Bernardino Luini

“Arrosondoko Ama Birjina ( Brerako Pinakoteka).

Bernardino Luini (1480/82-1532) margolari italiarra izan zen.

Bizitza

Italiako iparraldeko margolari hau Dumenzan jaio zen, Maggiore aintziratik gertu dagoen herrian. Benetako izena Bernardino Schapis zuen. Ez dira asko artista honen gainean dauden datu eta berriak.

1500. urtean, aitarekin bat, Milanera heldu zen eta bertan Giovan Stefano Scottoren tailerrean ikasiko du. 1504-1507 bitartean Trevison jarraitzen du bere formazioa osatzen, eta sasoi hartakoa izan daiteke “Ama Birjina eta umea” margolana, zeinak halako esalditxoa dakar: Bernardinus Mediolanensis faciebat. Aldi berekoak ere bide dira beste lan batzuk, historiografiak Luiniri egotzi dizkionak: “Ama Birjina eta umea” (beste bertsio bat), edo “Jesus hilaren aurreko erosta”. Sasoi honetan ere hainbat fresko osatu ei zituen: “Errege magoen adorazioa” Luinoko San Pietro elizan, eta Monzako katedralean dagoen fresko bat.

1509an Milanera bueltatu zen: frantzizkotarren komentu batek enkargua egin zion, egun Poldi Pezzoli Museoan den San Antonio Paduakoren irudia. XVI. mendeko bigarren hamarkadan Pilastrelloko Santa Maria Nuova elizako freskoak, San Giorgio di Palazzokoak eta Certosa di Paviakoak sortu zituen, besteak beste.

Errege Magoen adorazioa, 1532, freskoa, Paris, Louvre.

1509 eta 1514 bitartean “Villa Pelucca”ko freskoak pintatu zituen, Girolamo Ramiak kontratatuta; egun Brerako Pinakotekan daude, eta Luiniren lanetako onenak dira. Rabiarentzako ere hainbat margo mitologiko egin zituen, Palazzo Rabian ezarriak –gaur egun Berlinen eta Washingtonen daude ikusgai.

1521ean Erromara joan zen bidaian eta Raffaelloren lana ezagutu zuen zuzenean. Eta eragina izan zuten ostera, 1520-23 tartean, “Villa Peluccan” pintatu zituen beste fresko batzuetan. 1525ekoak edo dira Santa Maria dei Miracoli santutegian osautako freskoak, Ama Birgina eta Jesusen bizitzak azaltzen dituztenak. Aldi berekoak dira Comoko Sant’Abbondio elizako hainbat fresko, Prado Museoan egun dagoen “Familia Santua”, “Herodias eta Salome” gaitzat duten koadro bi (Boston eta Florentzian dira) eta “Andraren erretratua” (Washington).

1529koa da Luiniren artelan garrantzitsuenetakoa: Luganoko Santa Maria degli Angeli elizan den “Kristoren Pasioa eta gurutziltzaketa”.

1531n Saronnoko elizako santuen irudiak pintatzeko sinatu zuen kontratoa bitxia da: Luinik eguneko 22 libera jaso ei zituen, ardo, ogi eta ohantzeaz gain. Hain pozik bizi ei zen, Jaiotzari dagokion margoa doan sortu ei zuen.

Azken urteetako lanetan Leonardoren eragina nabaritu eta aipatu dute kritikoek: “Santa Ana” (Ambrosiana Pinakotekan) edo “Santa Katalina” (Ermitage Museoan) margoetan kasu.

