Otsailaren 4: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t →Mundua |
t →Mundua |
||
187. lerroa: | 187. lerroa: | ||
** [[Edgar Mitchell]], estatubatuar astronauta eta militarra (j. [[1930]]). |
** [[Edgar Mitchell]], estatubatuar astronauta eta militarra (j. [[1930]]). |
||
* [[2018]] - [[Alan Baker]], britainiar matematikaria (j. [[1939]]). |
* [[2018]] - [[Alan Baker]], britainiar matematikaria (j. [[1939]]). |
||
* [[2019]] - [[Matti Nykänen]], finlandiar eski jauzilaria (j. [[1963]]). |
|||
== Jaiak eta urteurrenak == |
== Jaiak eta urteurrenak == |
20:43, 4 otsaila 2019ko berrikusketa
Otsailaren 4a egutegi gregoriotarraren urteko hogeita hamabosgarren eguna da. 330 egun falta dira urtea amaitzeko, 331 egun bisurteetan.
Gertaerak
Euskal Herria
- 1915 - Ordizia eta Beasain banandu egin ziren.
- 1979 - ETAk Esteban Saez Gomez goardia zibila hil zuen Donostian.
- 2008 - Batasunako Pernando Barrena, Patxi Urrutia eta Unai Fano buruzagiak atxilotu zituzten Auzitegi Nazionaleko Baltasar Garzon epailearen aginduz.
Mundua
- 1945 - Franklin D. Roosevelt, Winston Churchill eta Josef Stalin Yaltako konferentzian izan ziren.
- 1948 - Sri Lankak independentzia lortu zuen.
- 1981 - Espainiako erregeak, Gernikako foruak zin egin zituen.
- 1998 - Sevillako auzitegi batek 39 urteko kartzela zigorra ezarri zien Anabel Segura gaztea erail zuten bi pertsonei.
- 2003 - Serbia eta Montenegroko konstituzioa indarrean sartu zen.
- 2004 - Facebook gizarte-sare zerbitzua sortu zen.
- 2008 - Ekialdeko Pirinioetako Kontseilu Orokorrak katalana ofizialki onartu zuela jakinarazi zen.
- 2009 - Barack Obama Ameriketako Estatu Batuetako presidenteak, Afganistanera 30.000 soldadu gehiago bidaltzeko agindua eman zuen.
Arte eta kultura
Euskal Herria
Mundua
- 1927 - Lehenengo film soinuduna egin zen.
- 1994 - Ace Ventura: Pet Detective ("Ace Ventura: Maskoten Detektibea") filma estreinatu zen, Tom Shadyacek zuzendu eta Jim Carrey, Courteney Cox, Sean Young, Tone Lōc eta Dan Marino aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
- 1961 - Sovietar Batasunak Sputnik 7 zunda jaurti zuen Artizarrerantz. Misioak huts egin zuen lurraren orbitatik kanpora bultzatu behar zuen zuziriaren oker batengatik.
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1751n bataiatua - Blas de Laserna, nafar musikagilea (h. 1816).
- 1844 - Emiliano Arriaga, bizkaitar musikagilea eta gaztelaniazko idazlea (h. 1919).
- 1853 - Rafael Balanzategi, nafar kazetari eta politikaria.
- 1874 - Luis Arana Uriguen, euskal kirolari, politikari eta enpresaria (h. 1951).
- 1875 - Felipe de Jesus Munarritz, nafar klaretar apaiza (h. 1936).
- 1881 - Jose Eizagirre Aiestaran, euskal idazlea (h. 1949).
- 1882 - Paulo Iantzi, nafar bertsolaria (h. 1962).
- 1883 - Blas Alegria, euskal idazlea (h. 1947).
- 1898 - Ignacio Gonzalez de Kareaga, bizkaitar abokatu eta politikaria.
- 1901 - Bizente Amezaga, euskaltzain eta euskara irakaslea (h. 1969).
