Toloño mendilerroa: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
t Moving from Category:Toloñoko mendilerroa to Category:Toloño mendilerroa using Cat-a-lot |
||
| 73. lerroa: | 73. lerroa: | ||
[[Kategoria:Euskal Herriko mendilerroak]] |
[[Kategoria:Euskal Herriko mendilerroak]] |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Toloño mendilerroa]] |
||
[[Kategoria:Natura 2000 Euskal Herrian]] |
[[Kategoria:Natura 2000 Euskal Herrian]] |
||
[[Kategoria:Euskal Herriko natura eremuak]] |
[[Kategoria:Euskal Herriko natura eremuak]] |
||
09:47, 30 abuztua 2018ko berrikusketa
| Toloño mendilerroa | |
|---|---|
 | |
| Datu orokorrak | |
| Mendirik altuena | Larrasa |
| Garaiera | 1.454 m |
| Mota | mendilerro |
| Geografia | |
 | |
| Koordenatuak | 42°36′N 2°35′W / 42.6°N 2.58°W |
| Mendikatea | Euskal Herriko arkua Toloño mendilerroa |
| Herrialdea |  Euskal Herria |
| Probintzia |  Araba |
| Leku geografikoa | Ebroko harana |
Toloño mendilerroa[1][2] (Kantabria mendilerroa izenez ere ezaguna) Arabako hegoaldean dagoen mendilerro baten izena da. Arabar Errioxa eta Arabako Mendialdea bereizten ditu. Mendialdea Kuadrillako mendiguneak daude mendilerro honetan. Punturik altuena Palomares da, 1.446 metrorekin.
Mugak ditu Errioxako eta Nafarroako Foru Erkidegoarekin eta mendi punta batzuk bi lurralderen artean kokatzen dira. Ekialderantz, Kodesko mendilerroarekin jarraitzen du.
Izena
Mendilerroaren izenak eztabaida handia sortu izan du. Euskaltzaindiak 1990ean argitaratu zuen txostenean Toloño izena idazkietan zein herrietan José Antonio González Salazarrek jasotako testigantzetan agertzen zela ondorioztatu zuen. Aldiz, zenbait ikertzailek, batez ere Salvador Velillak, Sierra de Cantabria izenaren alde jo zuten, mendilerroaren ekialdeko zatiari dagokionez. Egoera nahasiaren aurrean Akademiak txosten zehatzagoa argitaratu zuen 2010ean.[3] Bere ondorio nagusiak hauexek dira:
- Toloño izenaren erabilera oso zaharra da, Erdi Arotik dokumentatuta baitago. Mendilerro osoa izendatzeko ere testigantza ugari dago.
- XIX. mendea arte hain mendilerro luzeentzat ez ohi zen izenik erabiltzen eta biztanleek zati bakoitza izendatzen zuen.
- Erabili den baina gaur egun hilik dagoen beste izen bat Sonsierra edo Nafarroako Sonsierra da, egun Arabako Errioxa, Briñas, San Vicente de la Sonsierra eta Ábalos dauden lurraldeak (hau da mendilerrotik Ebrorakoak) ere zuena.
- Sierra de Cantabria izena 1790tik baino ezin da dokumentatu eta bide kultistaren bitartez sortua da, Logroño eta Oion artean dagoen Cantabria delako mendian oinarrituta.[4]
- Mendilerroa bi zatitan banatzeari (mendebaldeari Toloño eta ekialdeari Cantabria deituta) ere ez deritzo ondo Euskaltzaindiak, biztanleriaren pertzepzioaren eta geografiaren arabera batasuna baitu.
Mendiak
Mendebaldetik ekialdera, hauek dira mendilerroko tontorrak:
- Larrasa edo La Rasa, 1.454 m[5] 42°35′55″N 2°35′31″W / 42.5985526°N 2.5919404°W (Araba)
- Palomares, 1.443 m 42°36′07″N 2°36′10″W / 42.6020304°N 2.6026452°W (Araba)
- Peña del Castillo, 1.431 m 42°35′58″N 2°35′23″W / 42.5995537°N 2.589825°W (Araba)
- Palomares Central, 1.417 m 42°36′02″N 2°35′54″W / 42.6006553°N 2.5982899°W (Araba)
- Peña del Leon, 1.392 m 42°36′20″N 2°33′30″W / 42.6056148°N 2.5584179°W (Araba)
- Cervera, 1.385 m 42°36′14″N 2°37′51″W / 42.6038721°N 2.6309401°W (Araba)
- Payo de la Espadilla, 1.384 m 42°36′16″N 2°36′39″W / 42.6043459°N 2.6108104°W (Araba)
- Recilla edo Redecilla, 1.376 m 42°36′21″N 2°37′15″W / 42.6057119°N 2.620701°W (Araba)
- Peña Artesilla, 1.341 m 42°35′52″N 2°38′21″W / 42.5977204°N 2.6391433°W (Araba)
