Urriaren 23: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
107. lerroa: | 107. lerroa: | ||
===== Euskal Herria ===== |
===== Euskal Herria ===== |
||
* [[1588]] - [[Juan Martinez de Rekalde]], euskal militar eta itsas-gizona, [[Coruña]]n (j. [[circa|c.]] [[1540]]). |
|||
* [[1858]] - [[Agosti Xaho]], zuberoar idazlea (j. [[1811]]). |
* [[1858]] - [[Agosti Xaho]], zuberoar idazlea (j. [[1811]]). |
||
* [[1936]] - |
* [[1936]] - |
17:42, 3 abendua 2018ko berrikusketa
Urriaren 23a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta laurogeita hamaseigarren eguna da, 297.a bisurteetan. 69 egun falta dira urtea amaitzeko.
Gertaerak
Euskal Herria
- 1451 - Oibarko guduan agaramontarrek Karlos Viana printzea eta Luis II.a Beaumontekoa kondestablea preso hartu zituzten.
- 1940 - Franco eta Hitlerren arteko elkarrizketa Hendaian.
- 1980 -
- ETAk Juan Manuel Garcia Cordero Telefonicako ordezkari sindikala hil zuen Donostian, Jaime Arrese Arizmendiarre zibila Elgoibarren, eta Felipe Extremiana Unanue irakaslea Zornotzan.
- Marcelino Ugalde ikastetxeko hondamendia: Ortuellako Marcelino Ugalde ikastetxean gas leherketa batek 52 hildako utzi zituen, 49 haur eta 3 irakasle.
- 1994ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak.
Mundua
- 2005 - Nestor Kirchner Argentinako presidente izendatu zuten.
- 2006 - Hamazortzi hildako Panama Hirian autobus batek arazo mekanikoengatik sute bat izan eta gero.
Arte eta kultura
Euskal Herria
Mundua
- 1928 - RKO Pictures estatubatuar zinema ekoiztetxea sortu zuten.
- 1939 - The Roaring Twenties ("1920ko Hamarkada Zalapartatsua") filma estreinatu zen, Raoul Walshek zuzendu eta James Cagney, Priscilla Lane, Humphrey Bogart eta Gladys George aktoreek antzeztu zuten.
- 1960 - The Magnificent Seven ("Zazpi Apartak") filma estreinatu zen, John Sturgesek zuzendu eta Yul Brynner, Eli Wallach, Steve McQueen, Horst Buchholz, Charles Bronson, Robert Vaughn, James Coburn eta Brad Dexter aktoreek antzeztu zuten.
- 1998 - American History X ("Amerikar X Istorioa") filma estreinatu zen, Tony Kayek zuzendu eta Edward Norton, Edward Furlong, Beverly D'Angelo, Avery Brooks, Stacy Keach, Jennifer Lien, Fairuza Balk, Elliott Gould, Ethan Suplee, Guy Torry eta William Russ aktoreek antzeztu zuten.
- 2012 - Skyfall filma estreinatu zen, Sam Mendesek zuzendu eta Daniel Craig, Javier Bardem, Ralph Fiennes, Naomie Harris, Bérénice Marlohe, Albert Finney eta Judi Dench aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
- 2001 - Apple Inc. bere Ipod musika entzuteko tresna famatua saltzen hasi zen.
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1729 - Frantzisko Xabier Munibe, euskal idazle eta musikagilea (h. 1785).
- 1804 - Simón de la Torre, bizkaitar militarra, mariskal karlista (h. 1886).
- 1840 - Joan Iturralde Suit, nafar historialari, idazle, artista eta euskalaria. Nafarroako Euskara Elkargoko kide ere izan zen (h. 1909).
- 1874 - Jose Maria Agesta, euskal idazlea eta musikagilea (h. 1951).
- 1895 - Rafael Gisasola, Begoñés III.a, bizkaitar pilotaria.
- 1903 - Julio Franco, gipuzkoar margolaria (h. 1980).
- 1935 - Juan Jose Etxeberria, gipuzkoar ikertzailea eta ekonomista.
- 1936 - Pedro Pascual Barturen, bizkaitar muskagilea.
- 1937 - Francisco Javier Ansuátegui, gipuzkoar politikaria.
