Toloño mendilerroa: berrikuspenen arteko aldeak

Koordenatuak: 42°36′N 2°35′W / 42.6°N 2.58°W / 42.6; -2.58
Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
17. lerroa: 17. lerroa:


== Mendiak ==
== Mendiak ==
[[Fitxategi:Kantabriako mendilerroa.jpg|thumb|Toloño mendilerroaren ikuspegi orokorra, [[Guardia]]tik (hau da, hegoaldetik).]]
[[Fitxategi:Kantabriako mendilerroa.jpg|thumb|center|800px|Toloño mendilerroaren ikuspegi orokorra, [[Guardia]]tik (hau da, hegoaldetik).]]


Mendebaldetik ekialdera, hauek dira mendilerroko tontorrak:
Ekialdetik mendebaldera, hauek dira mendilerroko tontorrak:
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 2|
{{Zutabe-zerrenda|kopurua = 2|
* [[Larrasa]] edo [[La Rasa]], 1.454 m<ref>[https://es.wikineos.com/images/a/aa/Cat%C3%A1logo_de_Cimas_de_Euskal_Herria_2007.pdf Euskal Herriko Mendien Katalogoa = Catalogo De Cimas De Euskal Herria], [[Euskal Mendizale Federazioa]], 2007ko otsaila.</ref> <small>{{Koord|42.5985526|-2.5919404|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Larrasa]], 1.454 m<ref>[https://es.wikineos.com/images/a/aa/Cat%C3%A1logo_de_Cimas_de_Euskal_Herria_2007.pdf Euskal Herriko Mendien Katalogoa = Catalogo De Cimas De Euskal Herria], [[Euskal Mendizale Federazioa]], 2007ko otsaila.</ref> <small>{{Koord|42.5985526|-2.5919404|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Palomares]], 1.443 m <small>{{Koord|42.6020304|-2.6026452|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Palomares]], 1.443 m <small>{{Koord|42.6020304|-2.6026452|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Peña del Castillo]], 1.431 m <small>{{Koord|42.5995537|-2.589825|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Peña del Castillo]], 1.431 m <small>{{Koord|42.5995537|-2.589825|format=dms long}} (Araba)</small>
28. lerroa: 28. lerroa:
* [[Cervera (mendia)|Cervera]], 1.385 m <small>{{Koord|42.6038721|-2.6309401|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Cervera (mendia)|Cervera]], 1.385 m <small>{{Koord|42.6038721|-2.6309401|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Payo de la Espadilla]], 1.384 m <small>{{Koord|42.6043459|-2.6108104|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Payo de la Espadilla]], 1.384 m <small>{{Koord|42.6043459|-2.6108104|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Recilla]] edo [[Recilla|Redecilla]], 1.376 m <small>{{Koord|42.6057119|-2.620701|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Recilla]] edo Redecilla, 1.376 m <small>{{Koord|42.6057119|-2.620701|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Peña Artesilla]], 1.341 m <small>{{Koord|42.5977204|-2.6391433|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Peña Artesilla]], 1.341 m <small>{{Koord|42.5977204|-2.6391433|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[San Tirso]], 1.333 m <small>{{Koord|42.6111911|-2.5427971|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[San Tirso]], 1.333 m <small>{{Koord|42.6111911|-2.5427971|format=dms long}} (Araba)</small>
41. lerroa: 41. lerroa:
* [[Peñalasdoce]], 1.255 m <small>{{Koord|42.6246696|-2.7745563|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Peñalasdoce]], 1.255 m <small>{{Koord|42.6246696|-2.7745563|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Castillo de Lapoblación]], 1.244 m <small>{{Koord|42.6081922|-2.4619286|format=dms long}} (Nafarroa Garaia)</small>
* [[Castillo de Lapoblación]], 1.244 m <small>{{Koord|42.6081922|-2.4619286|format=dms long}} (Nafarroa Garaia)</small>
* [[Peña Alta]] edo [[Peña Alta|Peñalta]], 1.243 m <small>{{Koord|42.6144695|-2.491576|format=dms long}} (Araba eta Nafarroa Garaia arteko mugan)</small>
* [[Peña Alta]] edo Peñalta, 1.243 m <small>{{Koord|42.6144695|-2.491576|format=dms long}} (Araba eta Nafarroa Garaia arteko mugan)</small>
* [[Peña Bonbalatxi]], 1.224 m <small>{{Koord|42.6237352|-2.7495609|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[Peña Bonbalatxi]], 1.224 m <small>{{Koord|42.6237352|-2.7495609|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[San Leon]], 1.223 m <small>{{Koord|42.5948767|-2.6857213|format=dms long}} (Araba)</small>
* [[San Leon]], 1.223 m <small>{{Koord|42.5948767|-2.6857213|format=dms long}} (Araba)</small>

09:55, 30 abuztua 2018ko berrikusketa

Toloño mendilerroa
Datu orokorrak
Mendirik altuenaLarrasa
Garaiera1.454 m
Motamendilerro
Geografia
Map
Koordenatuak42°36′N 2°35′W / 42.6°N 2.58°W / 42.6; -2.58
MendikateaEuskal Herriko arkua
Toloño mendilerroa
Herrialdea Euskal Herria
Probintzia Araba
Leku geografikoaEbroko harana

Toloño mendilerroa[1][2] (Kantabria mendilerroa izenez ere ezaguna) Arabako hegoaldean dagoen mendilerro baten izena da. Arabar Errioxa eta Arabako Mendialdea bereizten ditu. Mendialdea Kuadrillako mendiguneak daude mendilerro honetan. Punturik altuena Palomares da, 1.446 metrorekin.

Mugak ditu Errioxako eta Nafarroako Foru Erkidegoarekin eta mendi punta batzuk bi lurralderen artean kokatzen dira. Ekialderantz, Kodesko mendilerroarekin jarraitzen du.

Izena

Toloño mendia.

Mendilerroaren izenak eztabaida handia sortu izan du. Euskaltzaindiak 1990ean argitaratu zuen txostenean Toloño izena idazkietan zein herrietan José Antonio González Salazarrek jasotako testigantzetan agertzen zela ondorioztatu zuen. Aldiz, zenbait ikertzailek, batez ere Salvador Velillak, Sierra de Cantabria izenaren alde jo zuten, mendilerroaren ekialdeko zatiari dagokionez. Egoera nahasiaren aurrean Akademiak txosten zehatzagoa argitaratu zuen 2010ean.[3] Bere ondorio nagusiak hauexek dira:

  • Toloño izenaren erabilera oso zaharra da, Erdi Arotik dokumentatuta baitago. Mendilerro osoa izendatzeko ere testigantza ugari dago.
  • XIX. mendea arte hain mendilerro luzeentzat ez ohi zen izenik erabiltzen eta biztanleek zati bakoitza izendatzen zuen.
  • Erabili den baina gaur egun hilik dagoen beste izen bat Sonsierra edo Nafarroako Sonsierra da, egun Arabako Errioxa, Briñas, San Vicente de la Sonsierra eta Ábalos dauden lurraldeak (hau da mendilerrotik Ebrorakoak) ere zuena.
  • Sierra de Cantabria izena 1790tik baino ezin da dokumentatu eta bide kultistaren bitartez sortua da, Logroño eta Oion artean dagoen Cantabria delako mendian oinarrituta.[4]
  • Mendilerroa bi zatitan banatzeari (mendebaldeari Toloño eta ekialdeari Cantabria deituta) ere ez deritzo ondo Euskaltzaindiak, biztanleriaren pertzepzioaren eta geografiaren arabera batasuna baitu.

2017an, Jose Angel Chasco Oyón etnologoaren ikerlan sakona argitaratu zuen Euskaltzaindiak: Sierra de Toloño, nexo de la Montaña y la Rioja Alavesa.[5] Agerian utzi du oraintsu arte inguruko herrietan Toloño izena erabili izan dela mendilerro osoari deitzeko. Gainera, erabilera hori ez da zeharo galdu, oraindik adineko hainbat pertsonak izen hori erabiltzen baitu.

Mendiak

Toloño mendilerroaren ikuspegi orokorra, Guardiatik (hau da, hegoaldetik).

Ekialdetik mendebaldera, hauek dira mendilerroko tontorrak:

Erreferentziak

  1. Euskaltzaindiaren Onomastika batzordea: «Onomastika batzordeak Toloño izenaren egokitasuna berretsi du», Euskaltzaindia.eus, 2010-10-21.
  2. Euskaltzaindia: «Aurrerantzean: 'Toloño mendilerroa', eta ez 'Cantabria mendilerroa'», Euskaltzaindia.eus.
  3. Euskaltzaindiaren 2010eko irizpena: [1] Euskera aldizkaria 2010, 55, 1. zk., 446-485. or.
  4. Mikel Gorrotxategi: «Toloño mendia Cantabriaren iparraldean dago», Deia.
  5. Chasco Oyon, José Ángel. (2017). Sierra de Toloño, nexo de la Montaña y la Rioja Alavesa. in: Izenak. Euskaltzaindia ISBN 978-84-946477-4-1..
  6. Euskal Herriko Mendien Katalogoa = Catalogo De Cimas De Euskal Herria, Euskal Mendizale Federazioa, 2007ko otsaila.