Refranes y Sentencias (1596): berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

11:31, 20 abuztua 2018ko berrikusketa

Refranes y Sentencias euskal atsotitzen lehen bilduma argitaratua da. Refranes y Sentencias comunes en Bascuence, declaradas en Romance con numeros sobre cada palabra, para que se entiendan las dos lenguas du izenburu osoa, hau da, "Atsotitz eta esapide euskaraz ohikoak, gaztelaniaz azalduak hitzen gaineko zenbakiekin, bi hizkuntzak ulertu daitezen".

1596an atera zen, biltzailearen izenik gabe, Iruñean, Pedro Porralisen etxean. Guztira 539 atsotitz biltzen ditu, euskaraz emanak eta gaztelaniaz itzuliak. Itzulpena, Larramendiren aburuz, hitzez hitzekoegia da.^[1] Atsotitzen gainean zenbakiak ipini ziren, hizkuntza bien arteko erlazioa hobeto ulertarazteko.

Bizkaieraz daude atsotitzak, gehienak behintzat, eta nagusiki badirudi Bilboko edo Bilbo aldeko euskara jasotzen dutela.

Aleak

Ale bakarra ezagutzen dugu, Darmstadteko unicuma, Hessengo dukeen Darmstadteko jauregian Van Eysek aurkitu zuena. Jauregia, eta berarekin batera gure unicuma, II. Mundu Gerran suntsitua izan zen. Gaitzerdi, Julio Urquijo euskalariak hori baino lehenago alearen argazkiak eskuratu zituen, egun Donostiako Koldo Mitxelena liburutegian gordeak.

Dena dela, beste hiru aleren berri ere badugu: Larramendirena, Oihenartena eta 2015. urtean ezagutzera eman den Girolamo della Sommaia jakintsu italiarrarena.^[2] Larramendiren eta Oihenarteren lekukotasunen arabera, badirudi Darmstadteko aleari esker ezagutzen ditugunak baino atsotitz gehiago zituela liburuak jatorriz, agian orain osatzen duten lau kaierak baino bat gehiago bederen.^[3]^[4]

Atsotitz adibideak

2. iruditik hartutako adibide batzukː

Balizko oleak burdiarik ez.
Betiko itoginak arria zulatu ta aldi luzeak guztia aztu.
Buruko andia ta jate urria.
Zagokez exilik ta entzun eztaizy gextorik.

Erreferentziak

↑ "...contiene refranes del Bascuence, traducidos en Castellano demasiadamente à la letra", M. Larramendi, Diccionario Trilingüe, "Suplemento" delakoaren hasieran.
↑ Urkizu, Patrizio, 2015, “Refranes y Sentencias (...) Girolamo della Sommaia”, EGAN-1-2: 65-146.
↑ Lakarra, Joseba A.. (1996). Refranes y Sentencias (1596). Ikerketak eta edizioa. Bilbo: Euskaltzaindia.
↑ Urgell, Blanca, 2002, Larramendiren Hiztegi Hirukoitza-ren eranskina: saio bat hiztegigintzaren testukritikaz, Euskaltzaindia: Bilbo, 76-82.

Kanpo loturak

Refranes y Sentencias-en argazkiak, Koldo Mitxelena liburutegian.

[1] "...contiene refranes del Bascuence, traducidos en Castellano demasiadamente à la letra", M. Larramendi, Diccionario Trilingüe, "Suplemento" delakoaren hasieran.

[2] Urkizu, Patrizio, 2015, “Refranes y Sentencias (...) Girolamo della Sommaia”, EGAN-1-2: 65-146.

[3] Lakarra, Joseba A.. (1996). Refranes y Sentencias (1596). Ikerketak eta edizioa. Bilbo: Euskaltzaindia.