- 1914 - José Mardones Llorente, arabar futbolaria (h. 1969).
- 1951 - Román Felones, PSNko nafar politikaria.
- 1954 - Jose Ignacio Goirigolzarri, bizkaitar ekonomialaria, BBVAko zuzendari nagusi ohia eta Bankia eta BFA bankuetako presidentea.
- 1955 - Iñake Irastorza, euskal aktorea.
- 1956 - Juan José Prado, gipuzkoar atleta ohia, abiadura lasterketetan aditua.
- 1959 - Juan Manuel Lopez Iturriaga, euskal herritar saskibaloi jokalari ohi eta telebistako aurkezlea.
- 1967 - Jokin Sorozabal, gipuzkoar bertsolaria.
- 1989 - Ion Izagirre, euskal txirrindularia.
- 1994 - Unai Bilbao, bizkaitar futbolaria.
- 1995 - Julen Uriguen, bizkaitar futbolaria.
- 1999 - June Arbeo, bizkaitar atleta.
Mundua
- 1495 - Francesco II.a Sforza, italiar aristokrata (h. 1535).
- 1667 - Alessandro Magnasco, italiar margolaria (h. 1749).
- 1688 - Pierre de Marivaux, frantziar idazlea (h. 1763).
- 1740 - Carl Michael Bellman, suediar poeta (h. 1795).
- 1746 - Tadeusz Kościuszko, poloniar militarra eta abertzalea (h. 1817).
- 1778 - Augustin Candolle, suitzar botanikaria (h. 1841).
- 1799 - Almeida Garrett, portugaldar idazle, antzerkigile, mintzalari, erresumako pare, ministr] eta estatu-idazkaria (h. 1854).
- 1811 - Aristide Cavaillé-Coll, frantziar organo-egilea (h. 1899).
- 1842 -
- Georg Brandes, daniar filosofo, literatura-kritikari eta kazetaria (h. 1927).
- Hugo Schuchardt, alemaniar hizkuntzalaria (h. 1927).
- 1868 - Constance Markievicz, irlandar nazionalista, sufragista, iraultzailea eta sozialista (h. 1927).
- 1871 - Friedrich Ebert, Weimarko Errepublikako lehen lehendakaria (h. 1925).
- 1875 - Ludwig Prandtl, alemaniar fisikaria (h. 1953).
- 1879 - Jacques Copeau, frantziar antzerki-zuzendari eta antzezlea (h. 1949).
- 1881 -
- Fernand Léger, frantziar margolaria (h. 1955).
- Jakov Protazanov, errusiar zinema zuzendaria eta gidoilaria (h. 1945).
- Kliment Voroxilov, sobietar mariskal eta politikaria (h. 1969).
- 1882 - Edwin John Pratt, kanadar olerkaria (h. 1964).
- 1889 - Pitirim Sorokin, errusiar-estatubatuar soziologoa (h. 1968).
- 1892 -
- Ugo Betti, italiar antzerkigilea (h. 1953).
- Andreu Nin, kataluniar politikaria (h. 1937).
- 1896 - Friedrich Hund, alemaniar fisikaria (h. 1997).
- 1897 - Ludwig Erhard, Alemaniako kantzilerra (h. 1977).
- 1900 - Jacques Prévert, frantziar olerkaria eta zinema-idazlea (h. 1977).
- 1902 -
- Manuel Álvarez Bravo, mexikar argazkilaria (h. 2002).
- Charles Lindbergh, estatubatuar hegazkin pilotu eta ingenieria, Ozeano Atlantikoa bakarrik eta geldiunerik gabe gurutzatu zuen lehenbiziko pilotua (h. 1974).
- 1904 - Deng Yingchao, txinatar politikaria (h. 1992).
- 1906 -
- Dietrich Bonhoeffer, alemaniar teologo protestantea (h. 1945).
- Clyde Tombaugh, Pluton planeta nanoa aurkitu zuen estatubatuar astronomoa (h. 1997).
- 1909 - Koichi Kudo, japoniar futbolari eta entrenatzailea (h. 1971).
- 1912 - Erich Leinsdorf, austriar-estatubatuar orkestra-zuzendaria (h. 1993).
- 1913 -
- Étienne Martin, frantziar eskultorea (h. 1995).
- Rosa Parks, afro-amerikar jostuna, Afro-amerikarren eskubide zibilen aldeko mugimenduko aktibista garrantzitsua (h. 2005).
- 1917 - Elena Soriano, espainiar idazlea (h. 1996).
- 1918 - Ida Lupino, britainiar-estatubatuar aktore eta zinema zuzendaria (h. 1995).
- 1921 -
- Betty Friedan, estatubatuar idazle feminista (h. 2006).
- Lotfi A. Zadeh, Azerbaijandar matematikaria eta Berkeley Unibertsitateko irakaslea (h. 2017).
- 1923 -
- Belisario Betancur, Kolonbiako presidentea (h. 2018).
- Joan Vollmer, Beat belaunaldiak hasieran izan zuen emakumerik garrantzitsuena (h. 1951).
- 1927 - Tony Fruscella, estatubatuar jazz tronpeta-jotzailea (h. 1969).
- 1931 - María Estela Martínez de Perón, Argentinako presidentea.
- 1932 - Robert Coover, estatubatuar eleberrigilea.
- 1935 - Antonina Rodrigo, espainiar idazle eta historialaria.
- 1937 - Félix Grande, espainiar poeta eta kritikaria (h. 2014).
- 1940 - George A. Romero, estatubatuar zinemagilea (h. 2017).
- 1942 - Ovidi Montllor, valentziar kantautore eta aktorea, Nova Cançó katalanezko musika mugimenduaren partaidea (h. 1995).
- 1943 - Wanda Rutkiewicz, poloniar alpinista, inoizko emakume alpinistarik onenetarikoa (h. 1992).
- 1948 -
- Alice Cooper, estatubatuar rock abeslaria eta musikagilea.
- Marisol, espainiar abeslari eta aktorea.
- 1951 - Patrick Bergin, irlandar aktorea.
- 1952 - Gabriel Yacoub, frantziar musikaria.
- 1953 - Kitarō, New Age estiloko japoniar musikagilea.
- 1954 - Andrei Karlov, errusiar diplomatiko eta enbaxadorea (h. 2016).
- 1958 - Kazuaki Nagasawa, japoniar futbolari ohia.
- 1959 - Zeca Pagodinho, brasildar abeslari eta musikagile herrikoia.
- 1961 - Mark Simpson, estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
- 1962 - Javier Murgialdai, arabar txirrindulari ohia.
- 1964 - Oleg Protasov, ukrainar futbolari ohia.
- 1965 - John van Loen, herbehereetar futbolari ohia.
- 1967 - Zoila Uriarte Gonzáles, perutar mediku, funtzionario eta irakaslea (h. 2016).
- 1973 - Oscar de la Hoya, mexikar-estatubatuar boxeolaria.
- 1975 - Natalie Imbruglia, australiar abeslari eta aktorea.
- 1977 - Andrés Gertrúdix, espainiar aktorea.
- 1981 - Lorena Castell, kataluniar irrati-esatari, telebista aurkezle eta aktorea.
- 1990 - Nairo Quintana, kolonbiar txirrindularia.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1396 - Ines Nafarroakoa, Nafarroako infanta (j. 1334).
- 1799 - José Joaquín Enparan, gipuzkoar noble eta politikaria (j. 1725).
- 1919 - Fermín Calbetón, donostiar politikari liberala (j. 1853).
- 1952 - Eustaquio Etxabe-Sustaeta, arabar kazetari eta politikari karlista (j. 1872).
- 1969 - Bingen Ametzaga, euskal idazle eta bizkaitar politikaria (j. 1901).
