Urtarrilaren 13

Urtarrilaren 13a gregoriotar egutegiaren urteko hamahirugarren eguna da. 352 egun falta dira urtea amaitzeko, 353 egun bisurteetan.

Jaiotzak Euskal Herrian Philippe Bergeroo Jaiotza: Ziburu, 1954 Mario Onaindia Jaiotza: Lekeitio, 1948 Heriotza: Gasteiz, 2003ko abuztuaren 31 Gorka Otxoa Jaiotza: Donostia, 1979 José Manuel García Maurin Jaiotza: Iruñea, 1997 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Jan van Goyen Jaiotza: Leiden, 1596 Heriotza: Haga, 1656ko apirilaren 27a Karl Friedrich Schinkel Jaiotza: Neuruppin, 1781 eta 1781 Heriotza: Berlin, 1841eko urriaren 9a Orlando Bloom Jaiotza: Canterbury, 1977 Chaïm Soutine Jaiotza: Smilavičy (en) , 1893 Heriotza: Parisko 16. barrutia eta Paris, 1943ko abuztuaren 9a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Urtarrilaren 13ko jaiotzak Georges Gurdjieff • Julia Louis-Dreyfus • Paul Gavarni • Liam Hemsworth • Elias M. Stein • Philipp Jakob Spener • Daniel Kehlmann • Masha Gessen • Andrew Yang • Lee Hyo-jung • Robert Mateusiak • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian José María Peña Jaiotza: Getxo, 1895eko apirilaren 19a Heriotza: Getxo, 1988 Valentin Zubiaurre Urionabarrenetxea Jaiotza: Garai, 1837ko otsailaren 14a Heriotza: Madril, 1914 Xabier Maria Munibe Peñafloridako Kondea Jaiotza: Azkoitia, 1729ko urriaren 23a Heriotza: Bergara, 1785 Javier Ziga Etxandi Jaiotza: Iruñea, 1877ko azaroaren 25a Heriotza: Iruñea, 1960 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan James Joyce Jaiotza: Rathgar, 1882ko otsailaren 2a Heriotza: Zürich, 1941 Jan Brueghel Zaharra Jaiotza: Brusela, 1568 Heriotza: Anberes, 1625 Lyonel Feininger Jaiotza: New York, 1871ko uztailaren 17a Heriotza: New York, 1956 Maria Sibylla Merian Jaiotza: Frankfurt am Main, 1647ko apirilaren 2a Heriotza: Amsterdam, 1717 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Urtarrilaren 13ko heriotzak Jean Delumeau • Sibilla Aleramo • Jean Louis Armand de Quatrefages de Bréau • Giulio Clovio • Jean-Jacques Beineix • Julian Sands • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Jose Maria Setien. 1558 - Ingalaterran Isabel I.a koroatu zuten. 1910 - Irrati publikoko lehen transmisioa egin zen New Yorkeko Metropolitan antzokitik. 1915 - Lurrikara batek Italiako Avezzano hiria suntsitu zuen eta 30.000 hildako eragin zituen. 1935 - Sarren (g.e. Alemanian) egindako galdeketan, boto emaileen %90,3 Alemania Naziarekin bat egitearen alde agertu zen. 2000 - Joan Paulo II.ak Jose Maria Setien (irudian) Donostiako gotzain-ohiaren ukapena onartu zuen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Urtarrila >> A Aa Az Og Os L I   1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Asteazkena 2022: Osteguna 2023: Ostirala 2025: Astelehena 2026: Asteartea 2027: Asteazkena Izendegia Santutegia: Hilario Poitierskoa, Remigio Reimsekoa, Agrizio, Mungo Glasgowekoa Seaska egutegia: Ioritz/Joritz eta Lontxo/Lontzi.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1979 - ETAk, bi goardia zibil erail zituen Azpeitian.

Mundua

• 1822 - Greziako banderaren diseinua onartu zen.
• 1898 - Émile Zola idazleak J'accuse…! artikuluarekin Dreyfus afera azaleratu zuen.
• 1915 - Avezzanon (Italia) izandako lurrikaran 29.800 lagun hil ziren.
• 1935 - Sarren (g.e. Alemanian) egindako galdeketan, boto emaileen %90,3 Alemania Naziarekin bat egitearen alde agertu zen.
• 1953 - Josip Broz Tito Yugoslaviako presidente izendatu zuten.
• 1964 - Karol Wojtila (geroago Joan Paulo II.a aita santua izango zena) Krakoviako artzapezpiku izendatu zuten.
• 1991 - SESBeko tropek Vilniusen elkartutako lituaniar independentisten aurka egindako erasoan 14 lagun hil eta 1.000tik gora zauritu zituzten.
• 2001 - Richter eskalan 7.6 graduko lurrikara El Salvadorren. 800 hildako eta milaka pertsona etxerik gabe utzi zituen.
• 2011 - Australiako Queensland estatuko uholdeetan hamabost pertsona hil ziren. Brisbanen ehundaka pertsona euren etxeetatik atera behar izan zituzten.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 1910 - Irrati publikoko lehen transmisioa egin zen New Yorkeko Metropolitan antzokitik.

Kirolak

Euskal Herria

• 2007 - Berako eta Lesakako 3 mendizale hil ziren Pirinioetan eskalatzen ari zirenean: Luis Mari Pikabea Zubieta, Xabier Zubieta Erkizia eta Xabier Saralegi Alzate.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1758 - Valentin Salhakoa, lapurtar itsasontzi kapitaina eta sail jenerala (h. 1841).
• 1835 - Frantzisko Petrirena Rekondo, Xenpelar, gipuzkoar bertsolaria (h. 1869).
• 1888 - Enrique Eguren, arabar zientzialaria (h. 1944).
• 1943 - Juan Jose Pujana, EAJeko bizkaitar politikaria.
• 1948 - Mario Onaindia, euskal herritar politikari sozialista, idazlea eta ETAkide izandakoa (h. 2003).
• 1975 - Unai Apeztegia, nafar pilotaria.
• 1979 - Gorka Otxoa, euskal aktore eta umorista.

