Laburdura: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

14:39, 13 azaroa 2017ko berrikusketa

Laburdurak, gramatikan, hizkuntza bateko hitz arruntak laburtuta emateko modua dira. Laburdura gehienak, hizkuntza batetik bestera aldatu egiten dira. Laburdura guztiek, puntua daramate amaieran eta marrarik gabe deklinatzen dira beti. Esan beharra dago, ez dela komeni laburdurak esaldietan sartzea, tauletan eta eskemetan, aldiz, oso lagungarriak dira.

Arauak eta adibideakː

Jarraian laburdurak idazteko arauakː

Arauak

1

Laburdurak letra arruntez idazten dira. Oso laburdura gutxi erabili behar da idazki arruntetan, helbideetan izan ezik:

jn. (jauna), and. (andrea), k. (kalea, karrika), esk. (eskuina), ezk. (ezkerra), zk.g. (zenbakirik gabea), pl. (plaza), etorb. (etorbidea), pas. (pasealekua), zum. (zumardia), zehb. (zeharbidea), etx. (etxea), bas. (baserria), ind. (industrialdea), pol. (poligonoa)…

2

Baina ez da laburdurarik erabili behar helbideak esaldi barruan txertatzean:

Estafeta kaleko 8tik, Etxebeste plazako 7ra Horrelakoetan, jakina, deklinaturik eman behar dira kale, plaza eta abar.

3

Esanahi jakina eta oso ezaguna duten laburdurak bakarrik erabiliko dira (bai euskarazkoak eta bai erdal jatorrikoak):

adib. (adibidez), or. (orrialdea), fra. (faktura), koop. (kooperatiba), tel. (telefonoa), etab. (eta abar), etc. (etcetera), id. (idem), zk. (zenbakia), k.k. (kontu korrontea)… Ikus Euskaltzaindiaren laburdura zerrenda

4

Testu berezietan, alorrean alorreko laburdurak ere idatz daitezke; baina sarreran agertu beharko da erabilitako laburdura ezohiko edo antzemangaitzen zerrenda eta horietako bakoitzaren esanahia.

Hiztegietan sarri ageri dira iz. (izena), ad. (aditza), Gram. (gramatika) eta beste.

5

Laburdurak puntu eta guzti idatzi behar dira (siglak, akronimoak eta neurri-izenak ez bezala).

6

Laburdura gehienak letra xehez idazten dira, baina ez den-denak:

Letra larriz: P.D. (post data), P.S. (post scriptum), N.B. (nota bene), R.I.P. (requiescat in pace), G.B. (goian bego)…

Letra larriz eta xehez: K.a. (Kristo aurreko), K.o. (Kristo ondorengo)…

7

Asteko egunen eta urteko hilen izenen laburdurak ere letra xehez eta puntu eta guzti idatzi behar dira:

Egunak: al. (astelehena), ar. (asteartea), az. (asteazkena), og. (osteguna), ol. (ostirala), lr. (larunbata) eta ig. (igandea).

Hilak: urt. (urtarrila), ots. (otsaila), mar. (martxoa), api. (apirila), mai. (maiatza), eka. (ekaina), uzt. (uztaila), abu. (abuztua), ira. (iraila), urr. (urria), aza. (azaroa) eta abe. (abendua).

8

Laburdurari ez zaio atzizkirik erantsi behar; beraz, laburduraren bukaerako puntuaren ondoren hutsune zuria besterik ez da onartzen (ez marratxorik eta ez besterik, testu berezietan izan ezik).

9

Ahal dela, ez da laburduraz hasi behar esaldia; ezta laburdura bera letra larriz hasten bada ere.

10

Laburdura ahoskatzean, laburtutako hitza irakurri behar da: hitz osoa, eta ez laburdura bera.

Deklinatzerakoan:

Bihar zuz.arekin dut hitzordua.

Janaria, edaria, motxila, etab.

Ikus, gainera

Kanpo loturak

Iturriak

Artikulu honen zati bat euskaljakintza webgunetik txertatua izan da.

