Edukira joan

Petrolio: berrikuspenen arteko aldeak

Petrolio (aldatu)

17:41, 5 abendua 2017ko berrikusketa

17 bytes added ,  Duela 6 urte
t
ez dago edizio laburpenik
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
IkusizkoaWikitestua
t 83.213.168.79 wikilariaren aldaketak ezabatuz, 88.23.208.218 wikilariaren azken bertsiora itzularazi da.
Assar (eztabaida | ekarpenak)
25.291 edits
tNo edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Oilfields_California.jpg|thumb|250px|Petrolio-zelaia [[Kalifornia]]n ([[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]), [[1938]]an.]]
 
'''PetrolioPetrolioa''' ([[latin]]etik ''Petroleum'', eta hau [[greziera]]tik πέτρα, "harri" + ἔλαιον, "olio") osaera ezberdineko [[hidrokarburo]]en (batez ere [[alkano]]en) nahasketa likidoa da. HidrokarbonoarenHidrokarburoaren kate-luzera C<sub>5</sub>H<sub>12</sub> eta C<sub>18</sub>H<sub>38</sub> artean da. Materia naturala da, [[beltz]]a edo [[arre (kolorea)|marroi]] iluna ([[hori]]xka edota [[berde]]xka ere izan badaiteke ere), nahiz eta osaeraren arabera, itxura desberdina hartzen du.
 
[[Energia]] emateko duen gaitasun handiarengatik, aise garraiatzeagatik eta bere ugaritasun erlatiboarengatik, [[1950eko hamarkada]]tik aurrera munduko energia-iturririk garrantzitsuena bilakatu da. Gainera, hainbat produktu kimikoren (disolbatzaile, ongarri, plastiko edota pestiziden) lehengaia ere bada petrolioa. Energia ekoizteko kontsumitzen ez den %16 material horietan erabiltzen da.
 
[[Lurrazal]]eko zenbait tokitako arroka porotsuetan dago. Leku berberean egoten dira petroliarenpetrolioaren eta gas naturalaren hobiak, eta hori ustiapena errazten du. Petrolio-hobietatik petrolio gordina ateratzen da. Petrolio gordinetatik hainbat deribatu ateratzen dira, erregaiak deiturikoak: gasa, butanoa, ibilgailuentzako erregaia, kerosenoa, diesela, olio industriala, lubrikatailealubrifikatzailea eta asfaltoa, etab. Petrolio gordina erabiltzen da argindarra sortzeko eta industria-lehengai gisa erabiltzeko. [[Gas naturala]] ekonomiaren sektore guztietan erabiltze da, baita etxea eta kalean.
 
Petrolioaren erreserbak:
 
==Petrolio-erreserbak==
[[Nigeria]] (%7), [[Iraq]] (%7), [[Mexiko]] (%12), [[Venezuela]] (%13), [[Saudi Arabia]] (%14), [[Kanada]] (%15) eta beste batzuk (%32).
 
Ezagutzen diren petrolio-erreserbek 1,2 trilioi [[kupel]] dauzkate hainbat estimazioren arabera eta hareharea-petrolioa kontuan hartu gabe. Egungo kontsumoa 84 milioi kupel egunekoa izanda, erreserbak [[2039]]an dira amaitzekoak, aurkikuntza berriak, kontsumo-aldaketak, hareharea-petrolioaren erabilpena eta beste faktore batzuk aintzat hartu gabe.Petrolio-eskaria eta ustiapena hirukoiztu egin da azken berrogeita hamar urteetan. Herrialde industrializatuak eta jendeztatuenak dira kontsumitzaile handienak: Estatu Batuak daude lehen postuan, eta, haien atzetik, [[Txina]] eta [[Japonia]]. Gas naturalaren kontsumoa, berriz, gora egin du 1973ko petrolioaren krisiaz geroztik, eta, gaur egun, munduko energia-kontsumoaren laurdena betetzen du.
 
Petrolioa eta gas naturala bi arazo dakartzate: ingurumen-aladaketak, batez ere, petrolioari lotutakoak (erretzean, partikula kutsagarriak isurtzen dira [[atmosfera]]ra; itsas isuriak gertatzen dira, eta honekin batera, ekosistemen eta [[biosfera]]ren suntsipena, etab.)-, eta herrialde industrializatuek herrialde ekoizleekiko duten energia-mendetasuna. Herrialde industrializatuak egoera ahulean daude; izan ere, herrialde ekoizleek zer erabakitzen duten (esaterako, petrolio gordinaren prezioa igotzea, etab.), horren mende daude.▼
 
== Kimika ==
[[Fitxategi:Octane molecule 3D model.png|thumb|250px|[[Oktano]]a, petrolioan aurki daitekeen [[hidrokarburo]]a (marrak lotura bakoitiak, esfera beltzak [[karbono]] atomoak eta zuriak [[hidrogeno]]koak dira)]]
Petrolioaren egitura kimikoa luzera ezberdineko [[hidrokarburo]] katez osatua dago. Hidrokarburo ezberdin hauek [[destilazio|distilaziozdestilazioz]] banantzenbanatzen dira petrolio findegietan [[gasolina]], [[fuel]]a, [[keroseno]]a eta beste hidrokarburo batzuk ekoizteko. [[Alkano]] hauen formula orokorra ''C<sub>n</sub>H<sub>2n+2</sub>''.
 
Adibidez, 2,2,4-Trimetilpentanoa, gasolina ekoizteko oso erabilia, ''C<sub>8</sub>H<sub>18</sub>'' formula du, [[oxigeno]]arekin erreakzioa duena [[exotermiko]]ki:
26 ⟶ 23 lerroa:
 
<math>C_8 H_{18(l)} + 12.5O_{2(g)} + N_{2(g)} \rightarrow \; 6CO_{2(g)} + 2CO_{(g)} +2NO_{(g)} + 9H_2 O_{(l)} + beroa</math>
 
== Arazoak ==
▲Petrolioa eta gas naturala bi arazo dakartzate: ingurumen-aladaketakaldaketak, batez ere, petrolioari lotutakoak (erretzean, partikula kutsagarriak isurtzen dira [[atmosfera]]ra; itsas isuriak gertatzen dira, eta honekin batera, ekosistemen eta [[biosfera]]ren suntsipena, etab.)-, eta herrialde industrializatuek herrialde ekoizleekiko duten energia-mendetasuna. Herrialde industrializatuak egoera ahulean daude; izan ere, herrialde ekoizleek zer erabakitzen duten (esaterako, petrolio gordinaren prezioa igotzea, etab.), horren mende daude.
 
== Ikus, gainera ==
* [[Petrolioaren eratorri]]a
* [[Petrolio-ontzi|PetroliontziakPetrolio-ontziak]] eta [[Petrolio-isuri|Marea beltza]]
* [[Upel (unitatea)]]
* [[Petrolioaren gailurra]]
Assar
25.291

edits

"https://eu.wikipedia.org/wiki/Berezi:MobileDiff/6072314"(e)tik eskuratuta