[4] Urgell, Blanca, 2002, Larramendiren Hiztegi Hirukoitza-ren eranskina: saio bat hiztegigintzaren testukritikaz, Euskaltzaindia: Bilbo, 76-82.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ 10. lerroa: / 10. lerroa: @@
 Ale bakarra ezagutzen dugu, [[Darmstadt]]eko ''unicum''a, [[Hessen|Hessengo dukeen]] Darmstadteko jauregian [[Willen Jan Van Eys|Van Eysek]] aurkitu zuena. Jauregia, eta berarekin batera gure ''unicum''a, [[II. Mundu Gerra]]n suntsitua izan zen. Gaitzerdi, [[Julio Urquijo]] euskalariak hori baino lehenago alearen argazkiak eskuratu zituen, egun [[Donostia]]ko [[Koldo Mitxelena Kulturunea|Koldo Mitxelena liburutegian]] gordeak.
-Dena dela, beste hiru aleren berri ere badugu: [[Manuel Larramendi|Larramendirena]], [[Arnaut Oihenart|Oihenartena]] eta 2015. urtean ezagutzera eman den [[Girolamo della Sommaia]] jakintsu italiarrarena.<ref>[[Patri Urkizu|Urkizu, Patrizio]], 2015, “Refranes y Sentencias (...) Girolamo della Sommaia”, EGAN-1-2: 65-146.</ref> Larramendiren eta Oihenarteren lekukotasunen arabera, badirudi Darmstadteko aleari esker ezagutzen ditugunak baino atsotitz gehiago zituela liburuak jatorriz, agian orain osatzen duten lau kaierak baino bat gehiago bederen.<ref>{{erreferentzia|egile1-lotura=Joseba Lakarra|abizena= Lakarra |izena= Joseba A. |urtea= 1996 |izenburua= Refranes y Sentencias (1596). Ikerketak eta edizioa |argitaletxea= [[Euskaltzaindia]]|lekua= Bilbo |url=http://www.euskaltzaindia.eus/dok/iker_jagon_tegiak/24568.pdf}}</ref><ref>[[Blanca Urgell|Urgell, Blanca]], 2002, ''Larramendiren Hiztegi Hirukoitza-ren eranskina: saio bat hiztegigintzaren testukritikaz'', Euskaltzaindia: Bilbo, 76-82.</ref>
+Dena dela, beste hiru aleren berri ere badugu: [[Manuel Larramendi|Larramendirena]], [[Arnaut Oihenart|Oihenartena]] eta 2015. urtean ezagutzera eman den [[Girolamo della Sommaia]] jakintsu italiarrarena.<ref>[[Patri Urkizu|Urkizu, Patrizio]], 2015, “Refranes y Sentencias (...) Girolamo della Sommaia”, EGAN-1-2: 65-146.</ref> [[Manuel Larramendi|Larramendi]]ren eta [[Arnaut Oihenart|Oihenart]]eren lekukotasunen arabera, badirudi [[Darmstadt]]eko aleari esker ezagutzen ditugunak baino atsotitz gehiago zituela liburuak jatorriz, agian orain osatzen duten lau kaierak baino bat gehiago bederen.<ref>{{erreferentzia|egile1-lotura=Joseba Lakarra|abizena= Lakarra |izena= Joseba A. |urtea= 1996 |izenburua= Refranes y Sentencias (1596). Ikerketak eta edizioa |argitaletxea= [[Euskaltzaindia]]|lekua= Bilbo |url=http://www.euskaltzaindia.eus/dok/iker_jagon_tegiak/24568.pdf}}</ref><ref>[[Blanca Urgell|Urgell, Blanca]], 2002, ''Larramendiren Hiztegi Hirukoitza-ren eranskina: saio bat hiztegigintzaren testukritikaz'', Euskaltzaindia: Bilbo, 76-82.</ref>
 == Atsotitz adibideak ==
@@ 24. lerroa: / 24. lerroa: @@
 == Kanpo loturak ==
-* {{eu}} [http://w390w.gipuzkoa.net/WAS/CORP/DBKVisorBibliotecaWEB/visor.do?ver&amicus=27074 ''Refranes y Sentencias''-en argazkiak], Koldo Mitxelena liburutegian.
+* {{eu}} [http://w390w.gipuzkoa.net/WAS/CORP/DBKVisorBibliotecaWEB/visor.do?ver&amicus=27074 ''Refranes y Sentencias''-en argazkiak], [[Koldo Mitxelena Liburutegia|Koldo Mitxelena liburutegia]]n.
 [[Kategoria:1596ko liburuak]]