Mundua

• 915 - Al-Hakam II.a, Kordobako bigarren omeiar kalifa (h. 976).
• 1333 - Henrike II.a Gaztelakoa, Gaztelako erregea (h. 1379).
• 1596 - Jan van Goyen, herbehereetar pintorea eta marrazkilaria (h. 1656).
• 1808 - Jørgen Roed, Danimarkako Urre Aroko erretratu egile margolaria (h. 1888).
• 1844 - Joaquín Rucoba, espainiar arkitektoa (h. 1919).
• 1858 - Oskar Minkowski, alemaniar fisiologo eta patologoa (h. 1931).
• 1859 - Kostis Palamas, greziar poeta (h. 1934).
• 1864 - Wilhelm Wien, alemaniar fisikaria, 1911ko Fisikako Nobel Saria (h. 1928).
• 1894 - Chaïm Soutine, lituaniar margolaria (h. 1943).
• 1902 - Raymond Ruyer, frantziar filosofoa (h. 1987).
• 1904 - Nathan Milstein, ukrainar-estatubatuar biolinista (h. 1992).
• 1919 - Robert Stack, estatubatuar aktorea (h. 2003).
• 1924 -
  • Paul Feyerabend, austriar filosofoa (h. 1994).
  • Roland Petit, frantziar dantzaria eta koreografoa (h. 2011).
• 1929 - Wyatt Earp, estatubatuar pistolaria, jokalaria eta polizia ofiziala (j. 1848).
• 1938 -
  • Jean Cabut, Cabu, frantziar marrazkigilea (h. 2015).
  • Gregorio Peces-Barba, espainiar politikaria eta abokatua (h. 2012).
• 1941 - Pasqual Maragall, Kataluniako Generalitateko 127. Presidentea.
• 1960 - Eric Betzig, estatubatuar fisikaria, 2014ko Kimikako Nobel Saria.
• 1964 - Penelope Ann Miller, estatubatuar aktorea.
• 1970 - Marco Pantani, italiar txirrindularia, historiako igotzailerik onenetakoa (h. 2004).
• 1977 - Orlando Bloom, ingeles aktorea.
• 1980 - María de Villota, espainiar auto gidaria (h. 2013).

Heriotzak

Euskal Herria

• 1785 - Frantzisko Xabier Munibe, euskal idazle eta musikagilea (j. 1729).
• 1884 - Jose Juan Santesteban, donostiar musikaria eta konposatzailea (j. 1809).
• 1914 - Valentin Zubiaurre Urionabarrenetxea, bizkaitar musikagilea, Madrilen (j. 1837).
• 1988 - José María Peña, euskal herritar futbolari eta atleta (j. 1895).
• 2005 - Sorne Unzueta, Utarsus, euskal idazlea (j. 1900).
• 2007an, Pirinioetako Taillon mendia eskalatzen ari zirela, amilduta:
  • Luis Mari Pikabea Zubieta, nafar alpinista (j. 1973).
  • Xabier Zubieta Erkizia, nafar alpinista.
  • Xabier Saralegi Alzate, nafar alpinista.
• 2012 - Juan Antonio Usparitza, bizkaitar medikua, DYA errepide sorospen erakundearen sortzailea (j. 1919).
• 2016 - Ignacio Salas, bizkaitar kazetaria, San Pedro del Pinatarren (j. 1945).

Mundua

• 839 - Karlos III.a Gizena, Karolingiar Inperioko enperadorea (j. 839).
• 1151 - Suger, frantziar fraide, politikari eta historialaria.
• 1599 - Edmund Spenser, ingeles poeta.
• 1625 - Jan Brueghel Zaharra, flandestar margolaria (j. 1568).
• 1654 - Jacques Lemercier, frantziar arkitektoa eta eskultorea.
• 1691 - George Fox, kuakero sektaren sortzailea (j. 1624).
• 1717 - Maria Sibylla Merian, alemaniar naturalista, esploratzailea eta margolaria (j. 1647).
• 1875 - Sebastian Gabriel Borboikoa, Espainia eta Portugalgo infantea (j. 1811).
• 1906 - Aleksandr Stepanovitx Popov, errusiar fisikaria eta ingeniaria (j. 1859).
• 1929 - Wyatt Earp, estatubatuar pistolaria, jokalaria eta polizia ofiziala (j. 1848).
• 1941 - James Joyce, irlandar idazlea, XX. mendeko ingelesezko idazle garrantzitsuenetakoa (j. 1882).
• 1956 - Lyonel Feininger, alemaniar-estatubatuar margolaria eta marrazkilaria (h. 1956).
• 1964 - Felisberto Hernández, uruguaitar idazlea (j. 1902).
• 1974 - Salvador Novo, mexikar idazlea (j. 1904).
• 1992 - Henri Queffelec, frantziar idazlea (j. 1910).
• 1993 -
  • Mozart Camargo Guarnieri, brasildar musikagilea (j. 1907).
  • René Pleven, Frantziako lehen ministroa (j. 1901).
• 2002 - José María Sánchez-Silva, espainiar idazle eta kazetaria (j. 1911).
• 2009 - Patrick McGoohan, irlandar-estatubatuar aktorea (j. 1928).
• 2015 - José Luis Moro, espainiar marrazkilaria (j. 1926).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Ioritz/Joritz eta Lontxo/Lontzi.

Urtarrilaren 12 | Urteko egutegi | Urtarrilaren 14