@@ 6. lerroa: / 6. lerroa: @@
 === Arauak ===
-====== Bat ======
+====== 1 ======
 Laburdurak '''letra arruntez''' idazten dira. Oso laburdura gutxi erabili behar da idazki arruntetan, helbideetan izan ezik:
 * jn. (jauna), and. (andrea), k. (kalea, karrika), esk. (eskuina), ezk. (ezkerra), zk.g. (zenbakirik gabea), pl. (plaza), etorb. (etorbidea), pas. (pasealekua), zum. (zumardia), zehb. (zeharbidea), etx. (etxea), bas. (baserria), ind. (industrialdea), pol. (poligonoa)…
-====== Bi ======
+====== 2 ======
 Baina ez da laburdurarik erabili behar '''helbideak esaldi barruan''' txertatzean:
 * Estafeta kaleko 8tik, Etxebeste plazako 7ra Horrelakoetan, jakina, deklinaturik eman behar dira kale, plaza eta abar.
-====== Hiru ======
+====== 3 ======
 Esanahi '''jakina''' eta '''oso ezaguna''' duten laburdurak bakarrik erabiliko dira (bai euskarazkoak eta bai erdal jatorrikoak):
 * adib. (adibidez), or. (orrialdea), fra. (faktura), koop. (kooperatiba), tel. (telefonoa), etab. (eta abar), etc. (etcetera), id. (idem), zk. (zenbakia), k.k. (kontu korrontea)… [http://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_content&view=article&id=86&Itemid=410&lang=eu Ikus] [[Euskaltzaindia|Euskaltzaindiaren]] laburdura zerrenda
-====== Lau ======
+====== 4 ======
 '''Testu berezietan''', alorrean '''alorreko laburdurak''' ere idatz daitezke; baina sarreran agertu beharko da erabilitako laburdura ezohiko edo antzemangaitzen zerrenda eta horietako bakoitzaren esanahia.
 * Hiztegietan sarri ageri dira iz. (izena), ad. (aditza), Gram. (gramatika) eta beste.
-====== Bost ======
+====== 5 ======
 Laburdurak '''puntu eta guzti''' idatzi behar dira (siglak, akronimoak eta neurri-izenak ez bezala).
-====== Sei ======
+====== 6 ======
 Laburdura gehienak letra '''xehez''' idazten dira, baina ez den-denak:
 * '''Letra larriz:''' P.D. (post data), P.S. (post scriptum), N.B. (nota bene), R.I.P. (requiescat in pace), G.B. (goian bego)…
@@ 31. lerroa: / 31. lerroa: @@
 * '''Letra larriz eta xehez:''' K.a. (Kristo aurreko), K.o. (Kristo ondorengo)…
-====== Zazpi ======
+====== 7 ======
 Asteko egunen eta urteko hilen izenen laburdurak ere '''letra xehez''' eta '''puntu eta guzti''' idatzi behar dira:
 * '''Egunak:''' al. (astelehena), ar. (asteartea), az. (asteazkena), og. (osteguna), ol. (ostirala), lr. (larunbata) eta ig. (igandea).
@@ 37. lerroa: / 37. lerroa: @@
 * '''Hilak:''' urt. (urtarrila), ots. (otsaila), mar. (martxoa), api. (apirila), mai. (maiatza), eka. (ekaina), uzt. (uztaila), abu. (abuztua), ira. (iraila), urr. (urria), aza. (azaroa) eta abe. (abendua).
-====== Zortzi ======
+====== 8 ======
 Laburdurari '''ez''' zaio '''atzizkirik''' erantsi behar; beraz, laburduraren bukaerako puntuaren ondoren hutsune zuria besterik ez da onartzen (ez marratxorik eta ez besterik, testu berezietan izan ezik).
-====== Bederatzi ======
+====== 9 ======
 Ahal dela, '''ez''' da '''laburduraz hasi''' behar esaldia; ezta laburdura bera letra larriz hasten bada ere.
-====== Hamar ======
+====== 10 ======
 Laburdura '''ahoskatzean''', laburtutako hitza irakurri behar da: hitz osoa, eta ez laburdura bera.