- 1989 - Jose Berruezo Ramírez, gaztelaniazko nafar idazlea (j. 1912).
- 2014 - Enrike Albizu, gipuzkoar margolaria, Bidasoko Eskolako kidea (j. 1926).
Mundua
- 211 - Septimio Severo, erromatar enperadorea (j. 146).
- 708 - Sisinio, Aita santua (j. c. 650).
- 856 - Rabanus Maurus, alemaniar beneditarra eta artzapezpikua.
- 1550 - Vicente Espinel, espainiar musikari, poeta eta eleberrigilea (j. 1550).
- 1715 - Anthony Ashley Cooper (Shaftesburyko III. kondea), ingeles politikaria eta filosofoa (j. 1671).
- 1715 - Martin Urtsua, Lizarragako kondea, nafar konkistatzailea (j. 1653).
- 1799 - Étienne-Louis Boullée, frantziar arkitekto neoklasizista (j. 1724).
- 1847 - Henri Dutrochet, frantziar fisiologo eta fisikaria, osmosiaren aurkitzailea (j. 1776).
- 1885 - Sarah Peale, estatubatuar erretratugilea, Estatu Batuetako lehen emakume artista profesionaltzat hartua (j. 1800).
- 1893 - Concepción Arenal, galiziar idazlea (j. 1820).
- 1894 - Adolphe Sax, belgikar musikaria eta musika-tresnen egilea (j. 1814).
- 1928 - Hendrik Lorentz, holandar fisikaria, 1902ko Fisikako Nobel Saria (j. 1853).
- 1939 - Edward Sapir, estatubatuar hizkuntzalari eta antropologoa (j. 1884).
- 1947 - Luigi Russolo, italiar margolaria eta musikagilea (j. 1885).
- 1956 - Savielly Tartakower, errusiar-poloniar xakelari judua (j. 1887).
- 1974 -
- Satyendra Nath Bose, bengalar fisikaria (j. 1894).
- René Lafon, frantziar jatorriko euskal hizkuntzalaria (j. 1899).
- 1980 - Camara Laye, ginear eleberrigilea (j. 1928).
- 1983 - Alfonso Calzolari, italiar txirrindularia (j. 1887).
- 1987 - Carl Rogers, estatubatuar psikologoa eta apaiza (j. 1902).
- 1995 - Patricia Highsmith, estatubatuar eleberrigilea, oso ezaguna idatzitako suspense lanengatik (j. 1921).
- 1998 - Jacques Guillermaz, frantziar sinologoa, armadako jenerala eta diplomatikoa (j. 1911).
- 2001 -
- J. J. Johnson, estatubatuar jazz tronbonista, konpositore eta moldatzailea (j. 1924).
- Iannis Xenakis, errumaniar-greziar musikagilea eta arkitektoa (j. 1922).
- 2006 - Betty Friedan, estatubatuar idazle feminista (j. 1921).
- 2009 - Lux Interior, The Cramps punk rock bandako sortzailea eta abeslaria (j. 1946).
- 2010 - Tomás Mac Giolla, irlandar errepublikar politikaria (j. 1924).
- 2011 - Tura Satana, japoniar-estatubatuar aktore eta dantzaria (j. 1938).
- 2016 -
- Dave Mirra, estatubatuar muturreko kirolaria, BMX eta rallycross kiroletan aritua (j. 1974).
- Edgar Mitchell, estatubatuar astronauta eta militarra (j. 1930).
- 2018 - Alan Baker, britainiar matematikaria (j. 1939).
- 2019 - Matti Nykänen, finlandiar eski jauzilaria (j. 1963).
Jaiak eta urteurrenak
- Santa Ageda bezperan ohitura da etxez etxe koplak kantatzen ibiltzea.
- Sehaska egutegiko izendegia: Adarra, Adartza eta Jone.
Urteko hilak | ||
---|---|---|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua |