Hizkuntza familia

Munduko hizkuntza familiak.

Hizkuntza familia jatorritzat aitzin-hizkuntza bera duten hizkuntzek osatutako taldea da. Hizkuntza askotan, ezaguna da zein hizkuntza familia dagokion. Euskararen kasuan, ezezaguna da zein duen jatorriko hizkuntza; beraz, hizkuntza familiarik ez duela esan ohi da, eta hizkuntza isolatutzat jotzen da.

Familia nagusiak

• Indoeuropar hizkuntzak
• Afro-asiar hizkuntzak
• Sino-tibetar hizkuntzak
• Uraldar hizkuntzak
• Austroasiar hizkuntzak
• Austronesiar hizkuntzak
• Dravidiar hizkuntzak
• Niger-Kongo hizkuntzak
• Nilo-sahariar hizkuntzak
• Na-dene hizkuntzak
• Aleuto-eskimal hizkuntzak

Genetikaz ahaide diren hizkuntzen familia horiez gainera, badira hainbat jatorritakoak baina eremu berekoak diren hizkuntzak bilduz eratutako familiak ere:

• Altaitar hizkuntzak
• Amerindiar hizkuntzak
• Australiar hizkuntzak
• Kaukasiar hizkuntzak
• Khoisan hizkuntzak
• Paleosiberiar hizkuntzak
• Papuar hizkuntzak

Hiztun taldeak

Munduko biztanleria 3.000 bat talde etnolinguistikotan banaturik sailkatu zen 1970eko hamarkadan egindako ikerketetan. Taldeok hiztun-kopuru oso ezberdinetan banatuta daude: hizkuntza anitz dago oso hiztun gutxi dituena; aitzitik, badaude ehunka milioi hiztun dituzten bakar batzuk ere.

Hiztun horien jatorrizko hizkuntza bakarrik aintzakotzat hartuta egindako hurbilpen estatistiko batek honelako zerbait emango liguke:

1. Bost hizkuntza nagusi: Txinerak 800 milioi ditu (500 milioi, mandarinerak); hindiak, 350; ingelesak, 320; frantsesak, 270; eta gaztelaniak, 210. Orotara, munduko giza biztanleen % 43.
2. Hizkuntza handiak: errusierak 150 milioi ditu (ukrainera eta bielorrusiera aparte); arabierak eta bengalerak, 130 milioi bana; portugesak, 120; japonierak, 110; alemanak, 105 (yiddisha barne nahi balitz). Denera, munduko biztanleen % 20 pasatxo.
3. Hamabi hizkuntza erdi-mailako: 70-35 milioi bana dituzte, eta honako hauek dira: javera, italiera, telugu, koreera, marathera, tamilera, vietnamera, turkiera, ukrainera, poloniera, gujaratera eta thailandiera. Orotara, munduko biztanleen % 14.
4. Beste 2.900 etno-hizkuntza: 30-20 milioi hiztunekoak dira Indiako zenbait hizkuntza, errumaniera, nederlandera, birmaniera eta beste; 15-6 milioi bitartekoak persiera, serbokroaziera, amharera, hungariera, txekiera, suediera, katalana eta kitxua; 5-3 milioikoak daniera, suomiera, albaniera, georgiera, galegoa, guaraniera; 2 milioiren azpitik geratzen dira estoniera, esloveniera, euskara, azteken nahuatl eta abar. Multzo honetakoek eta oraindik gutxiago dituztenek munduko biztanleen % 23 eskas biltzen dituzte orotara.

Ikus, gainera

• Babelgo dorrea