- 1943 - Tasio Erkizia, ezker abertzaleko politikaria, irakaslea eta apaiz ohia.
- 1947 - Luis Sabalza, nafar abokatua, CA Osasunako presidentea.
- 1961 - Andoni Zubizarreta, euskal herritar futbolari ohia eta kirol zuzendari teknikoa.
- 1973 - Ibon Uzkudun, gipuzkoar aktore eta telebista aurkezlea.
- 1984 - Jokin Aranbarri, gipuzkoar futbolaria.
- 1990 - Julen Urruzola, gipuzkoar esku huskako pilotari ohia.
- 1993 - Eneko Lizarralde, gipuzkoar txirrindularia.
Mundua
- 598 - Ali ibn Abi Talib, Sunitentzat laugarren eta azken kalifa Rashidun, eta xiitentzat lehendabiziko Imama (h. 661).
- 1543 - Juan de la Cueva, espainiar antzerkigile eta olerkaria (h. 1612).
- 1636 - Eduvigis Leonor Holstein-Gottorp, Suediako erregina ezkontidea (h. 1715).
- 1698 - Ange-Jacques Gabriel, frantziar arkitektoa eta dekoratzailea (h. 1782).
- 1715 - Petri II.a Errusiakoa, Errusiako tsarra (h. 1730).
- 1817 - Pierre Larousse, frantziar pedagogoa, entziklopedista eta argitaldaria (h. 1875).
- 1852 - Jean-Louis Forain, frantziar margolari, diseinatzaile eta grabatzailea (h. 1931).
- 1892 - Gummo Marx, estatubatuar umorista eta aktorea (h. 1977).
- 1905 - Felix Bloch, suitzar-estatubatuar fisikaria, 1952ko Fisikako Nobel Saria (h. 1983).
- 1908 - Ilya Frank, errusiar fisikaria, 1958ko Fisikako Nobel Saria (h. 1990).
- 1918 -
- C. Walton Lillehei, estatubatuar kirurgialaria, pertsona bati bihotza irekita ebakuntza egin zion lehen kirurgialaria (h. 1999).
- Paul Rudolph, estatubatuar arkitektoa (h. 1997).
- 1920 - Gianni Rodari, italiar idazlea, kazetaria, irakaslea eta pedagogoa (h. 1980).
- 1923 - Maud van der Spoel Mannoni, herbeheretar jatorriko frantziar psikoanalista (h. 1998).
- 1925 - Johnny Carson, estatubatuar umorista eta telebista aurkezlea (h. 2005).
- 1927 -
- Edward Kienholz, estatubatuar eskultorea (h. 1994).
- Leszek Kołakowski, poloniar filosofoa (h. 2009).
- 1938 - Enric Satué, kataluniar grafista eta teorialaria.
- 1940 - Pelé, brasildar futbolaria, historiako garrantzitsuenetarikoa.
- 1941 - Gerhard Gleich, austriar artista eta Vienako Arte Eder Eskolako irakaslea.
- 1942 -
- Michael Crichton, estatubatuar eleberrigilea, zinema gidoigilea eta ekoizlea (h. 2008).
- Vicente Verdú, espainiar kazetaria, idazlea, margolari eta poeta (h. 2018).
- 1951 -
- Ángel de Andrés López, espainiar aktorea (h. 2016).
- Charly García, argentinar musikaria.
- José Manuel Maza, espainiar magistratu, kriminologo eta idazlea (h. 2017).
- 1954 - Ang Lee, taiwandar zinema zuzendaria.
- 1956 - Dwight Yoakam, country musikako estatubatuar egile-abeslari, musikari eta aktorea.
- 1957 - Paul Kagame, Ruandako presidentea.
- 1959 -
- Sam Raimi, estatubatuar zinema zuzendari eta gidoigilea.
- "Weird Al" Yankovic, estatubatuar ahots-aktore eta umorista.
- 1960 - Randy Pausch, estatubatuar informatika-irakaslea (h. 2008).
- 1964 - Robert Trujillo, mexikar jatorriko estatubatuar gitarra-jotzailea, Metallica taldeko baxu-jotzailea.
- 1973 - Gaël Touya, sable modalitateko frantziar eskrimalaria.
