Solido

Egoera solidoa deformazioarekiko eta bolumen aldaketekiko erresistentea den materiaren egoera bat da. Presioa konstante mantenduz eta tenperatura baxuan, solidoek gehienetan kristal-egiturak osatzen dituzte. Horri esker, indarrak jasan ditzake itxura batean deformatu gabe. Hortaz, multzo zurrunak, konprimiezinak, gogorrak eta erresistenteak izan ohi dira. Bolumen konstantea daukate eta ez dira hedatzen.

Solido motak lotura kimikoaren arabera

Solido kristalinoak

Sakontzeko, irakurri: «Solido kristalino»

Solido kristalinoa gelaxka-unitate deritzon egitura elementaletik eratorritako solidoa da. Solido hauek sistema kristalino ezberdinetatik eratortzen dira eta kristalografia da sistema hauek aztertzen dituen zientziaren arloa. Laburki, solido kristalinoa partikulak ordenatuta dituen solidoa da.

Solido metalikoak

Sakontzeko, irakurri: «Solido metaliko»

Ezagutzen diren elementu guztietatik, hiru laurden metalak dira. Dena den, nahiz eta elementu batzuen metal-izaera argia izan, beste batzuena ezin da esan guztiz metala denik. Taula periodikoa hartuta, metalak dira:

• Alkalinoak
• Lurralkalinoak
• Trantsiziozko elementuak
• Lantanidoak eta aktinidoak
• B-Si-As-Te-At elementuetatik diagonal bat eginez gero, eskualdeko elementuak ez-metalak dira eta ezkerraldekoa metalak; diagonaletik gertu dauden substantzia batzuk erdimetalak dira: Si, Ge, As, Sb, Te, Po, At.

Metalak taula periodikoan

• Beste kasu batzuetan- elementuen forma alotropikoaren arabera aldatzen da metal-izaera:

Elementuaren forma alotropikoaren araberako sailkapena

Solido ionikoak

Sakontzeko, irakurri: «Solido ioniko»

Atomo elektropositibo batek, atomo elektronegatibo batekin elkartzean, balentzia elektroiak ematen dizkio eta konposatu ioniko solido bat lortzen da. Elementu elektropositiboa oxidatzen da katioia sortuz eta elementu elektronegatiboa berriz, erreduzitzen da anioi bihurtuz. Katioia eta anioia erakarpen elektrostatikoaren bidez lotzen dira. Lotura horri lotura ioniko deritzo.

Solido ionikoak elektronegatibotasun oso desberdineko atomoen artean sortzen dira: metal alkalino, lurralkalino edo trantsiziozkoak, halogeno edo oxigeno taldekoekin (besteak beste, haluroak, oxidoak eta sulfuroak). Batzuetan, elementuen elektronegatibotasun-diferentzia ez da oso handia eta lotura ez da izango ioniko purua, izaera kobalente edo metalikoa izango du.

Lotura ionikoak ekarpen elektrostatikoa duenez, sendoa da, eta ez du norabide nagusirik, izaera kobalente oso handia ez bada. Lotura ionikoaren sendotasuna ioien tamaina eta kargarekin aldatzen da. Zenbat eta ioiak txikiagoak izan, elkarrengana gehiago hurbil daitezke eta indar elektrostatikoa sendotu egiten da. Ondorio bera du ioien karga handitzeak.

Solido kobalenteak

Sakontzeko, irakurri: «Solido kobalente»

Solido kobalenteen partikula osagaiak atomo elektronegatiboak dira, ez-metalak, eta lotura kobalenteen bitartez lotzen dira. Lotura horiek kristal osoan zehar hedatzen dira, ez dago molekula isolaturik, eta kristal osoa molekulatzat har dezakegu. Lotura kobalentea lotura zuzendua da, hau da, atomoen posizioak lotura kobalenteak mugatzen ditu (lotura metalikoak eta ionikoak ez dute norabide nagusirik), eta horri esker solido kobalenteen propietateak oso bereziak dira.

Ez daude solido kobalenteen kasu asko; batez ere, sistema periodikoaren karbono taldeko elementuetan, eta elementu horien konposatu batzuetan aurkitzen dira. Taula honetan solido kobalenteak eratzen dituzten elementuak eta forma alotropikoak daude.

Solido kobalenteak eratzen dituzten elementuak eta forma alotropikoak

Solido molekularrak

Sakontzeko, irakurri: «Solido molekular»

Kristal molekularretan errepikatzen den unitatea kargarik gabeko molekula osoa da (gas nobleen kasuan izan ezik, non atomoak diren). Kristal-egituran molekulak molekulen arteko interakzioen bidez lotzen dira: van der Waalsen indarrak edo hidrogeno-loturak. Oro har, indar horiek ahulagoak dira beste solido motetan aurkitzen ditugunak baino.

Elementuen artean, inguruneko tenperaturan gas diren elementuek solido molekularrak ekoizten dituzte, zeinetan molekula, gas nobleetan izan ezik, X₂ formakoa baita. Likido edo solido diren beste elementu batzuk solido molekular moduan lortzen dira: bromo, iodoa, astatoa, fosforo zuria (P₄) eta sufrea (S₈).

Konposatuei begiratzen badiegu, giro-tenperaturan gasak edo likidoak diren ia konposatu guztiek solido molekularrak sortzen dituzte: CO₂, SO₂, NH₃, HCl, CH₄, besteak beste, eta baita konposatu organiko guztiak ere