Refranes y Sentencias (1596): berrikuspenen arteko aldeak

Gehitu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
1. lerroa: 1. lerroa:
[[File:Refranes y Sentencias (1596) azala.png|thumb|1. irudia. Liburuaren hasiera.]]
[[Fitxategi:Refranes y Sentencias (1596) azala.png|thumb|1. irudia. Liburuaren hasiera.]]
{{izenburu etzana}}
{{izenburu etzana}}
'''''Refranes y Sentencias''''' euskal [[atsotitz]]en lehen bilduma argitaratua da. Izenburu osoa du ''Refranes y Sentencias comunes en Bascuence, declaradas en Romance con numeros sobre cada palabra, para que se entiendan las dos lenguas'', hau da, "Atsotitz eta esapide euskaraz ohikoak, gaztelaniaz azalduak hitzen gaineko zenbakiekin, bi hizkuntzak ulertu daitezen".
'''''Refranes y Sentencias''''' euskal [[atsotitz]]en lehen bilduma argitaratua da. Izenburu osoa du ''Refranes y Sentencias comunes en Bascuence, declaradas en Romance con numeros sobre cada palabra, para que se entiendan las dos lenguas'', hau da, "Atsotitz eta esapide euskaraz ohikoak, gaztelaniaz azalduak hitzen gaineko zenbakiekin, bi hizkuntzak ulertu daitezen".
10. lerroa: 10. lerroa:
Ale bakarra ezagutzen dugu, [[Darmstadt]]eko ''unicum''a, [[Hessen|Hessengo dukeen]] Darmstadteko jauregian [[Willen Jan Van Eys|Van Eysek]] aurkitu zuena. Jauregia, eta berarekin batera gure ''unicum''a, [[II. Mundu Gerra]]n suntsitua izan zen. Gaitzerdi, [[Julio Urquijo]] euskalariak hori baino lehenago alearen argazkiak eskuratu zituen, egun [[Donostia]]ko [[Koldo Mitxelena Kulturunea|Koldo Mitxelena liburutegian]] gordeak.
Ale bakarra ezagutzen dugu, [[Darmstadt]]eko ''unicum''a, [[Hessen|Hessengo dukeen]] Darmstadteko jauregian [[Willen Jan Van Eys|Van Eysek]] aurkitu zuena. Jauregia, eta berarekin batera gure ''unicum''a, [[II. Mundu Gerra]]n suntsitua izan zen. Gaitzerdi, [[Julio Urquijo]] euskalariak hori baino lehenago alearen argazkiak eskuratu zituen, egun [[Donostia]]ko [[Koldo Mitxelena Kulturunea|Koldo Mitxelena liburutegian]] gordeak.


Dena dela, beste hiru aleren berri ere badugu: [[Manuel Larramendi|Larramendirena]], [[Arnaut Oihenart|Oihenartena]] eta 2015. urtean ezagutzera eman den [[Girolamo della Sommaia]] jakintsu italiarrarena.<ref>[[Patri Urkizu|Urkizu, Patrizio]], 2015, “Refranes y Sentencias (...) Girolamo della Sommaia”, EGAN-1-2: 65-146.</ref> [[Manuel Larramendi|Larramendi]]ren eta [[Arnaut Oihenart|Oihenart]]eren lekukotasunen arabera, badirudi [[Darmstadt]]eko aleari esker ezagutzen ditugunak baino atsotitz gehiago zituela liburuak jatorriz, agian orain osatzen duten lau kaierak baino bat gehiago bederen.<ref>{{erreferentzia|egile1-lotura=Joseba Lakarra|abizena= Lakarra |izena= Joseba A. |urtea= 1996 |izenburua= Refranes y Sentencias (1596). Ikerketak eta edizioa |argitaletxea= [[Euskaltzaindia]]|lekua= Bilbo |url=http://www.euskaltzaindia.eus/dok/iker_jagon_tegiak/24568.pdf}}</ref><ref>[[Blanca Urgell|Urgell, Blanca]], 2002, ''Larramendiren Hiztegi Hirukoitza-ren eranskina: saio bat hiztegigintzaren testukritikaz'', Euskaltzaindia: Bilbo, 76-82.</ref>
Dena dela, beste hiru aleren berri ere badugu: [[Manuel Larramendi|Larramendirena]], [[Arnaut Oihenart|Oihenartena]] eta 2015. urtean ezagutzera eman den [[Girolamo della Sommaia]] jakintsu italiarrarena.<ref>[[Patri Urkizu|Urkizu, Patrizio]], 2015, “Refranes y Sentencias (...) Girolamo della Sommaia”, EGAN-1-2: 65-146.</ref> [[Manuel Larramendi|Larramendiren]] eta [[Arnaut Oihenart|Oihenarteren]] lekukotasunen arabera, badirudi [[Darmstadt]]eko aleari esker ezagutzen ditugunak baino atsotitz gehiago zituela liburuak jatorriz, agian orain osatzen duten lau kaierak baino bat gehiago bederen.<ref>{{erreferentzia|egile1-lotura=Joseba Lakarra|abizena= Lakarra |izena= Joseba A. |urtea= 1996 |izenburua= Refranes y Sentencias (1596). Ikerketak eta edizioa |argitaletxea= [[Euskaltzaindia]]|lekua= Bilbo |url=http://www.euskaltzaindia.eus/dok/iker_jagon_tegiak/24568.pdf}}</ref><ref>[[Blanca Urgell|Urgell, Blanca]], 2002, ''Larramendiren Hiztegi Hirukoitza-ren eranskina: saio bat hiztegigintzaren testukritikaz'', Euskaltzaindia: Bilbo, 76-82.</ref>