- San Tirso, 1.333 m 42°36′40″N 2°32′34″W / 42.6111911°N 2.5427971°W (Araba)
- Eskamelo, 1.292 m 42°35′36″N 2°39′32″W / 42.5933766°N 2.6587555°W (Araba)
- Eskamelo Oriental, 1.287 m 42°35′39″N 2°39′17″W / 42.5941572°N 2.6547655°W (Araba)
- Peña Roja, 1.284 m 42°35′47″N 2°38′37″W / 42.5964645°N 2.6435875°W (Araba)
- Toloño, 1.277 m 42°37′22″N 2°45′51″W / 42.6228566°N 2.7641488°W (Araba)
- Bonete De San Tirso, 1.276 m 42°36′44″N 2°32′12″W / 42.6121389°N 2.5366209°W (Araba)
- Dehesarroque, 1.269 m 42°35′34″N 2°39′41″W / 42.5927181°N 2.661404°W (Araba)
- Peña del Castillo, 1.265 m 42°37′22″N 2°46′17″W / 42.6228801°N 2.7713068°W (Araba)
- Castillo de Vallehermosa, 1.256 m 42°35′43″N 2°39′02″W / 42.5953243°N 2.6506026°W (Araba)
- Peñalasdoce, 1.255 m 42°37′29″N 2°46′28″W / 42.6246696°N 2.7745563°W (Araba)
- Castillo de Lapoblación, 1.244 m 42°36′29″N 2°27′43″W / 42.6081922°N 2.4619286°W (Nafarroa Garaia)
- Peña Alta edo Peñalta, 1.243 m 42°36′52″N 2°29′30″W / 42.6144695°N 2.491576°W (Araba eta Nafarroa Garaia arteko mugan)
- Peña Bonbalatxi, 1.224 m 42°37′25″N 2°44′58″W / 42.6237352°N 2.7495609°W (Araba)
- San Leon, 1.223 m 42°35′42″N 2°41′09″W / 42.5948767°N 2.6857213°W (Araba)
- Payo Redondo, 1.215 m 42°36′59″N 2°30′08″W / 42.6165067°N 2.5022771°W (Araba)
- Peña del Cuervo, 1.208 m 42°35′34″N 2°40′01″W / 42.5926534°N 2.6669744°W (Araba)
- El Tajo, 1.201 m 42°36′38″N 2°27′20″W / 42.610431°N 2.4554476°W (Nafarroa Garaia)
- Matikal, 1.188 m 42°35′44″N 2°40′30″W / 42.5955855°N 2.6750767°W (Araba)
- Zerraluntxa, 1.188 m 42°36′08″N 2°41′58″W / 42.6021448°N 2.6993136°W (Araba)
- Cocinas, 1.181 m 42°35′59″N 2°42′25″W / 42.599688°N 2.706944°W (Araba)
- Artxabal, 1.168 m 42°36′22″N 2°43′07″W / 42.6060212°N 2.7186299°W (Araba)
- Alto del Avellanal, 1.158 m 42°36′51″N 2°31′22″W / 42.6142431°N 2.5226812°W (Araba)
- Peña Usatxi, 1.141 m 42°36′28″N 2°37′55″W / 42.6078382°N 2.6320383°W (Araba)
- Ikatxi, 1.129 m 42°36′35″N 2°40′52″W / 42.6096966°N 2.681209°W (Araba)
- El Seron, 1.112 m 42°37′50″N 2°45′18″W / 42.6306095°N 2.755119°W (Araba)
- Riparasa, 1.071 m 42°38′18″N 2°46′17″W / 42.6382892°N 2.7715066°W (Araba)
- Mendigurena, 1.045 m 42°38′21″N 2°45′05″W / 42.639175°N 2.7514384°W (Araba)
- Semendia, 1.041 m 42°37′15″N 2°37′46″W / 42.6208344°N 2.6295718°W (Araba)
- Kezparro, 1.014 m 42°36′58″N 2°43′06″W / 42.6159811°N 2.7184632°W (Araba)
- Kukumendi, 992 m 42°36′53″N 2°42′11″W / 42.6148436°N 2.7030688°W (Araba)
- Castillo de Villamonte, 989 m 42°37′06″N 2°43′47″W / 42.6184489°N 2.7297676°W (Araba)
- Arbina, 954 m 42°38′03″N 2°47′39″W / 42.6342435°N 2.7941582°W (Araba)
- Treshermanas, 888 m 42°37′56″N 2°47′50″W / 42.632241°N 2.797348°W (Araba)
- San Cristóbal, 885 m 42°37′18″N 2°48′21″W / 42.621593°N 2.8058575°W (Araba)
- San Mamés, 767 m 42°37′14″N 2°49′35″W / 42.6206892°N 2.8262851°W (Araba)
- La Deresa, 744 m 42°37′35″N 2°49′53″W / 42.6263525°N 2.8314889°W (Araba)
- Peñaparda, 674 m 42°37′07″N 2°50′07″W / 42.6185233°N 2.8354119°W (Araba)
- Zancobe, 657 m 42°37′05″N 2°49′51″W / 42.6180752°N 2.8307308°W (Araba)
- Buradón, 622 m 42°37′03″N 2°50′40″W / 42.6175722°N 2.8443765°W (Araba)
Erreferentziak
- ↑ Euskaltzaindiaren Onomastika batzordea: «Onomastika batzordeak Toloño izenaren egokitasuna berretsi du», Euskaltzaindia.eus, 2010-10-21.
- ↑ Euskaltzaindia: «Aurrerantzean: 'Toloño mendilerroa', eta ez 'Cantabria mendilerroa'», Euskaltzaindia.eus.
- ↑ Euskera 2010, 55, 1. zk., 446-485. or.
- ↑ Mikel Gorrotxategi: «Toloño mendia Cantabriaren iparraldean dago», Deia.
- ↑ Euskal Herriko Mendien Katalogoa = Catalogo De Cimas De Euskal Herria, Euskal Mendizale Federazioa, 2007ko otsaila.