Lanak

• Natibitate, 1500-1510, ohol gaineko olio-pintura, 42 x 38 cm, Bergamo, Carrara Akademia.
• Jesus umea, San Joan eta aingerua, 1507-1510, ohol gaineko olio-pintura, 75 x 57 cm, Ottawa, Kanadako National Gallery.
• Martiri gaztea, 1510 edo, ohol gaineko olio-pintura, 90 x 60 cm, bilduma pribatua.
• Ama Birjina, umea eta San Joan 1510 edo, ohol gaineko olio-pintura, 22 x 18 cm, Bergamo, Carrara Akademia.
• Jesus umea eta aingerua, 1510-1515 edo, ohol gaineko olio-pintura, 28 x 25 cm, Milan, Ambrosiana Pinakoteka.
• Maddalenaren bihurtzea, 1510-1520, ohol gaineko olio-pintura, San Diego, Timken Art Gallery.
• Ama Birjina, umea eta San Joan, ohol gaineko olio-pintura, 88 x 66 cm, Londres, National Gallery.
• Ama Birjina eta umea, 1515 edo, ohol gaineko olio-pintura, 43 x 40 cm, Washington, National Gallery.
• Kristo bedeinkatzaile, 1515 edo, ohol gaineko olio-pintura, 43 x 37 cm, Milan, Ambrosiana Pinakoteka.
• Ama Birjina, umea eta San Joan Batailatzailea, 1515 edo, ohol gaineko olio-pintura, 83 x 66 cm, Viena, Liechtenstein Bilduma.
• Cristo fra i dottori, 1515-1530, ohol gaineko olio-pintura, 72 x 85 cm, Londres, National Gallery.
• Dittico con Salita al Calvario: Mater Dolorosa; Cristo che porta la croce, ca 1520, ohol gaineko olio-pintura, 50 x 40 cm, Milan, Museo Poldi Pezzoli.
• Madonna col Bambino e i santi Sebastiano e Rocco, ca 1520-1522, ohol gaineko olio-pintura, 173 x 154 cm, Sarasota, Ringling Museum of Art.
• Bagno di ragazze, 1520-1523, freskoa oihalera eramana, 135 x 250 cm, Milan, Pinacoteca di Brera.
• Raccolta della manna, 1520-1523, freskoa oihalera eramana, 198 x 182 cm, Milan, Brerako Pinakoteka.
• Santa Caterina trasportata alla tomba dagli angeli, 1520-1523, freskoa oihalera eramana, 120 x 226 cm, Milano, Brerako Pinakoteka.
• Natività e annuncio ai pastori, ca 1520-1525, oihal gaineko olio-pintura, 222 x 165 cm, Parigi, Louvre.
• Errege Magoen adorazioa, ca 1520-1525, oihal gaineko olio-pintura, 222 x 165 cm, Parigi, Louvre.
• Kristo bedeinkatzaile , ca 1520-1525, oihal gaineko olio-pintura, 140 x 110 cm, Parigi, Louvre.
• Salomè con la testa di Giovanni Battista, ca 1525-1530, oihal gaineko olio-pintura, 55 x 42 cm, Vienna, Kunsthistorisches Museum.
• Madonna col Bambino e un angelo (Madonna di Maneggio), 1520-1530, oihal gaineko olio-pintura, 80 x 58 cm, Parigi, Louvre.
• Madonna che allatta il Bambino, ca 1520-1525, ohol gaineko olio-pintura, 51 x 41 cm, Milan, Pinacoteca Ambrosiana.
• Madonna col Bambino e san Giovannino con l'agnello, 1523-1525, ohol gaineko olio-pintura, 86 x 60 cm, Madril, Thyssen-Bornemisza Museoa.
• Guarigione di Tobia, ca 1525, ohol gaineko olio-pintura, 39 x 45 cm, Milan, Poldi Pezzoli Museoa.
• Ritratto di dama, ca 1525, oihal gaineko olio-pintura, Washington, National Gallery.
• Sant'Alessandro, 1525, ohol gaineko olio-pintura, 62 x 34 cm, Pasadena, Norton Simon Museum.
• San Gerolamo penitente, ca 1525, oihal gaineko olio-pintura, 88 x 64 cm, Viena, Kunsthistorisches Museum.
• Maria Maddalena, ca 1525, ohol gaineko olio-pintura, 58 x 47 cm, Washington, National Gallery.
• Erezione della croce, 1525-1530, ohol gaineko olio-pintura, 72 x 58, Milan, Pezzoli Museoa.
• Ama Burjina eta umea tronoan santuek inguratuta, 1526, ohol gaineko olio-pintura, 209 x 147 cm, Londres, Courtauld Institute Galleries.
• San Sebastian, ca 1526, oihal gaineko olio-pintura, 196 x 106 cm, San Petersburgo, Ermitage.
• Madonna che allatta, ca 1526-1530, freskoa oihalera eramana, 83 x 128 cm, Milan, Museo Diocesano.
• Salome bataiatzailearen burua jasotzen, 1526-1531, oihal gaineko olio-pintura, 62 x 78 cm, Madril, Pradoko Museoa.
• Santa Katalina eta aingeru bi, 1527-1531, oihal gaineko olio-pintura, 68 x 59 cm, San Petersburgo, Ermitage.
• Salome eta Bataiatzailearen burua, 1527-1531, ohol gaineko tenpera, 51 x 58 cm, Florentzia,Uffizi.
• Familia Sakratua, Santa Ana eta San Joan, 1527-1531, ohol gaineko olio-pintura, 118 x 92 cm, Milan, Ambrosiana Pinakoteka.
• Gurutziltzaketa, San Paulo eta San Frantzizko, 1530, oihal gaineko olio-pintura, 90 x 73,5 cm, San Petersburgo, Ermitage.

Bibliografia

• W. Suida, Leonardo und sein Kreis, München, 1929.
• J. Shell, Bernardino Luini's lost altarpiece for the church of San Vincenzo at Gravedona, in Arte Lombarda, 90-91, 1989, 189-191.
• P. C. Marani, in Pittura tra Ticino e Olona. Varese e la Lombardia nord-occidentale, a c. di M. Gregori, Cinisello Balsamo, 1992.
• V. Pini.- G. Sironi, Bernardino Luini. Nuovi documenti biografici, Milano 1993.
• A. Di Lorenzo, in "Pittura a Como e nel Canton Ticino dal Mille al Settecento", a c, di M. Gregori, Milano 1994.
• F. Frangi, Bernardino Luini, in Pittura a Milano. Rinascimento e Manierismo (a cura di M. Gregori). Milano, 1998, 229-235.
• M. T. Fiorio, Bernardino Luini e la pittura del Rinascimento a Milano : gli affreschi di San Maurizio al Monastero Maggiore, Milano, 2000.
• G. Bora, Bernardino Luini, in I Leonardeschi : l'eredità di Leonardo in Lombardia (a cura di M. T. Fiorio, P. C. Marani), Milano, 2000, 325-370.
• P.C. Marani, Bernardino Luini, in Dizionario Biografico degli Italiani, 2006, ad vocem.

Kanpo loturak

• Luiniren lanak ikusgai: datu-basea eta museoen erreferentzia
• Bernardino Luini Artnet webgunean
• Bernardino Luini Aparences webgunean