== Atsotitz adibideak ==
== Atsotitz adibideak ==
[[File:Refranes y Sentencias (1596) atsotitz adibideak.png|thumb|2. irudiaː orrialde jakin bat adibideekin.]]
[[Fitxategi:Refranes y Sentencias (1596) atsotitz adibideak.png|thumb|2. irudiaː orrialde jakin bat adibideekin.]]
2. iruditik hartutako adibide batzukː
2. iruditik hartutako adibide batzukː
* Balizko oleak burdiarik ez.
* Balizko oleak burdiarik ez.
24. lerroa: 24. lerroa:


== Kanpo loturak ==
== Kanpo loturak ==
* {{eu}} [http://w390w.gipuzkoa.net/WAS/CORP/DBKVisorBibliotecaWEB/visor.do?ver&amicus=27074 ''Refranes y Sentencias''-en argazkiak], [[Koldo Mitxelena Liburutegia|Koldo Mitxelena liburutegia]]n.
* {{eu}} [http://w390w.gipuzkoa.net/WAS/CORP/DBKVisorBibliotecaWEB/visor.do?ver&amicus=27074 ''Refranes y Sentencias''-en argazkiak], [[Koldo Mitxelena Liburutegia|Koldo Mitxelena liburutegian]].


[[Kategoria:1596ko liburuak]]
[[Kategoria:1596ko liburuak]]

07:04, 20 martxoa 2019ko berrikusketa

1. irudia. Liburuaren hasiera.

Refranes y Sentencias euskal atsotitzen lehen bilduma argitaratua da. Izenburu osoa du Refranes y Sentencias comunes en Bascuence, declaradas en Romance con numeros sobre cada palabra, para que se entiendan las dos lenguas, hau da, "Atsotitz eta esapide euskaraz ohikoak, gaztelaniaz azalduak hitzen gaineko zenbakiekin, bi hizkuntzak ulertu daitezen".

1596an atera zen, biltzailearen izenik gabe, Iruñean, Pedro Porralisen etxean. Guztira 539 atsotitz biltzen ditu, euskaraz emanak eta gaztelaniaz itzuliak. Itzulpena, Larramendiren aburuz, hitzez hitzekoegia da.[1] Atsotitzen gainean zenbakiak ipini ziren, hizkuntza bien arteko erlazioa hobeto ulertarazteko.

Bizkaieraz daude atsotitzak, gehienak behintzat, eta nagusiki badirudi Bilboko edo Bilbo aldeko euskara jasotzen dutela.

Aleak

Ale bakarra ezagutzen dugu, Darmstadteko unicuma, Hessengo dukeen Darmstadteko jauregian Van Eysek aurkitu zuena. Jauregia, eta berarekin batera gure unicuma, II. Mundu Gerran suntsitua izan zen. Gaitzerdi, Julio Urquijo euskalariak hori baino lehenago alearen argazkiak eskuratu zituen, egun Donostiako Koldo Mitxelena liburutegian gordeak.

Dena dela, beste hiru aleren berri ere badugu: Larramendirena, Oihenartena eta 2015. urtean ezagutzera eman den Girolamo della Sommaia jakintsu italiarrarena.[2] Larramendiren eta Oihenarteren lekukotasunen arabera, badirudi Darmstadteko aleari esker ezagutzen ditugunak baino atsotitz gehiago zituela liburuak jatorriz, agian orain osatzen duten lau kaierak baino bat gehiago bederen.[3][4]

Atsotitz adibideak

2. irudiaː orrialde jakin bat adibideekin.

2. iruditik hartutako adibide batzukː

  • Balizko oleak burdiarik ez.
  • Betiko itoginak arria zulatu ta aldi luzeak guztia aztu.
  • Buruko andia ta jate urria.
  • Zagokez exilik ta entzun eztaizy gextorik.

Erreferentziak

  1. ↑ "...contiene refranes del Bascuence, traducidos en Castellano demasiadamente à la letra", M. Larramendi, Diccionario Trilingüe, "Suplemento" delakoaren hasieran.
  2. ↑ Urkizu, Patrizio, 2015, “Refranes y Sentencias (...) Girolamo della Sommaia”, EGAN-1-2: 65-146.
  3. ↑ Lakarra, Joseba A.. (1996). Refranes y Sentencias (1596). Ikerketak eta edizioa. Bilbo: Euskaltzaindia.
  4. ↑ Urgell, Blanca, 2002, Larramendiren Hiztegi Hirukoitza-ren eranskina: saio bat hiztegigintzaren testukritikaz, Euskaltzaindia: Bilbo, 76-82.

Kanpo loturak

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Refranes_y_Sentencias_(1596)&oldid=6781620"(e)tik eskuratuta