Mercury programa: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

23:41, 28 otsaila 2019ko berrikusketa

Mercury programa 1958an hasi zen NASAren eskutik, sobietarrek espazioan lehenengo satelitea (Sputnik 1) jarri eta urte bat eta hiru egun geroago. Estatu Batuek gidatu zuten lehen programa espaziala da, 1961tik 1963ra.

Programaren hasiera

Mercury programa, Sobietar Batasunaren espazioaren esplorazioaren aurreko Estatu Batuen erantzuna izan zen, bi lurralde hauek Gerra Hotzean baitzeuden . Mercury programa eraikitzerakoan, ingeniari espazialak oso lanpetuta egon ziren espazio-ontzia eraikitzen. Espazio-ontzi oso segurua beharko zuen, Lurra orbitatzera heldu beharko zuelako, haren abiadurarengatik suntsituta izan gabe. Beste kezka garrantzitsu bat, espazioaren egoera larriak jasatea zen: hutsunea, tenperatura aldaketa bortitzak eta aurkitu berri zuten espazio-erradiazioa. Astronauta eta ingeniarien lana zaildu bazen ere proiektua aurrera eramatea lortu zuten.

Mercury kapsula

Emaitza bala itxurako espazio-ontzia izan zen. Ez zuen hegorik, eta atmosferan birsartzea erretzen zen ezkutu termikoari esker egiten zuen.

Mercury kapsulak aireratzeko bi kohete jaurtitzaile mota erabili zituzten (boosters, ingelesez). Lehenengo hegaldi suborbitaletan Redstone koheteekin jaurti ziren. Hegaldi orbitaletan Atlas-D koheteekin bidali ziren. Kohete hauek misil balistiko batetik eratorriak ziren. Atlas hauen altzairuzko estalkia oso fina egin zen pisua aurrezteko, barneko erregaiaren presioak eragiten zuen egonkortasun estrukturala. Erregairik ez zuenean, ordea, gasez bete behar zen egitura kolapsatu ez zedin. Arazo berdina izan zuen Gemini programarako hurrengo jaurtitzaile familiak: Titan IIak.

Giza taldea

110 piloturen artean egin zen lehenengo astronauten hautaketa. Gizon hauen ezaugarri fisikoak eta proba hegaldietan parte hartu izana izan ziren aukera honetan irizpide nabarienak. Azkenean, 1957an 7 pilotu hautatu ziren:

Hala ere, Deke Slaytonek ezin izan zuen hegaldian parte hartu, bihotzeko arazoak izan zituelako. Kontrolatzaile jarraitu zuen, baina 1975an Apollo-Soyuz misio erabat politikoan parte hartzea eskaini zioten eta kontrolatzaile lanak utzi.

Lehenengo hegaldia, Freedom 7 izan zen (freedom ingelesez, askatasuna esan nahi du). Horrela bada, misio bakoitzeko espazio-ontziari izena jarri ostean, "7" zenbakia gehitzen zitzaion, 7 izan baitziren programa honetarako hautatutako astronautak.

Kapsulek 12,33 m³ko bolumena zuten, pertsona bakar batentzako leku nahikoa. Kapsula bakoitzean 120 kommutagailu, 55 etengailu elektriko, 30 fusionagarri eta 35 palanka mekaniko zeuden.

Mercury misioak

Kapsularen barne egonkortasuna aztertzeko, lehenengo aldian, ingeniariek rhesus tximino batekin egin zuten proba, Ham txinpantze bezala ezagutzen denarekin. Geroago, maniki elektroniko batekin egin zuten proba, arnas egiten zuen maniki batekin.

Geroago, taula honetan agertzen den bezala, Alan B. Shepardek egin zuen hegan, eta ondoren, beste astronautak.

1963rako NASAk zituen 2500 langileetatik 500 soilik lan egiten zuten Mercury programan (beste 2000ak Gemini eta Apollo programetan zeuden).

Izen ofiziala	Espaziontzia	Jaurtiketa Data	Jaurtiketa ibilgailua	Tripulazioa	Helburua(k)	Emaitza
Mercury Redstone 1		1960ko azaroaren 21ean	Redstone	Tripulazio gabea	Mercury Programaren lehen saiakera	Porrota
Mercury Redstone 1A		1960ko abenduaren 19an	Redstone	Tripulazio gabea	Lehen hegaldi suborbital estatubatuarra	Arrakastatsua
Mercury Redstone 2		1961ko urtarrilaren 31n	Redstone	Ham txinpantzea	Izaki bizidun baten lehen hegaldi suborbital estatubatuarra	Arrakastatsua
Mercury Redstone BD		1961ko martxoaren 24an	Redstone	Tripulazio gabea	Probarako hegaldia	Arrakastatsua
Mercury Redstone 3	Freedom 7	1961ko maiatzaren 5ean	Redstone	Alan B. Shepard	Hegaldi suborbitala eman zuen lehen estatubatuarra	Arrakastatsua
Mercury Redstone 4	Liberty Bell 7	1961ko uztailaren 24an	Redstone	Virgil I. Grissom	Hegaldi suborbitala	Arrakastatsua
Mercury Atlas 6	Friendship 7	1962ko otsailaren 20an	Atlas	John Glenn	Lehenengo estatubatuarra orbitan	Arrakastatsua
Mercury Atlas 7	Aurora 7	1962ko maiatzaren 24a	Atlas	Scott Carpenter	Hegaldi orbitala eta esperimentu zientifikoak	Arrakastatsua
Mercury Atlas 8	Sigma 7	1962ko urriaren 3an	Atlas	Walter Schirra	Hegaldi orbitala / Lehenengo zuzeneko irrati-komunikazioa	Arrakastatsua
Mercury Atlas 9	Faith 7	1963ko maiatzaren 15ean	Atlas	Gordon Cooper	Hegaldi orbitala / Iraupen eta esperimentu proba	Arrakastatsua

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Mercury programa

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-[[Fitxategi:Launch_of_Friendship_7_-_GPN-2000-000686.jpg|right|thumb|225px|Mercury 6 misioaren jaurtiketa, bertan [[John Glenn]] Lurra orbitatu zuen lehen estatubatuarra zihoan.]]
+[[Fitxategi:Launch_of_Friendship_7_-_GPN-2000-000686.jpg|eskuinera|thumb|225px|Mercury 6 misioaren jaurtiketa, bertan [[John Glenn]] Lurra orbitatu zuen lehen estatubatuarra zihoan.]]
 '''Mercury programa''' [[1958]]an hasi zen [[NASA]]ren eskutik, sobietarrek espazioan lehenengo satelitea ([[Sputnik|Sputnik 1]]) jarri eta urte bat eta hiru egun geroago. [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuek]] gidatu zuten lehen programa espaziala da, [[1961]]tik [[1963]]ra.
@@ 5. lerroa: / 5. lerroa: @@
 == Programaren hasiera ==
-Mercury programa, [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasunaren]] espazioaren esplorazioaren aurreko [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuen]] erantzuna izan zen, bi lurralde hauek [[Gerra Hotza|Gerra Hotz]]ean baitzeuden .
+Mercury programa, [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasunaren]] espazioaren esplorazioaren aurreko [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuen]] erantzuna izan zen, bi lurralde hauek [[Gerra Hotza|Gerra Hotzean]] baitzeuden .
 Mercury programa eraikitzerakoan, [[ingeniaritza|ingeniari]] espazialak oso lanpetuta egon ziren espazio-ontzia eraikitzen. Espazio-ontzi oso segurua beharko zuen, Lurra orbitatzera heldu beharko zuelako, haren abiadurarengatik suntsituta izan gabe. Beste kezka garrantzitsu bat, espazioaren egoera larriak jasatea zen: hutsunea, [[tenperatura]] aldaketa bortitzak eta aurkitu berri zuten [[espazio-erradiazioa]]. [[Astronauta]] eta ingeniarien lana zaildu bazen ere proiektua aurrera eramatea lortu zuten.
@@ 12. lerroa: / 12. lerroa: @@
 Emaitza bala itxurako espazio-ontzia izan zen. Ez zuen hegorik, eta atmosferan birsartzea erretzen zen ezkutu termikoari esker egiten zuen.
-Mercury kapsulak aireratzeko bi kohete jaurtitzaile mota erabili zituzten (boosters, ingelesez). Lehenengo [[hegaldi azpiorbital|hegaldi suborbital]]etan [[Redstone]] koheteekin jaurti ziren. Hegaldi orbitaletan Atlas-D koheteekin bidali ziren. Kohete hauek misil balistiko batetik eratorriak ziren. Atlas hauen [[altzairu]]zko estalkia oso fina egin zen pisua aurrezteko, barneko erregaiaren presioak eragiten zuen egonkortasun estrukturala. Erregairik ez zuenean, ordea, gasez bete behar zen egitura kolapsatu ez zedin. Arazo berdina izan zuen [[Gemini]] programarako hurrengo jaurtitzaile familiak: [[Titan II]]ak.
+Mercury kapsulak aireratzeko bi kohete jaurtitzaile mota erabili zituzten (boosters, ingelesez). Lehenengo [[hegaldi azpiorbital|hegaldi suborbitaletan]] [[Redstone]] koheteekin jaurti ziren. Hegaldi orbitaletan Atlas-D koheteekin bidali ziren. Kohete hauek misil balistiko batetik eratorriak ziren. Atlas hauen [[altzairu]]zko estalkia oso fina egin zen pisua aurrezteko, barneko erregaiaren presioak eragiten zuen egonkortasun estrukturala. Erregairik ez zuenean, ordea, gasez bete behar zen egitura kolapsatu ez zedin. Arazo berdina izan zuen [[Gemini]] programarako hurrengo jaurtitzaile familiak: [[Titan II]]ak.
 [[Fitxategi:Mercury_spacecraft_Lmb_eu.png|Mercury espazio-ontziaren diagrama]]
@@ 18. lerroa: / 18. lerroa: @@
 [[Fitxategi:Original_7_Astronauts_in_Spacesuits_-_GPN-2000-001293.jpg|thumb|200 px|Mercury-ko 7 astronautak]]
 piloturen artean egin zen lehenengo astronauten hautaketa. Gizon hauen ezaugarri fisikoak eta proba hegaldietan parte hartu izana izan ziren aukera honetan irizpide nabarienak. Azkenean, [[1957]]an 7 pilotu hautatu ziren:
 * [[Alan Bartlett Shepard|Alan B. Shepard]]
@@ 24. lerroa: / 24. lerroa: @@
 * [[Gordon Cooper]]
 * [[Walter Schirra]]
 * [[Deke Slayton]]
 * [[John Glenn]]
 * [[Scott Carpenter]]
@@ 30. lerroa: / 30. lerroa: @@
 Hala ere, [[Deke Slayton]]ek ezin izan zuen hegaldian parte hartu, bihotzeko arazoak izan zituelako. Kontrolatzaile jarraitu zuen, baina [[1975]]an [[Apollo-Soyuz bateratzea|Apollo-Soyuz]] misio erabat politikoan parte hartzea eskaini zioten eta kontrolatzaile lanak utzi.
 Lehenengo hegaldia, [[Freedom 7]] izan zen (freedom ingelesez, askatasuna esan nahi du). Horrela bada, misio bakoitzeko espazio-ontziari izena jarri ostean, "7" zenbakia gehitzen zitzaion, 7 izan baitziren programa honetarako hautatutako astronautak.
 Kapsulek 12,33 [[metro kubiko|m&sup3;ko]] bolumena zuten, pertsona bakar batentzako leku nahikoa. Kapsula bakoitzean 120 kommutagailu, 55 etengailu elektriko, 30 fusionagarri eta 35 palanka mekaniko zeuden.
 == Mercury misioak ==
-[[Fitxategi:Mercury profile.jpg|center|thumb|500px|Pilotudun Mercury misioak]]
+[[Fitxategi:Mercury profile.jpg|erdian|thumb|500px|Pilotudun Mercury misioak]]
 Kapsularen barne egonkortasuna aztertzeko, lehenengo aldian, ingeniariek rhesus tximino batekin egin zuten proba, Ham txinpantze bezala ezagutzen denarekin. Geroago, maniki elektroniko batekin egin zuten proba, arnas egiten zuen maniki batekin.
-Geroago, taula honetan agertzen den bezala, [[Alan Bartlett Shepard|Alan B. Shepard]]ek egin zuen hegan, eta ondoren, beste astronautak.
+Geroago, taula honetan agertzen den bezala, [[Alan Bartlett Shepard|Alan B. Shepardek]] egin zuen hegan, eta ondoren, beste astronautak.
 rako NASAk zituen 2500 langileetatik 500 soilik lan egiten zuten Mercury programan (beste 2000ak Gemini eta Apollo programetan zeuden).

i e a Estatu Batuen espazio programa tripulatuak
Indarrean	ISS
Aurrekoak	X-15 azpi-orbitala Mercury Gemini Apollo Skylab Apollo-Soyuz (SESBrekin) Space Shuttle Shuttle–Mir programa (Errusiarekin)
Bertan behera utzitakoak	MISS Orion (nuclear) Dyna-Soar Manned Orbiting Laboratory National Aero-Space Plane Space Station Freedom (orain ISS) Orbital Space Plane Project Constellation