Existentzialismo: berrikuspenen arteko aldeak
t Kategoria:Existentzialismoa gehitua HotCat bitartez |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
| 4. lerroa: | 4. lerroa: | ||
Adituek [[XIX. mendea|XIX. mendeko]] hasierako filosofo [[Søren Kierkegaard]] jo dute korronte honen sortzailetzat<ref>Marino, Gordon. ''Basic Writings of Existentialism'' (Modern Library, 2004, p. ix, 3).</ref><ref name="plato.stanford.edu">''Stanford Encyclopedia of Philosophy'' [http://plato.stanford.edu/entries/kierkegaard/ Kierkegaard]</ref>, eta geroago [[Arthur Schopenhauer|Schopenhauer]], [[Friedrich Nietzsche|Nietzsche]], [[Martin Heidegger|Heidegger]], [[Karl Jaspers|Jaspers]] eta [[Jean-Paul Sartre|Sartrek]] jorratu zuten<ref>Abbagnano, Nicola. ''Historia de la Filosofía'' - Tomo III, Montaner y Simón - Barcelona, 1973. ISBN 84-274-0343-7 p. 725</ref>. |
Adituek [[XIX. mendea|XIX. mendeko]] hasierako filosofo [[Søren Kierkegaard]] jo dute korronte honen sortzailetzat<ref>Marino, Gordon. ''Basic Writings of Existentialism'' (Modern Library, 2004, p. ix, 3).</ref><ref name="plato.stanford.edu">''Stanford Encyclopedia of Philosophy'' [http://plato.stanford.edu/entries/kierkegaard/ Kierkegaard]</ref>, eta geroago [[Arthur Schopenhauer|Schopenhauer]], [[Friedrich Nietzsche|Nietzsche]], [[Martin Heidegger|Heidegger]], [[Karl Jaspers|Jaspers]] eta [[Jean-Paul Sartre|Sartrek]] jorratu zuten<ref>Abbagnano, Nicola. ''Historia de la Filosofía'' - Tomo III, Montaner y Simón - Barcelona, 1973. ISBN 84-274-0343-7 p. 725</ref>. |
||
Hala ere, ez da inoiz egoen adostasun zabalik existentzialismoaren definizioaren inguruan. Hitza historikoki korronte filosofiko bat izendatzeko erabili da, atzera begira, hura jarraitzen omen zuten filosofo asko hilda baitzeuden hitza sortu zenerako. Izan ere, existentzialismoa Kierkegaardekin sortu zela esaten bada ere, terminoa beretzat hartu zuen lehen filosofoa Sartre izan zen. Sartreren ekarpena da existentzialismoaren funtsezko ideia: "existentzialista guztiek komunean duten funtsezko doktrina da existentzia esentzia baino lehen dagoela". |
Hala ere, ez da inoiz egoen adostasun zabalik existentzialismoaren definizioaren inguruan. Hitza historikoki korronte filosofiko bat izendatzeko erabili da, atzera begira, hura jarraitzen omen zuten filosofo asko hilda baitzeuden hitza sortu zenerako. Izan ere, existentzialismoa Kierkegaardekin sortu zela esaten bada ere, terminoa beretzat hartu zuen lehen filosofoa Sartre izan zen. Sartreren ekarpena da existentzialismoaren funtsezko ideia: "existentzialista guztiek komunean duten funtsezko doktrina da existentzia esentzia baino lehen dagoela". |
||
[[Eskandinavia]]tik kanpo askok uste dute existentzialismo hitza Kierkegaardek berak sortu zuela, baina seguru asko Kierkegaardek hitz hori, edo behintzat "existentzial" hitza, [[Johan Sebastian Cammermeyer Welhaven]] olerkigile eta literatur kritikari [norvegia]]rretik hartu zuen |
[[Eskandinavia]]tik kanpo askok uste dute existentzialismo hitza Kierkegaardek berak sortu zuela, baina seguru asko Kierkegaardek hitz hori, edo behintzat "existentzial" hitza, [[Johan Sebastian Cammermeyer Welhaven]] olerkigile eta literatur kritikari [norvegia]]rretik hartu zuen |
||
==Kontzeptu nagusiak== |
== Kontzeptu nagusiak == |
||
===Existentzia esentzia baino lehenago dago=== |
=== Existentzia esentzia baino lehenago dago === |
||
Existentzialismoaren funtsezko proposamena da existentzia esentzia baino lehenago dagoela, alegia, banakakoen alderik garrantzitsuena banakakoa izatea dela (izaki [[kontzientzia (argipena)|kontziente]], arduratsu eta ekintza independenteduna, "existentzia"), etiketek, zereginek, [[estereotipo]]ek, definizioek eta aurretiaz asmatutako beste kategoria batzuek banakakoa nola kategorizatzen duten ("esentzia") bigarren mailan geratzen delarik. |
Existentzialismoaren funtsezko proposamena da existentzia esentzia baino lehenago dagoela, alegia, banakakoen alderik garrantzitsuena banakakoa izatea dela (izaki [[kontzientzia (argipena)|kontziente]], arduratsu eta ekintza independenteduna, "existentzia"), etiketek, zereginek, [[estereotipo]]ek, definizioek eta aurretiaz asmatutako beste kategoria batzuek banakakoa nola kategorizatzen duten ("esentzia") bigarren mailan geratzen delarik. |
||
===Absurdua=== |
=== Absurdua === |
||
Absurduaren nozioak dio munduan ez dagoela esanahirik, gutako bakoitzak ematen diogun esanahiaz haratago. |
Absurduaren nozioak dio munduan ez dagoela esanahirik, gutako bakoitzak ematen diogun esanahiaz haratago. |
||
03:49, 19 otsaila 2019ko berrikusketa
Existentzialismoa XIX. mendetik aurrera bizi ziren filosofo batzuen lanak deskribatzeko erabilitako terminoa da.[1][2] Filosofo haiek, beren ezberdintasunak gorabehera, bizitzaz eta gizabanakoaren emozio, ekintza, ardura eta pentsamenduez edo bizitzaren zentzuaz aritu ziren.[3][4] Existentzialismoak XIX. mendean izan zuen jatorria eta XX. mendeko bigarren erdiraino iraun zuen, baina existentzialismoa gizartearen historia osoan izan da (Gilgameshen epopeian larriduraz, esperantzaz, borrokaz eta melankoliaz adierazten da), bere gai nagusiak gizakiari eta gizakien taldeari dagozkionak baitira.
Adituek XIX. mendeko hasierako filosofo Søren Kierkegaard jo dute korronte honen sortzailetzat[5][6], eta geroago Schopenhauer, Nietzsche, Heidegger, Jaspers eta Sartrek jorratu zuten[7].
Hala ere, ez da inoiz egoen adostasun zabalik existentzialismoaren definizioaren inguruan. Hitza historikoki korronte filosofiko bat izendatzeko erabili da, atzera begira, hura jarraitzen omen zuten filosofo asko hilda baitzeuden hitza sortu zenerako. Izan ere, existentzialismoa Kierkegaardekin sortu zela esaten bada ere, terminoa beretzat hartu zuen lehen filosofoa Sartre izan zen. Sartreren ekarpena da existentzialismoaren funtsezko ideia: "existentzialista guztiek komunean duten funtsezko doktrina da existentzia esentzia baino lehen dagoela".
Eskandinaviatik kanpo askok uste dute existentzialismo hitza Kierkegaardek berak sortu zuela, baina seguru asko Kierkegaardek hitz hori, edo behintzat "existentzial" hitza, Johan Sebastian Cammermeyer Welhaven olerkigile eta literatur kritikari [norvegia]]rretik hartu zuen
Kontzeptu nagusiak
Existentzia esentzia baino lehenago dago
Existentzialismoaren funtsezko proposamena da existentzia esentzia baino lehenago dagoela, alegia, banakakoen alderik garrantzitsuena banakakoa izatea dela (izaki kontziente, arduratsu eta ekintza independenteduna, "existentzia"), etiketek, zereginek, estereotipoek, definizioek eta aurretiaz asmatutako beste kategoria batzuek banakakoa nola kategorizatzen duten ("esentzia") bigarren mailan geratzen delarik.
Absurdua
Absurduaren nozioak dio munduan ez dagoela esanahirik, gutako bakoitzak ematen diogun esanahiaz haratago.
Erreferentziak
- ↑ Macquarrie, John. Existentialism, New York (1972), pp. 18–21.
- ↑ Oxford Companion to Philosophy, ed. Ted Honderich, New York (1995), p. 259.
- ↑ Macquarrie. Existentialism, pp. 14–15.
- ↑ Cooper, D. E. Existentialism: A Reconstruction (Basil Blackwell, 1999, p. 8)
- ↑ Marino, Gordon. Basic Writings of Existentialism (Modern Library, 2004, p. ix, 3).
- ↑ Stanford Encyclopedia of Philosophy Kierkegaard
- ↑ Abbagnano, Nicola. Historia de la Filosofía - Tomo III, Montaner y Simón - Barcelona, 1973. ISBN 84-274-0343-7 p. 725
Bibliografia
- Azurmendi, J. 2000: "Kierkeggard-en <<egunkari ezkutua>>" in Txipi Ormaetxea (arg.), Txillardegi lagun giroan, Bilbo: UEU ISBN 84-8438-007-6
|
Artikulu hau filosofiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |