Svanetia: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

22:01, 25 martxoa 2019ko berrikusketa

Svaneti Garaia¹ UNESCOren gizateriaren ondarea
Svanetiko dorreak
Mota	Kulturala
Irizpideak	iv, v
Erreferentzia	709
Kokalekua	Georgia
Eskualdea²	Europa
Koordenatuak	42°54′59″N 43°00′41″E / 42.91639°N 43.01139°E / 42.91639; 43.01139
Izen ematea	1996 (XX. bilkura)
¹ UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) ² UNESCOren sailkapena

Svaneti edo Svenetia (georgieraz: სვანეთი) Georgiako eskualde historiko bat da, herrialdearen ipar-mendebaldean kokatua. Bere biztanleak svaniarrak dira, georgiarren azpitalde etnikoa. Geografikoki eta historikoki, bitan banatua dago: Svaneti Garaia (Zemo Svaneti, egun Samegrelo-Zemo Svaneti eskualdean) eta Svaneti Beherea (Kvemo Svaneti, egun Ratxa-Letxkhumi eta Kvemo Svaneti eskualdean).

Svanetik paisaia ikusgarriak ditu eta arkitektura altxortak ere bai, batez ere IX-XII. mendeetako dorretxeak, eliza ortodoxoak eta gotorlekuak.

1996ko ekainean, Unescok Gizateriaren Ondare izendatu zuen goierria^[1], "Svaneti Garaia" izenarekin.

Ezaugarriak

Paisaia

Svanetiko paisaia naturala mendi garaiez osatua dago, arroila sakonez banatuak. Eskualdearen gehiengoa 1.800 m baino beherago eta basoz estalia dago, hostozabal eta konifero nahasketakoak: batez ere izei gorriak, Kaukasoko izeiak, sortaldeko pagoak, haritzak eta xarmak, baina baita ere kopuru txikiagoan gaztainondoak, urkiak, astigarrak, pinu gorriak eta ezpelak.

1.800 eta 3.000 m artean, belardiak daude batez ere. 3.000 metrotik gora betiereko elurra dago, batez ere Uxba mendian (4.710 m), ia edonondik ikusgai.

Dorretxeak

Svaneti Garaiko herri askok Erdi Aroko itxura gorde dute, batez ere dorretxe ugarirekin. Txazhaxi herrixkak oraindik 200 dorretxe garai ditu, etxebizitza eta bebeslekutzat erabiliak eskualdea arpilatzen zuten inbaditzaileen aurka^[1].

Dorretxeek lauzpabost solairu dituzte eta hormen lodiera finduz doa gora egin ahala, dorreei itxura liraina emanez. Atxikia dute etxebizitza nagusia, oro har bi solairukoa. Behe solairua gela bakarrekoa da, beheko suarekin, biztanleak eta abereak izateko (gehienetan zurezko itxitura batek banandua, ederki apaindua dagoena). Goiko solairua pertsonen bizileku da udaldian, eta ganbara funtzioa ere izan dezake (tresnak gordetzeko edo aletegi)^[1].

Erreferentziak

↑ ^a ^b ^c Haut Svaneti. UNESCO.

Ikus, gainera

Samegrelo-Zemo Svaneti

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Svanetia

[unesco-1] Haut Svaneti. UNESCO.

[1]

@@ 14. lerroa: / 14. lerroa: @@
 | Arriskua =
 }}
 '''Svaneti''' edo '''Svenetia''' ({{lang-ka|სვანეთი}}) [[Georgia]]ko eskualde historiko bat da, herrialdearen ipar-mendebaldean kokatua. Bere biztanleak [[svaniar]]rak dira, georgiarren azpitalde [[etnia|etnikoa]]. Geografikoki eta historikoki, bitan banatua dago: Svaneti Garaia (''Zemo Svaneti'', egun [[Samegrelo-Zemo Svaneti]] eskualdean) eta Svaneti Beherea (''Kvemo Svaneti'', egun [[Ratxa-Letxkhumi eta Kvemo Svaneti]] eskualdean).
 Svanetik [[paisaia]] ikusgarriak ditu eta arkitektura altxortak ere bai, batez ere [[IX. mende|IX]]-[[XII. mende]]etako [[dorretxe]]ak, eliza [[Georgiako Eliza Ortodoxo eta Apostolikoa|ortodoxoak]] eta gotorlekuak.
@@ 20. lerroa: / 20. lerroa: @@
 [[1996]]ko ekainean, [[Unesco]]k [[Gizateriaren Ondare]] izendatu zuen goierria<ref name=unesco>{{erreferentzia|izenburua=Haut Svaneti|url=http://whc.unesco.org/fr/list/709|webgunea=UNESCO World Heritage Centre|argitaletxea=UNESCO|accessdate=7}}</ref>, "'''Svaneti Garaia'''" izenarekin.
-==Ezaugarriak==
+== Ezaugarriak ==
-===Paisaia===
+=== Paisaia ===
-[[File:Ushba summit.jpg|left|thumb|240px|Uxba mendiaren tontorra (4.710 m)]]
+[[Fitxategi:Ushba summit.jpg|ezkerrera|thumb|240px|Uxba mendiaren tontorra (4.710 m)]]
-[[File:Near Zugdidi river - panoramio.jpg|thumb|left|240px|Zugdidi ibaia]]
+[[Fitxategi:Near Zugdidi river - panoramio.jpg|thumb|ezkerrera|240px|Zugdidi ibaia]]
-Svanetiko paisaia naturala mendi garaiez osatua dago, [[arroila]] sakonez banatuak. Eskualdearen gehiengoa 1.800 m baino beherago eta [[baso]]z estalia dago, [[hostozabal]] eta [[konifero]] nahasketakoak: batez ere [[izei gorri]]ak, [[Kaukasoko izei]]ak, [[sortaldeko pago]]ak, [[haritz]]ak eta [[Xarma (zuhaitza)|xarma]]k, baina baita ere kopuru txikiagoan [[gaztainondo]]ak, [[urki]]ak, [[astigar]]rak, [[pinu gorri]]ak eta [[ezpel]]ak.
+Svanetiko paisaia naturala mendi garaiez osatua dago, [[arroila]] sakonez banatuak. Eskualdearen gehiengoa 1.800 m baino beherago eta [[baso]]z estalia dago, [[hostozabal]] eta [[konifero]] nahasketakoak: batez ere [[izei gorri]]ak, [[Kaukasoko izei]]ak, [[sortaldeko pago]]ak, [[haritz]]ak eta [[Xarma (zuhaitza)|xarmak]], baina baita ere kopuru txikiagoan [[gaztainondo]]ak, [[urki]]ak, [[astigar]]rak, [[pinu gorri]]ak eta [[ezpel]]ak.
 .800 eta 3.000 m artean, [[belardi]]ak daude batez ere. 3.000 metrotik gora betiereko elurra dago, batez ere Uxba mendian (4.710 m), ia edonondik ikusgai.
-===Dorretxeak===
+=== Dorretxeak ===
-[[Image:Svanetiskt torn.jpg|thumb|left|240px|Dorretxe bat.]]
+[[Fitxategi:Svanetiskt torn.jpg|thumb|ezkerrera|240px|Dorretxe bat.]]
 Svaneti Garaiko herri askok [[Erdi Aro]]ko itxura gorde dute, batez ere [[dorretxe]] ugarirekin. Txazhaxi herrixkak oraindik 200 [[dorretxe]] garai ditu, etxebizitza eta bebeslekutzat erabiliak eskualdea arpilatzen zuten inbaditzaileen aurka<ref name= unesco />.
 Dorretxeek lauzpabost solairu dituzte eta hormen lodiera finduz doa gora egin ahala, dorreei itxura liraina emanez. Atxikia dute etxebizitza nagusia, oro har bi solairukoa. Behe solairua gela bakarrekoa da, [[beheko su]]arekin, biztanleak eta [[abere]]ak izateko (gehienetan zurezko itxitura batek banandua, ederki apaindua dagoena). Goiko solairua pertsonen bizileku da udaldian, eta ganbara funtzioa ere izan dezake (tresnak gordetzeko edo [[aletegi]])<ref name= unesco />.
-==Erreferentziak==
+== Erreferentziak ==
 {{erref zer|2}}