Teresa Ávilakoa: berrikuspenen arteko aldeak

Teresa Ávilakoa
	; Irudi gehiago
; Convent of Saint Joseph (Ávila) (en) priore	;
; Convent of Saint Joseph (Ávila) (en) priore
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Teresa Sánchez de Cepeda Dávila y Ahumada
Jaiotza	Gotarrendura, 1515eko martxoaren 28a
Herrialdea	Espainia ; Gaztelako Koroa
Heriotza	Monastery of the Anunciación (en) , 1582ko urriaren 15a (67 urte)
Hobiratze lekua	sepulcher of Saint Teresa of Avila (en)
Familia
Aita	Alonso Sánchez de Cepeda
Ama	Beatriz de Ahumada
Ezkontidea(k)	ezkongabea
Anai-arrebak	ikusi Hernando de Ahumada (en) ; Rodrigo de Cepeda y Ahumada (en) ; Juan de Cepeda y Ahumada (en) ; Lorenzo de Cepeda y Ahumada (en) ; Antonio de Cepeda y Ahumada (en) ; Pedro de Cepeda y Ahumada (en) ; Jerónimo Cepeda y Ahumada (en) ; Agustín De Cepeda y Ahumada (en) ; Juana de Cepeda y Ahumada (en) ; María de Cepeda y del Peso (en) ; Juan de Cepeda y del Peso (en) ;
Familia	ikusi Teresa de Ahumada (en) (fraternal niece (en) );
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, filosofoa, founder of Catholic religious community (en) , moja katolikoa eta cloistered nun (en)
Genero artistikoa	olerkigintza; devotional literature (en)
Santutegia
	Urriaren 15
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa
Erlijio-ordena	Moniales Ordinis Carmelitarum (en)

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

21:52, 28 otsaila 2019ko berrikusketa

Santa Teresa Avilakoa edo Santa Teresa Jesusena,^[1] jatorrizko izen-deiturez Teresa Sanchez de Cepeda y Ahumada (Gotarrendura^[2] edo Ávila, 1515eko martxoaren 28a - Alba de Tormes, Salamanca, 1582ko urriaren 4a) espainiar moja karmeldarra eta gaztelaniazko idazle mistikoa izan zen. Karmeldarren ordenako erreformatzaile garrantzitsuena izan zen eta Karmel Mendiko Andre Mariaren ordenako lekaime oinutsen ordena sortu zuen, Joan Gurutzekoarekin batera. Horrezaz gainera, Eliza Katolikoko santu eta doktorea da.

Biografia

Teresa Sanchez de Cepeda y Ahumada familia noble bateko alaba zen. Aitaren aldeko aitona kristautasunera bihurtutako judua zen, eta ama ere konbertitutako judu familia batekoa zen^[2]. Txikitatik martirien testigantzek liluratu zuten, eta neba batekin batera musulmanen lurraldera joatea erabaki zuen limosna eskatzera, horrela musulmanek hil eta martiri bihurtuko zelakoan. Bi haurrideak ermitau izatera ere jostatzen ziren. Zaldunen historiak ere atsegin zituen^[3].

1528an, 13 urte zituela, ama hil zitzaion. Garai hartan, lehengusu bat gorte egiten hasi zitzaion eta aitak, harreman hori begi txarrez ikusirik, Àvilako Nuestra Señora de la Gracia komentuan sartu zuen 1531ean. Han hasi zen kontuan hartzen moja sartzeko aukera^[3]. 1535ean, aitaren nahiaren aurka, bere jaioterriko komentu karmeldarrean sartu zen eta bi urte geroago nerbio-krisi sakona jasan zuen. 1539. urtearen erdialdean sendatu zen, Josef Nazaretekoaren laguntzari esker, haren esanetan^[4].

1542an Jesukristo agertu zitzaiola aitortu zuen, eta 1544an behin betiko konbertitu zen. Handik aurrera estasi eta esperientzia mistiko ugari izan zituen^[3]. 1558. urtetik aurrera, Karmeldar Ordenaren erreforma eta jatorrizko arauen araberako kontenplazio bizitza gogorra eskatzen hasi zen. Pio IV.aren baimena jaso ostean, 1562an San José komentua sortu zuen, Àvilan bertan, Karmeldar Oinutsen lehen komentua.

Karmeldar Oinutsek aurreko Karmeldarrek baino arau zorrotzagoak zeuzkaten, eta bizitza zurrunagoa egiten zuten. Joan Gurutzekoaren laguntzarekin, erreforma Karmeldar fraideetara ere hedatu zen, eta behin ordenako nagusien baimena lortuta arin zabaldu zen Gaztela eta Andaluzian zehar bereziki. 1575. urtean, Karmeldar Oinetakodunek eginiko presioak zirela eta, komentu batera erretirau behar izan zuen. Filipe II.aren ekimenei esker 1580. urtean Gregorio XIII.a Aita Santuak onartu egin zuen Karmeldar Oinutsen ordena.

Denetara 17 komentu sortu zituen: Ávila (1562), Medina del Campo (1567), Malagón (1568), Valladolid (1568), Toledo (1569), Pastrana (1569), Salamanca (1570), Alba de Tormes (1571), Segovia (1574), Beas de Segura (1575), Sevilla (1575), Caravaca de la Cruz (1576), Villanueva de la Jara (1580), Palencia (1580), Soria (1581), Granada (1582) eta Burgos (1582)^[3].

1582ko urriaren 4an hil zen Alba de Tormes hirian (Salamanca). 1614an Paulo V.ak dohatsu izendatu zuen, 1622an Gregorio XV.ak santu egin zuen eta 1970ean Paulo VI.ak, Katalina Sienakoarekin batera, Eliza Katolikoko lehen emakume doktore izendatu zuen.

Idazlanak

Idazle oparoa izan zen eta erlijio gaiak erabili zituen beti: Camino de la perfección (1565, «Betegintzarraren bidea»), Libro de las siete moradas (1577-1578, «Zazpi egoitzetako liburua»), Libro de las fundaciones (1610, «Fundazioen liburua») eta Libro de las misericordias de Dios (1611, «Jaungoikoaren urrikalpenen liburua»).

2015. urtean Luis Baraiazarra Txertudik euskaratuta Teresa Avilakoaren Idazlan guztiak. Karmel sorta barruan. (Markina-Xemein, 2015; Karmel sorta 14 zk.) argitaratu ziren.

Ospakizuna

Bere jaieguna urriaren 15ean ospatzen da, hil zen urte berean Gaztelan gregoriotar egutegia abian ipini zelako eta egutegi berri horrekin haren heriotz eguna urriaren 4a izan beharrean 15a zelako.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2016/02/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Euskaltzaindia. (PDF) 185. arauaː Errenazimentuko pertsona-izenak. .
↑ ^a ^b Burgos Madroñego, Manuel. «En torno a santa Teresa de Jesús». in: 'Isla de Arriarán: revista cultural y científica (10): 263–280. dialnet.unirioja.es (Noiz kontsultatua: 2016-02-28).
↑ ^a ^b ^c ^d Santa Teresa de Jesús: Biografia. santateresadejesus.com (Noiz kontsultatua: 2016-02-28).
↑ Libro de la Vida I. Relato autobiográfico. in: Ediciones Rialp. books.google.com.ar (Noiz kontsultatua: 2016-02-28).

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Teresa Ávilakoa

Euskarari ekarriak: Teresa Avilakoa, ekarriak.armiarma.eus

Datuak: Q174880
Multimedia: Saint Teresa of Ávila / Q174880

[1] Euskaltzaindia. (PDF) 185. arauaː Errenazimentuko pertsona-izenak. .

[burgos-2] Burgos Madroñego, Manuel. «En torno a santa Teresa de Jesús». in: 'Isla de Arriarán: revista cultural y científica (10): 263–280. dialnet.unirioja.es (Noiz kontsultatua: 2016-02-28).

[teresa-3] Santa Teresa de Jesús: Biografia. santateresadejesus.com (Noiz kontsultatua: 2016-02-28).

[carmel-4] Libro de la Vida I. Relato autobiográfico. in: Ediciones Rialp. books.google.com.ar (Noiz kontsultatua: 2016-02-28).

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ 19. lerroa: / 19. lerroa: @@
 == Idazlanak ==
-Idazle oparoa izan zen eta erlijio gaiak erabili zituen beti: ''Camino de la perfección'' ([[1565]], «Betegintzarraren bidea»), ''Libro de las siete moradas'' ([[1577]]-[[1578]], «Zazpi egoitzetako liburua»), ''Libro de las fundaciones'' ([[1610]], «Fundazioen liburua») eta ''Libro de las misericordias de Dios'' ([[1611]], «Jaungoikoaren urrikalpenen liburua»).
+Idazle oparoa izan zen eta erlijio gaiak erabili zituen beti: ''Camino de la perfección'' ([[1565]], «[[On bidea|Betegintzarraren bidea]]»), ''Libro de las siete moradas'' ([[1577]]-[[1578]], «Zazpi egoitzetako liburua»), ''Libro de las fundaciones'' ([[1610]], «Fundazioen liburua») eta ''Libro de las misericordias de Dios'' ([[1611]], «Jaungoikoaren urrikalpenen liburua»).
 . urtean [[Luis Baraiazarra Txertudi|Luis Baraiazarra Txertudik]] euskaratuta Teresa Avilakoaren ''Idazlan guztiak''. ''Karmel sorta'' barruan. ([[Markina-Xemein]], 2015; ''Karmel sorta'' 14 zk.) argitaratu ziren.
 == Ospakizuna ==