia Erreala eta Bilboko Athletic Klubaren arteko partiduaz inauguratu zen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1289 - Luis I.a Nafarroakoa, Nafarroa eta Frantziako errege eta Xanpaina eta Brieko kondea (h. 1316).
• 1872 - Ernest Fourneau, Euskal Herri nahiz frantses estatu mailan kimioterapiaren sortzailea (h. 1949).
• 1917 - María Teresa Sesé, euskal idazlea.
• 1956 - Miren Leanizbarrutia, euskal politikari jeltzalea.
• 1959 - Patxi López, Eusko Jaurlaritzako 6. lehendakaria.
• 1970 - David de Jorge, euskal sukaldaria.
• 1971 - Mikel Markez, euskal abeslaria.

Mundua

• 1379 - Henrike III.a Gaztelakoa, Gaztela eta Leongo erregea (h. 1406).
• 1515 - Lucas Cranach Gaztea, alemaniar margolaria (h. 1586).
• 1528 - Francisco Guerrero, espainiar musikagilea (h. 1599).
• 1542 - Roberto Bellarmino, italiar teologoa eta apezpikua (h. 1621).
• 1550 - Karlos IX.a Suediakoa, Suediako erregea (h. 1611).
• 1607 - Francisco de Rojas Zorrilla, espainiar dramagilea (h. 1648).
• 1787 - François Pierre Guillaume Guizot, frantziar politikari eta historialaria (h. 1874).
• 1797 - Jeremias Gotthelf, suitzar idazlea (h. 1854).
• 1810 -
  • Eliza McCardle Johnson, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (h. 1876).
  • Félix Pyat, frantses idazlea (h. 1889).
• 1814 - Jean-François Millet, frantziar margolari errealista, grabatzaile eta marrazkilaria (h. 1875).
• 1816 - Eugène Pottier, frantziar politikaria, Lehenengo Internazionaleko kidea (h. 1887).
• 1819 - Francesco Crispi, italiar politikaria (h. 1901).
• 1822 - Rutherford Birchard Hayes, Ameriketako Estatu Batuetako 19. Presidentea (h. 1893).
• 1843 - Marie-Alphonsine, palestinar moja, Jerusalemgo Errosario Santuko Ahizpak domingotar kongregazioaren sortzailea (h. 1927).
• 1853 - Armando Palacio Valdés, espainiar idazlea (h. 1938).
• 1879 - Benjamín Zeledón, nikaraguar politiko liberal eta militarra (h. 1912).
• 1880 - Joan March, espainiar finantza-gizona (h. 1962).
• 1881 - André Salmon, frantziar idazlea (h. 1969).
• 1892 - Engelbert Dollfuss, Austriako kantzelaria (h. 1934).
• 1895 -
  • Giovanni Brunero, italiar txirrindularia (h. 1934).
  • Buster Keaton, zinema mutu komikoaren zuzendari eta aktore estatubatuar garrantzitsuenetarikoa (h. 1966).
• 1903 -
  • John Vincent Atanasoff, estatubatuar fisikaria, ENIAC lehen ordenagailu elektroniko digitalaren gurasoetako bat (h. 1995).
  • Ernst Kaltenbrunner, austriar abokatu eta politikaria, Alemania Naziko goi-mailako ofiziala (h. 1946).
• 1906 - Mary Celine Fasenmyer, estatubatuar matematikaria (h. 1996).
• 1912 - Joaquín Vallejo Arbeláez, kolonbiar ingeniari, ekonomista, idazle eta politikaria (h. 2005).
• 1916 - Vitali Ginzburg, errusiar fisikaria, 2003ko Fisikako Nobel Saria (h. 2009).
• 1917 - Violeta Parra, txiletar folk abeslari, margolari, kantagile, eskultore, brodatzaile eta zeramikagilea (h. 1967).
• 1918 - Kenichi Fukui, japoniar kimikaria, 1981eko Kimikako Nobel Saria (h. 1998).
• 1923 - Charlton Heston, estatubatuar aktorea (h. 2008).
• 1928 - Alvin Toffler, estatubatuar soziologoa eta idazlea (h. 2016).
• 1930 - Svava Jakobsdóttir, islandiar idazlea (h. 2004).
• 1938 - Kurt Wüthrich, suitzar kimikari eta unibertsitate-irakaslea, 2002ko Kimikako Nobel Saria.
• 1949 - Armand Assante, estatubatuar aktorea.
• 1956 - Christoph Waltz, austriar-alemaniar aktorea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 2004 - Martin Ugalde, gipuzkoar kazetaria, euskal idazlea eta politikaria (j. 1921).
• 2010 - Juan Jose Sagardui, euskal txirrindularia (j. 1941).

Mundua

• 1582 - Santa Teresa Avilakoa, espainiar erlijioso karmeldar eta idazlea (j. 1515).
• 1669 - Rembrandt, herbeheretar margolari eta irarlea (j. 1606).
• 1680 - Pierre-Paul Riquet, frantziar ingeniaria, Midiko kanala eraiki zuena.
• 1688 - Philip Koninck, holandar margolari barrokoa (j. 1619).
• 1818 - Manuel Sagasti, euskal herritar musikaria (j. 1789).
• 1851 - Manuel Godoy, Bakearen Printzea, espainiar politikaria (j. 1767).
• 1859 - Karl Baedeker, alemaniar liburu-argitaratzailea (j. 1801).
• 1864 - Jacques Jasmin, okzitaniar poeta (j. 1798).
• 1876 - Johannes Rebmann, alemaniar misiolaria (j. 1820).
• 1904 - Frédéric Auguste Bartholdi, frantziar eskultorea, Askatasunaren Estatuaren egilea (j. 1834).
• 1911 - Joseph Bell, eskoziar doktorea eta zientzialaria (j. 1837).
• 1912 - Benjamín Zeledón, nikaraguar politiko liberal eta militarra (j. 1879).
• 1936 - Wilhelm Meyer-Lübke, suitzar hizkuntzalari, erromanista eta hispanista (j. 1861).
• 1947 - Max Planck, alemaniar fisikaria (j. 1858).
• 1955 - Alexandros Papagos, Greziako lehen ministroa (j. 1883).
• 1968 - Hitoshi Imamura, japoniar jenerala (j. 1886).
• 2000 - Michael Smith, britainiar-kanadar kimikaria, 1993ko Kimikako Nobel Saria (j. 1932).
• 2009 - Mercedes Sosa, Argentinako folkloreari zabalkundea eta berrikuntza eskaini zizkion abeslaria (j. 1935).
• 2013 - Võ Nguyên Giáp, vietnamdar militar komunista, Indotxinako Gerrako eta Vietnamgo Gerrako heroia (j. 1911).
• 2014 - Jean-Claude Duvalier, Baby Doc, Haitiko presidentea (j. 1951).

Jaiak eta urteurrenak

• San Frantzisko Asiskoaren eguna.
• Sehaska egutegiko izendegia: Frantzisko, Patxi, Pantxoa, Patxo eta Frantses.

Urriaren 3 | Urteko egutegi | Urriaren 5