Momo (eleberria)

Momo
Datuak
Idazlea	Michael Ende (1973)
Argitaratze-data	1973ko urtarrila
Generoa	fantasiazko eleberria
Jatorrizko izenburua	Momo, Mumu, Mo mo, The grey gentleman, Momo ovvero La strana storia dei ladri di tempo e della bambina che riportò alla gente il tempo rubato, Momo en de tijdspaarders, Momo, of, Die vreemde verhaal van die tyddiewe en van die kind wat vir die mense hulle gesteelde tyd weer teruggebring het, Manu, a menina que sabia ouvir, Momo ili Čudnovata priča o kradljivcima vremena i o detetu koje je ljudima vratilo ukradeno vreme, Momo ali Čudna zgodba o tatovih, ki so kradli čas, in o otroku, ki ga je ljudem vrnil, Hodinový kvet, Děvčátko Momo a ukradený čas, Momo eller Kampen om tiden, Momo eller Den saelsomme historie om tids-tyvene og om barnet, der bragte den stjålne tid tilbage til menneskene, Mómó eða Skrítin saga um tímaþjófana og barnið sem frelsaði tímann úr klóm þeirra og faerði hann mannfólkinu á ný, Momo ili Strannata istorija za vremekradcite i za deteto, koeto varna na chorata otkradnatoto vreme, Momo arba Nuostabus pasakojimas apie laiko vagis ir mergaitę, kuri žmonems graąžino iš ju pavogtą laika, Momo, o' ha'sipur hamuzar la gonwe ha'zman ..., Momo ou La mystérieuse histoire des voleurs de temps et de l'enfant qui a rendu aux hommes le temps volésdfsadf, Momo avagy Furcsa történet az idotolvajokról s a gyermekrol, aki visszahozta az embereknek az ellopott idot, Momo ali Čudna zgodba o tatovih, ki so kradli čas, in o otroku, ki ga je ljudem vrnil, Momo o la extraña historia de los ladrones del tiempo y de la niña que devolvió el tiempo a los hombres, Momo ou a estranha história dos ladrões do tempo e da menina que devolveu aos homens o tempo roubado, Momo ehk kummaline lugu ajavarastest ja lapsest, kes inimestele varastatud aja tagasi tõi, Momo czyli osobliwa historia o złodziejach czasu i o dziecku, które zwróciło ludziom skradziony im czas, Mao mao, He Momo, Momo ya da zaman hırsızlarının ve çalınmıs zamanı insanlara geri getiren çocugun tuhaf öyküsü eta Momo sau strania povestire despre hotii de timp şi fetita care le-a înapoiat oamenilor timpul furat
Hizkuntza	alemana
Herrialdea	Alemania
Euskaraz
Izenburua	Momo
Argitaratze-data	1998
ISBN	9788481472301

Momo irudikatzen duen eskultura

Momo fantasiazko eleberri bat da, haur eta gazte literaturakoa, Michael Ende alemaniar idazlearena, alemanez 1973an argitaratua, Momo izeneko neskatoa protagonistatzat duena. 1998an argitaratu zen euskaraz.

Jatorrizko izenburu osoa Momo oder Die seltsame Geschichte von den Zeit-Dieben und von dem Kind, das den Menschen die gestohlene Zeit zurückbrachte da, hots, «Momo, edo denbora-lapurren eta jendeari denbora lapurtua itzuli zion haurraren istorio bitxia».

Protagonistaren ezaugarriak

Momo Erroma kanpoaldeko anfiteatro suntsitu batean bizi den neskatxa umezurtz bat da. Oso lagunkoia da, hitz gutxikoa eta entzule ona, entzute hutsarekin bere lagunen arazoak identifikatzen baititu, eta haiei ohartarazi arazo horien soluzioez. Nahiz eta baliabide gutxiko neska izan, pozik bizi da lagun asko dituelako eta ez dagoelako inoiz bakarrik. Grisezko gizonek etsai nagusitzat daukate. Umea izanik, denbora galtzeko sentsazio hori inoiz ez dute sentitzen haurrek: Momo protagonista horrelakoa eta izaera berezikoa izanik, grisezko gizonak horren beldur egoten dira eleberrian, ez baitute inor egoterik nahi euren eredu kontsumista hartatik kanpo, bera dagoen bezala.

Momo grisezko gizonen etsai nagusi bilakatzen da, umeek ez baitute denboraren eta negozioen pertzepziorik, batez ere Momok. Hark denbora galarazten dio gizaki orori, arazoak entzuten baititu eta horrek berarekin dakar denbora luzea igarotzea, hain zuzen ere, grisezko gizonei komeni ez zaiena.

Momo argia eta ausarta ere bada, Casiopea dortokaren laguntzarekin grisezko gizonen diktadura amaitzen saiatzen delako, denboraren iturburura joan eta gizaki orori galdutako denbora guztia itzuliz akabatuko duelarik grisezko gizonekin.

Liburuaren interpretazioa

Liburuak garai hartako gizartea kritikatzen du, garai hartako gizakien berekoitasuna eta anbizio pertsonalak islatzen ditu eta horiek norberaren etxekalte bihurtu ohi dira azkenean. Kontsumismoa nahikoa gogor kritikatzen du, edozein preziotan ekoiztu eta kontsumitzea, ahalik eta gauza gehien egin nahi izatea denbora epe motzean, kontuan hartu gabe gizabanakoaren jakin minaren eta isiltasunaren garrantzia. Mezu hori helarazi nahi du eleberriaren bitartez.

Bitxikeriak

Eleberriak garai hartako gizartea ongi islatzen duenez, arazoak izan zituen Michael Endek argitaratzeko. Arazo horiekin guztiekin, 1973an argitaratu eta handik urtebetera, Alemaniako Haur eta Gazte Literatura irabazi zuen.

Momo filma

Momo pantaila handira eraman zuten 1986an, baina ez zuen arrakasta handirik izan.

Beste pertsonaia garrantzitsuak

Beppo garbitzailea: Gizon lasai eta pazientzia handikoa da, batzuetan egunak pasatzen ditu galderei erantzuteko, buelta asko ematen baitizkie gauzei eta horrek egiten du jakintsu. Hala ere, herrikoek erotzat hartzen dute. Momoren lagunik hoberena da.

Gigi Cicerone: Girolamo izeneko ipuin kontalari arrakastatsua da eta bera ere Momoren lagunik hoberena, Beppo garbitzailearekin batera.

Casiopea dordoka: Ordu maisuaren dortoka da, baina ez da dortoka arrunta. Bere oskolean letrak irudikatuz komunikatzen da eta bihozkadak izaten ditu, ordu erdi aurretik badaki zer gertatuko den.

Grisezko gizonak: Grisez jantzita doaz, guztiak berdin. Denboraren Aurrezki Kutxaren izenean aritzen dira iruzurrean. Inguruko biztanleei denboraren garrantzia azaltzen die, sobera duten denbora Denboraren Aurrezki Kutxan sartzeko, horiekin interesak lortu eta etorkizunerako denbora gehiago irabazteko. Soberako denbora hori guztia ez da inoiz aurrezten, grisezko gizonek dena erretzen edo gastatzen dutelako, hortik bizi baitira, aurreztutako denbora guztia denbora galdua baita. Garai hartako gizarteko materialismoaren errepresentazioa dira.

Ordu maisua: Denbora kudeatzen duen gizona da. Momori grisezko gizonekin duen gatazketan laguntzen dio.

Erreferentziak

• (Gaztelaniaz) Vázquez, A. (2008). «Heroínas en la Literatura infantil y Juvenil». Primeras noticias. Revista de Literatura, (232), 85-90.
• (Gaztelaniaz) Olivares, J.C. (1995). Michael Ende: el escritor de los niños-adultos. Clij,(78), 19-23.

• Datuak: Q874381
• Multimedia: Momo (novel) / Q874381