- 1975 - Manuela Velasco, espainiar aktore eta telebistako aurkezlea.
- 1981 - Leticia Dolera, kataluniar aktorea.
- 1985 - Masiela Lusha, albaniar-estatubatuar aktore eta idazlea.
- 1986 - Emilia Clarke, ingeles aktorea.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1588 - Juan Martinez de Rekalde, euskal militar eta itsas-gizona, Coruñan (j. c. 1540).
- 1858 - Agosti Xaho, zuberoar idazlea (j. 1811).
- 1936 -
- Jesus Ioldi Bereau, nafar kimikari eta politikaria, Granadan fusilatua (j. 1894).
- Jose Otaño, nafar elizgizona, irakaslea eta organo-jotzailea, fusilatua (j. 1898).
- 1961 - Raul Cancio, gipuzkoar aktorea (j. 1911).
- 1968 - Lorenzo Bereziartua, euskal apezpikua, Donostiako elizbarrutiko bigarren apezpikua (j. 1895).
- 1973 - Francisco Oliver, nafar medikua eta unibertsitateko irakaslea, Zaragozan (j. 1887).
- 1977 - Julián Olivares, III. Murrietako markesa, gipuzkoar militar eta eskrimalaria, sablean aditua, Madrilen (j. 1895).
- 1980 - Jaime Arrese, UCD taldeko gipuzkoar politikaria, Komando Autonomo Antikapitalistek eraila (j. 1936).
- 1991 - José Luis Banús, bizkaitar kazetari eta historialaria, Madrilen (j. 1914).
- 1999 - Jean Dauger, lapurtar errugbilaria (j. 1919).
- 2012 - Xabier Flores, nafar futbolaria, errepide istripuan (j. c. 1988).
- 2014 - Ramiro Pinilla, bizkaitar idazlea, Euskal Herrian gaztelaniaz idatzi duen idazlerik oparoenetako bat (j. 1923).
- 2016 - Miguel Marina, euskal tiratzailea (j. 1928).
- 2018 - Danel Zenarrutzabeitia, gipuzkoar politikaria (j. 1927).
Mundua
- 1822 - Henrik Johan Walbeck, finlandiar astronomo eta geodesialaria (j. 1793).
- 1867 - Franz Bopp, alemaniar hizkuntzalaria, gramatika konparatuaren sortzaileetako bat (j. 1791).
- 1872 - Théophile Gautier, frantziar idazlea (j. 1811).
- 1892 - Emin Paxa, alemaniar bidaiaria eta kolonizatzailea (j. 1840).
- 1893 - Alexandro Ia Bulgariakoa, Bulgariako Printzerriko lehenbiziko printzea (j. 1857).
- 1910 - Chulalongkorn (Rama V.a), Siamgo erregea (j. 1853).
- 1913 - Edwin Klebs, alemaniar patologo eta bakteriologoa (j. 1834).
- 1917 - Eugène Grasset, Belle Époqueko frantziar-suitzar kartel disenatzaile, artista eta ilustratzailea (j. 1845).
- 1921 - John Boyd Dunlop, eskoziar asmatzailea, ibilgailuentzako pneumatikoaren asmatzailea (j. 1840).
- 1939 - Zane Grey, estatubatuar idazlea (j. 1872).
- 1950 - Al Jolson, lituaniar-estatubatuar abeslari, aktore eta umorista (j. 1886).
- 1986 - Edward Doisy, estatubatuar biokimikaria, 1943ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1893).
- 1990 - Berthold Lubetkin, ingeles arkitektoa (j. 1901).
- 2005 - Jaime del Burgo, nafar artikulugile eta historialaria (j. 1912).
- 2011 -
- Herbert Aaron Hauptman, estatubatuar kimikaria, 1985eko Kimikako Nobel Saria (j. 1917).
- Marco Simoncelli, motoziklismoko italiar pilotua, lasterketa batean izandako erorketa baten ondorioz (j. 1979).
- 2016 - Khalifa bin Hamad Al Thani, Qatargo emirra (j. 1932).
Jaiak eta urteurrenak
- Sehaska egutegiko izendegia: Xebe, Xebedin, Gehezan, Geraxan eta Geraxane.
Urteko hilak | ||
---|---|---|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua |